Læknablaðið - 15.11.1991, Side 50

368
LÆKNABLAÐIÐ
Til athugunar á eigin mati sjúklings
og hlutlægu mati læknis á afleiðingum
sjúkdómsins var nýtt matskerfi (Total
locomotion score) sérstaklega unnið og
prófað/notað við mat á um 200 sjúklingum.
Kerfið er eins konar tölvuskráð sjúkraskrá,
sem gefur möguleika á fjölbreytilegri notkun,
til dæmis mati á ástandi sjúklingahópa,
samanburði á hópum, heildarmati á sjúklingi
fyrir og eftir skurðaðgerðir eða aðra meðferð,
ásamt mati á kostnaði með tilliti til alvarleika
sjúkdómsins. Kerfið gefur einingar frá 0-100,
fáar fyrir þá sem eru verst haldnir en margar
fyrir þá betur settu. Þessi nýja matsaðferð
liðagigtarsjúklinga hefur hlotið birtingu
í tveimur norrænum fagtímaritum. Þær
leggja grunn að áframhaldandi rannsóknum
bæklunarlækna á málefnum þessa hóps og
eru grundvöllur samanburðar fyrir hóp- og
meðferðarrannsóknir á þessu sviði.
Kostnaður þjóðfélagsins fyrir þennan
sjúklingahóp var athugaður bæði hvað varðar
beinan (sjúlaakostnað) og óbeinan (vinnutap)
kostnað. Verst setti hópurinn (minna en
50 einingar samkvæmt matskerfi) hefur 20
sinnum hærri kostnað en sá best setti (90-100
einingar), hópurinn með 50-70 einingar hefur
sjö sinnum hærri kostnað og hópurinn með
70-90 einingar fimm sinnum hærri kostnað en
þeir með 90-100 einingar. Aldnir hafa hæstan
sjúkrakostnað en þeir yngri vinnutapskostnað.
Þjóðfélagið ber hærri kostnað, ef sjúkdómurinn
leggst meira á neðri útlimi en þá efri og
sjúkdómurinn virðist leggjast verst á hnén.
Gerviliðir í mjöðmum og hnjám hafa reynst
vel hjá þessum hópi sjúklinga, en verið minna
notaðir í öxlum og enn minna í olnbogum.
Reynsla af 20 gerviliðaaðgerðum á olnbogum
liðagigtarsjúklinga virðist góð, hæfni sjúklinga
hvað varðar hreyfigetu, styrk og hæfni handar
sömu megin eykst til muna og verkir og
eymsli hverfa. Hins vegar virðist langtíma
árangur ekki enn eins tryggur hvað varðar
þessar aðgerðir miðað við hné og mjaðmir
og heildaráhrif á getu sjúklinganna ekki eins
mikil.
Síðasti hlutinn fjallar um félagslegan og
efnahagslegan árangur 54 gerviliðaaðgerða í
mjöðmum og hnjám sjúklinga með liðagigt.
Bati er verulegur það er um 10 einingar að
meðaltali fyrir alla sjúklingana; óháð aldri,
kyni og ástandi sjúklings fyrir aðgerð, það er
hvort hann er verulega illa haldinn (margir
liðir illa famir) eða með vægari einkenni
(til dæmis einn illa farinn lið). Almennt
ástand sjúklinga batnaði, félagsleg einangrun
minnkaði og kostnaður við félagslega aðstoð
minnkaði um 31% á fyrsta ári eftir aðgerðina.
Þeir sjúklingar, sem komust í vinnu aftur
unnu þjóðfélaginu inn tvær hnéaðgerðir og
þrjár mjaðmaaðgerðir með einu vinnuári eftir
aðgerðina.