Árbók Reykjavíkurbæjar - jul 1953, Qupperneq 51

Ýmis þrifnaðarmál,
33
Rottueyðing: 1945 1946 1947 1948 1949 1950

Kvartanir 878 1326 1238
Skoðanir 5427 7680
Utrýmt, staðir 1589 2551 2449
títlagðir skammtar í 1000 47,4 46,6 tt 99,2 127,4
t/tisalerni við:
tbúðarhús 353 326 301 254 214
Herskála 228 242 260 244 280
Vinnustaði 67 65 25 „ 23 13
Samtals 648 633 586 535 521 507
Aðsókn að náðhúsum karla:
Bankastræti, tala notenda i 1000 . . 84,0 83,6 67,2 65,0 58,8 52,5
Hafnarböðin, tala notenda í 1000 .. 15,6 39,6 45,7 29,1 19,3 18,9
Sorphreinsun:
Bílhlöss í 1000 tt 14,9 16,5 17,1 17,6 15,0
Aths.: Á árunum 1946 og 1948 fór fram alls-
herjarútrýming á rottu hér í bæ, sem nánar er
gerð grein fyrir hér á eftir.
Tala útisalerna hefir verið að meðaltali á ári,
sem hér segir: 1926—’'30 1242, 1931—’'35 961,
1936—’'40 596, 1941—’'45 527 og 1946—’'50 556.
Á árinu 1950 var sorpmagnið, sem til féll í
bænum, talið vera 17942 tonn, eða um 320 kg.
pr. íbúa. Tala sorpíláta var þá 9,6 þús. Flest
þeirra eru tæmd einu sinni í viku, en sum oft-
ar, eða um 300 tvisvar og rúml. 60 þrisvar í viku
hverri. Sorpbílarnir voru sumpart stærri árið 1950
en áður, en tala þeirra (8) hélzt óbreytt.
Með þeim ráðstöfunum til útrýmingar rottu,
sem gerðar voru hér í bæ allt frá 1920 (sbr.
Arb. 1945, bls. 29—30), tókst að halda rottu-
gangi nokkuð x skefjum, en á hernámsárunum
færðist rottan aftur mjög í aukana. Á árinu
1945 voru sett lög um eyðing rottu (1. nr. 27),
Þar sem bæjar- og sveitarstjórnum er gert að
hafa forgöngu um rottueyðingu undir yfirstjórn
heilbrigðisstjórnarinnar, en % kostnaðar greið-
ist úr ríkissjóði.
Á öndverðu árinu 1946 var hafizt handa um
víðtækar ráðstafanir til þess að útrýma rottu
i bænum og nágrenni hans. Var fenginn hingað
sérfræðingur frá ensku rottueyðingarfirma, Brit-
ish Ratin Company Ltd., til að athuga möguleik-
ana á því, að firmað gerði tilboð um eyðingu
rottu hér í bænum. Að tilhlutun hans fór fram
athugun á útbreiðslu rottunnar, og var hver hús-
eign í Reykjavík og á Seltjarnamesi athuguð,
eða alls 4807 eignir (þ. a. 376 herskálar, notaðir
til íbúðar eða geymslu). Reyndust 75,3% þeirra
meira eða minna ásótt af rottu, auk sorphaug-
anna, strandlengjunnar, hafnarinnar, lækjarbakka
svipaðra staða.
Á grundvelli þessara athugana gerði firmað
áætlun og tilboð um allsherjar-útrýmingu rottu
á umræddu svæði og vildi ábyrgjast, að 90% af
öllum fasteignum á eyðingarsvæðinu yrðu rottu-
lausar. Bauðst félagið til (tilb. dags. 28/5 ’46)
að leysa útrýmingarstarfið af hendi fyrir kr.
366.185,00. Samþykkti bæjarstjórn að taka til-
boði þessu (20. júní).
TJtrýmingin fór fram 15/7 til 10/10 ’46. Var
eitrað í þrem umferðum með Ratin, Ratinin og
Ratin-Supplement. Voru fyrst teknar til meðferð-
ar 4858 eignir á því svæði, sem samið var um, að
htrýmingin skyldi ná til. Voru 3905 eða 80,4%
þeirra taldar ásóttar af rottu, en eftir útrým-
inguna 97,3% rottulausar.
Eftir að útrýmingin hófst, var talið æskilegt,
að hún næði yfir stærra svæði en upphaflega
var ætlað, og var því Kópavogsháls að Kópa-
vogslæk og svæðið frá Elliðaám til Korpúlfs-
staða og Blikastaða einnig tekið til meðferðar,
og náðist þar svipaður árangur og á aðalútrým-
ingarsvæðinu. — Kostnaður við starfsemi félags-
ins við útrýminguna varð alls kr. 431.375,37.
Skömmu eftir að þessari miklu útrýmingar-
herferð var lokið, tóku aftur að berast kvartanir
til heilbrigðisfulltrúa um rottugang í húsum í
ýmsum hverfum bæjarins. Var þá gripið til
vanalegra varnarráðstafana með eitrun, samkv.
kvörtunum, en rottugangur færðist eigi að síður
fljótt aftur mjög í aukana. Á árinu 1948 var
því ákveðið að láta aftur fram fara allsherjar-
útrýmingu á svipaðan hátt og 1946, enda hafði
komið í ljós, að 68% af 5736 stöðum í umdæmi
Reykjavíkur, sem nú voru rannsakaðir, reyndust
vera meira eða minna ásóttir af rottu á ný, og á
Seltjamarnesi var hún enn útbreiddari að tiltölu.
Á tímabilinu frá 21/10—’48 til 14/1—’49 fór
þessi önnur allsherjar rottuútrýming fram. Var
hún undir yfirumsjón borgarlæknis, en við hana
aðstoðaði til að byrja með einn af þeim mönn-
um frá brezka Ratin-félaginu, sem sá um út-
rýminguna 1946, en félagið sendi hann nú (endur-
gjaldslaust) til þess að tryggja rétta notkun
eiturefna félagsins. Eitrað var í þrem umferðum,
eins og áður, og alls notaðir 183524 eiturskammt-
ar. Árangur þessarar útrýmingar var svipaður
og hinnar fyrri. Var talið, að 97,3% allra eigna
í umdæmi Reykjavíkur væri laus við rottur að
henni lokinni. Kostnaður við útrýminguna varð
að þessu sinni alls kr. 146.268,50.
Rottueyðingunni hefir verið hagað þannig síð-
an, að eitrað er stöðugt með vissu millibili á
öllum þeim stöðum, er ætla má, að rottur eink-
um haldi sig (í svína- og hænsnabúum, vöru-
skemmum, sorphaugum, fjörum o. s. frv.). Auk
þess er eitrað samkv. kvörtunum eins og áður.
Við eyðinguna er nú aðallega notað danska
strandlaukseitrið ,,Ratopax“, en sumpart einnig
„Rottugrand" frá Tilraunastöð Háskólans að
Keldum, en það er sýklagróður, sams konar og
Ratin, auk ýmissa annarra eiturefna. Kettir og
rottugildrur eru einnig notaðar, þar sem því verð-
ur við komið.