Árbók Reykjavíkurbæjar - Jul 1953, Page 255

237
gamla túnsins (síðan á árinu 1947), og mikið
land brotið til nýræktar, sumpart til grænfóður-
framleiðslu. Ræktað land jarðarinnar er nú 154
ha., þ. a. 6 ha. kartöflugarðar, en óræktað gras-
lendi 63 ha. Töðufengur er nú talinn vera um
4000 hestar í meðalári, auk um 2000 hesta græn-
fóðurs (hafra), og kartöfluuppskera um 500
tunnur.
1 sambandi við aukningu búrekstrarins á imd-
anförnum árum hefir vélakostur búsins verið mjög
aukinn, bæði að jarð- og heyvinnslutækjum, og
fullkomið mjaltavélakerfi hefir verið lagt um
fjósið. Mjólkurframleiðsla búsins var á árinu
1950 um 250 þús. 1., þ. a. rúml. 200 þús. 1. sölu-
mjólk. Mjólkin er aðallega seld beint til neyt-
enda í bænum, ógerilsneydd, en nokkuð af henni
gengur til Mjólkursamsölunnar. Mjólkurvinnsla
er engin á búinu.
Árið 1950 var boruð um 270 m. djúp hola í
túninu, suðvestan við bæjarhúsin, í því skyni að
rannsaka, hvort þar mætti fá heitt vatn til upp-
hitunar á staðnum. Bar sú tilraun ekki tilætl-
aðan árangur. Fékkst aðeins % 1/sek. af um 25°C
heitu vatni. Á árinu 1951 var lögð hitalögn frá
aðalæð hitaveitunnar, um 1100 m. löng. Auk
upphitunar á bæjarhúsum er í ráði að leiða
heita vatnið um peningshúsin til þess að eyða
raka og nota það ennfremur til heyþurrkunar
um sláttinn í sambandi við súgþurrkunarkerfi
í heyhlöðu hússins.
Lambhagi. Jörð þessi er eyðibýli og hefir ver-
ið nytjuð til beitar frá Korpúlfsstöðum. Ræktað
land þar er nú talið 19 ha., en óræktað gras-
lendi 11 ha. Á árinu 1946 var hafin þar rækt-
un, fyrst og fremst á gamla túninu, sem var
að mestu þýft. Húsatóftir voru fjarlægðar og
landið grjóthreinsað, en jarðvegur er grunnur og
grýttur. Auk þessara framkvæmda hafa 12 ha.
lands verið undirbúnir til frekari ræktrmar og
nokkur hluti þess notaður til kartöfluræktar
vegna unglingavinnu frá því á árinu 1950.
Gufunes, Knútskot, Eiði og Geldinganes. Þess-
ar jarðeignir keypti bæjarsjóður árið 1924 af
þáverandi eiganda, Eggerti Jónssyni frá Nauta-
búi (afsalsbr. dags. 5. júní). Kaupverð 150 þús.
kr. Hefir bærinn leigt Gufunes, ásamt Knúts-
koti og Eiði, til ábúðar síðan, og er þetta eina
jarðeign bæjarins innan lögsagnarumdæmisins,
auk nýbýlisins Engis, sem nú er í einkaábúð.
Frá því á árinu 1925 hefir Hestamannafélagið
Fákur haft Geldinganes á leigu til hagbeitar
fyrir hesta félagsmanna og annarra hesteigenda,
er félagið hefir séð um gæzlu á hestum fyrir.
„Frá þessum tíma má því telja Fák eins konar
ábúanda Geldinganess, enda hefir hann frá 1925
greitt aukaútsvar til Mosfellshrepps, sjaldnast
undir 100 krónum á ári, en stundum hærra".
Sjá ritið „Fákur", Rvík 1949, bls. 25.
Haustið 1933 fór Landssími Islands þess á leit
við bæinn, í sambandi við undirbúning, sem þá
var hafinn að því að koma á talsímasambandi
við útlönd, að bærinn léti símanum i té nánar
tilgreinda spildu í Gufuneslandi undir væntan-
lega móttökustöð. Hafði athugun leitt í ljós, að
með tilliti til legu, landslags og afstöðu til fjalla
væri hvergi hér nærlendis völ á hentugri stað
fyrir þessa starfsemi.
Samkomulag tókst ekki milli aðilja um leigu-
skilmála. Samþykkti bæjarstjórn (5/7 ’34) að
gefa ríkinu kost á að kaupa um 100 ha. spildu
úr Gufuneslandi fyrir 35 þús. kr. Því tilboði var
hafnað. Ákvað ríkisstjórnin, samkv. heimild í
lögum nr. 12/1905, að taka umrædda landspildu
eignarnámi. Fór fram mat á landinu (dags. 18/8
’34), sem samkvæmt uppdrætti mældist 88,78
ha., og var metið á kr. 17800,00. Þar eð hvor-
ugur aðilja vildi una þeirri verðlagningu lands-
ins, fór fram yfirmat (dags. 21/12 ’34), en samkv.
þvi var eignamámsverð þess ákveðið 20 þús. kr.
Árið 1937 leigði bærinn (samn. undirr. 15/12)
Landsmálafélaginu Verði afmarkaða landspildu
við Eiði til útifunda og útiskemmtana, leigufrítt
fyrstu 5 árin, en eftir þann tíma skyldi leigan
ákveðin með mati á 10 ára fresti. Leigutiminn
var ákveðinn 60 ár, en samningurinn skyldi falla
úr gildi, yrði landið ekki notað í framangreind-
um tilgangi í tvö sumur samfleytt.
Árið 1939 byggði bærinn (byggingarbr. dags.
2. júní) Þorgeiri Jónssyni, frá Varmadal, Gufu-
nes, ásamt Knútskoti og Eiði, en að undanskildu
Geldinganesi, spildu Landssímans og leigulandi
Varðar, til tveggja ára frá fardögum 1940 að
telja. Skyldi hann hafa allar nytjar jarðarinn-
ar aðrar en laxveiði, sand- og malartekjur fyrir
landi hennar. Trjá- og hvalreki var og undan-
skilinn leiguliðanotum, að öðru en tilskildu leigu-
liðagagni, samkv. lögum. Eftirgjaldið var ákveðið
kr. 2200,00 á ári, auk 100 dagsverka í jarðabót-
um eða tilsvarandi í húsabótum, umfram leigu-
liðaskyldu, lögum samkvæmt. Hefir afgjaldið
haldizt óbreytt siðan og enginn nýr ábúðarsamn-
ingur verið gerður.
Ábúandi hefir endurræktað hið gamla tún
heimajarðarinnar að mestu, jafnað við jörðu eða
fjarlægt húsatóftir, kirkjugarð og aðrar leyfar
mannvirkja frá fyrri tímum, svo og skálarústir
frá hernámsárunum, og ræktað landið að nýju.
Á árunum 1947—50 lét bærinn ræsa fram allt
óræktað mýrlendi Gufuness og Knútskots með
opnum skurðum. Auk þess hafa verið fullfram-
ræstir (lokræsi) um 15 ha. af þessu landi. Þá
hefir og verið unnið að vegagerð um nokkurn
hluta landsins, það jafnað og grjóti rutt úr því,
og er það nú tilbúið til frekari ræktunarnytja.
Ræktað land í Gufunesi og Knútskoti er nú talið
vera 19 ha., en óræktað graslendi 89 ha. Sam-
svarandi tölur fyrir Eiði eru 5 ha. og 1,8 ha.