Árbók Reykjavíkurbæjar - jul 1953, Qupperneq 257

239
við þá jörð en losa hana úr ábúð. Hins vegar
þurfti að afla umráðaréttar yfir öðrum hlutum
þess lands, er friðlandið átti að ná til. Elliða-
vatnið var leyst úr ábúð vorið 1941. Með lögum
nr. 57/1942 var bæjarstjórninni veitt heimild til
að taka eignarnámi spildu af landi jarðarinnar
Vatnsenda til aukningar hins fyrirhugaða frið-
lands, og með 1. nr. 70/1942 var ríkisstjórninni
heimilað að selja bænum þjóðjörðina Hólm (sbr.
kafl. um Hólm og Elliðavatn).
Veturinn 1947 samþykkti bæjarstjóm (6. marz)
að gera þá „þegar ráðstafanir til þess, að Heið-
mörk verði friðland og skemmtistaður Keykvík-
inga“. Skyldi í því skyni leita samninga um
kaup á Hólmshrauni sunnan Suðurár, Vatnsenda-
landi sunnan Hjalla, beitilandi úr Garðatorfu á
Álftanesi og hluta af Vifilsstaðalandi, girða allt
landið þegar að fengnum umráðum yfir því og
láta gera áætlanir um framkvæmdir á Heiðmörk
og afnot hennar, í samráði við Skógræktarfélag
Reykjavíkur (stofnað 1946).
1 lok ársins 1947 ákvað bæjarráð (samþ. 19.
des.) að nota lagaheimildina til eignarnáms á
hluta jarðarinnar Vatnsenda. Fór fram mat (dags.
28/11 ’49) á landinu, og var það virt á kr. 448,-
900,00. Bæjarráð vildi ekki una þessu mati, og
fór því fram yfirmat (dags. 5/7 ’50). Var eignar-
námsverð landsins þar ákveðið 345 þús. kr. Stærð
þess var talin 689 ha. í matsgjörðinni. Afsal á
landinu til bæjarins fór fram 7/6 ’51.
Fyrirhugað er, að hið friðaða landsvæði verði
alls um 2050 ha. (20,5 km2), eða rúml. V5 hluti
lögsagnarumdæmisins. Verður friðlandið því um
V, stærra en bæjarlandið, vestan við Elliðaár.
Landið skiptist þannig (ca.):
Hólmur ............ 300 ha.
Elliðavatn ........ 420 —
Vatnsendi ......... 690 —
Vífilsstaðir ...... 400 —
Garðatorfa......... 230 —
Haustið 1948 voru 1350 ha., eða um % hlut-
ar landsins, girtir með sjöþættri gaddavírsgirð-
ingu á járnstólpum, um 18 km. að lengd. Innan
hennar eru allar spildur hinna þriggja fyrsttöldu
jarða að undanskildum ca. 60 ha. úr Vatnsenda-
landinu. Loforð hefir fengizt fyrir afhendingu
Vífilsstaðalandsins, en samkomulag hefir enn ekki
náðzt við ábúendur í Garðahverfi um afhendingu
á landi þeirra.
Bílvegur hefir verið lagður um Elliðavatnsland
upp í svonefnda Teyginga, um 2,5 km. að lengd,
talið frá veginum, sem liggur að Jaðri.
Skógræktarfélag Islands afhenti bænum á ár-
inu 1945 efni í girðinguna (225 1/1 rl. gaddavír
og 1650—1700 staura), að verðmæti kr. 32.500,00,
er félagið hafði keypt fyrir samskotafé, er það
hafði safnað, auk eftirstöðva samskotafjárins,
kr. 3838,92. Bæjarsjóður hefir að öðru leyti stað-
ið straum af kostnaðinum við framkvæmdir á
Heiðmörk, en Skógræktarfélag Reykjavíkur séð
um þær.
Á hinu afgirta svæði var engin ræktun eða
mannvirki af nokkru tagi, nema ef telja ætti tvær
gamlar fjárborgir, Hólmaborg og Vatnsendaborg.
1 landinu er ekkert vatnsból og ekkert yfirborðs-
vatn að fá. Er því i ráði að bora þar eftir
vatni á nokkrum stöðum.
Á öndverðu árinu 1950 gerði bæjarstjórn samn-
ing við Skógræktarfélag Reykjavíkur (dags. 3.
marz). Með samningi þessum fól bæjarstjórn fé-
laginu alla umsjón og framkvæmdir á Heiðmörk,
og félagið tók að sér að hafa umsjón með skóg-
græðslu á landinu, samkvæmt reglum, er samn-
ingsaðiljar settu. Reglur „um landnám og skóg-
rækt á Heiðmörk" undirrituðu aðiljar 3. marz
1950.
Vorið 1950 var úthlutað spildum til 29 félaga
og starfsmannahópa við framangreindan veg um
Elliðavatnsland, alls 250 ha., og vcrið 1951 spild-
um til 11 félaga, samtals um 70 ha. Á árunum
1949—51 hafa verið gróðursettar 147,8 þús. trjá-
plöntur í gróðurreiti friðlandsins.
Reynisvatn. Þetta er eina jörðin í lögsagnar-
umdæmi bæjarins, sem bæði er í einkaeign og
einkaábúð. Jörðin hefir nálega eingöngu verið
notuð til búrekstrar. Nokkrar lóðarspildur hafa
þó verið látnar undir sumarbústaði eða til rækt-
unar.
Hús á jörðunum. Samkvæmt talningu, sem
fram fór í árslok 1952, voru um 220 hús og sum-
arbústaðir á eftirtöldum jörðum og löndum, svo
sem hér greinir:
Ártúni 7 hús og sumarbústaðir, auk mannvirkja
Rafmagnsveitu. Árbæ 38, Selási 56 og Baldurs-
haga 19 hús og sumarbústaðir. Hólmi 40 og Elliða-
vatni 15 sumarbústaðir (auk heimahúsa). Grafar-
holti 51 hús og sumarbústaðir, þar með talið eitt
hús í Grafarkoti (ásamt klak- og fiskræktunar-
stöð), 37 hús í Smálöndum og 8 hús í Krossamýri.