Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1997, Blaðsíða 23

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83/FYLGIRIT 35
23
VIII. Meginniðurstöður.
Hvernig skal forgangsraða?
1. Af hverju forgangsröðun?
Tilgangur umræðu um forgangsröðun er að
leita leiða til að tryggja sem besta og hagkvæm-
asta heilbrigðisþjónustu fyrir það fjármagn sem til
ráðstöfunar er á hverjum tíma. Óvíst er hvort
fjárveitingar til heilbrigðismála muni vaxa frá því
sem nú er og fyrirsjáanlegt er að framþróun lækn-
isþjónustunnar og nýjungar í rannsóknum og
meðferð verði að fjármagna að mestu innan
ramma takmarkaðra fjárveitinga. I umræðu um
forgangsröðun í heilbrigðisþjónustu er ástæða til
að líta til þeirra samfélagsbreytinga sem vænta má
á komandi árum.
Vegna fámennis íslendinga og dreifðrar byggð-
ar í landinu er vandi íslendinga við forgangsröðun
í heilbrigðisþjónustunni að nokkru frábrugðinn
vanda annarra þjóða. Fámenni íslensku þjóðar-
innar skapar ekki vanda við að sinna heilsugæslu
og heilsuvernd, hins vegar koma erfiðleikar í ljós
þegar veita á sérfræðiþjónustu. Vandi sérfræði-
þjónustunnar felst að hluta til í nauðsyn stöðugrar
vaktþjónustu og einnig þarf að vera til staðar
sérfræðiþjónusta á breiðum grunni svo ekki þurfi
að sækja læknisþjónustu út fyrir landsteinana.
2. Markmið heilbrigðisþjónustunnar
Stjórnvöld hafa sett fram háleit markmið í ís-
lenskri heilbrigðisáætlun. Til þess að þeim mark-
miðum verði náð er nauðsynlegt að uppbygging
og skipulag heilbrigðisþjónustunnar sé í samræmi
við fyrirsjáanlega þróun í læknavísindum og vænt-
anlega þróun samfélagsins.
Heilbrigðisþjónusta þarf að uppfylla sex meg-
inmarkmið:
* að veita bráðaþjónustu án tafar
* að sinna heilsuvernd og heilsugæslu
* að veita sérhæfða þjónustu í háum gæða-
flokki þegar hennar er þörf
* að veita samfellda þjónustu
* að þjónustan taki mið af þörfum allrar þjóð-
arinnar
* að jafnræði ríki meðal þjóðfélagsþegna.
Heilbrigðisáætlanir þarf að endurskoða, þær
þurfa að vera markvissar og æskilegt er að sett
verði fram mælanleg markmið. Gera þarf áætlun
um mannaflaþörf, setja fram markvissa fram-
kvæmdaáætlun og tryggja nauðsynlegt fjármagn
til að framfylgja samþykktum í heilbrigðismálum.
Eitt brýnasta verkefni stjórnvalda á komandi ár-
um verður að setja fram rammaáætlun um fjár-
veitingar til heilbrigðismála til nokkurra ára í
senn.
3. Fræðsla er nauðsynleg
Innan heilbrigðiskerfisins er forgangsröðun
óhjákvæmileg og nauðsynlegt er að sátt sé um á
hverju hún eigi að byggjast. Slík sátt kallar bæði á
vitneskju um óskir almennings og skilning al-
mennings á nauðsyn forgangsröðunar. Þekkingu
á eðli forgangsröðunar og þeim grundvelli sem
hún byggir á verður að miðla út fyrir heilbrigðis-
kerfið. Með fræðslu til almennings og möguleik-
um almennings til að tjá sig um þær aðferðir sem
byggja skal forgangsröðun á, eru allar líkur á að
hægt verði að ná sátt jafnvel um erfiðar ákvarðan-
ir. Ræða þarf hversu stórum hluta þjóðarútgjalda
á að verja í þennan málaflokk. Lagt er til að
heilbrigðisyfirvöld hlutist til um að fram fari
fræðsla um eðli forgangsröðunar og könnun á
skoðunum almennings á aðferðum við forgangs-
röðun.
4. Forgangsröðun byggir á siðfræði
Umræða um forgangsröðun snýst ekki síst um
siðferðileg verðmæti og siðalögmál. Nauðsynlegt
er að almenningur geri sér grein fyrir þeim siða-
lögmálum sem hafa verið og eiga að vera undir-
staða heilbrigðiskerfisins. Eftirfarandi siðalög-
mál eru grundvöllur umræðu um forgangsröðun.
1. Mannhelgi (virðing fyrir mannlegri reisn).
Allir menn eru jafnir og hafa því sama rétt til
verndar lífs og viðhalds heilbrigðis.
2. Þörf og samstaða. Þeir sem eru í brýnustu
þörfinni fyrir heilbrigðisþjónustu skulu
ganga fyrir.