Byggingarlistin - 01.01.1960, Page 11

Skáli
Bærinn er eins og vin í eyðimörku.
Maður ferðast um gróðurlausar auðn-
ir, kolbláar sandhæðir taka við hver
af annarri og maður hugsar: hér get-
ur líf vart þrifizt. Endalausar naktar
sléttur hið neðra allar götur til hafs,
brunnir veggir gosstöðva loka útsýni
til lands. Skyndilega, eins og fyrir til-
viljun, ef til vill fyrir kraftaverk, fellur
maður niður á lítinn sælureit, vin í
eyðimörku, Keldur. Sifrandi bæjarlæk-
ur, grösug tún, traðir milli hlýlegra og
grasivaxinna torfveggja, suð í flugu,
og maður stendur frammi fyrir því
gamla góða Islandi. Hvernig má það
verða að hvortveggja í senn, hefur
haldizt hér við búsældarleg sveit,
þrátt fyrir stöðugan ágang sandstorma
og annarra náttúruhamfara og um leið
hafa geymzt hér elztu uppistandandi
menningarverðmæti íslenzk í húsa-
gerðaríist?
Mér er ekki kunnugt um hvort tilvilj-
un ein hefur ráðið, en víst má telja að
án atorku, þrautseigju og dugnaðar
seinustu ábúenda Keldna væri þessi
vin útþurrkuð af válegum sandbylj-
um. Slíkt er áminning til okkar í dag
að glopra ekki úr höndum okkar þeim
fáu minjum um merka húsgerð, sem
ennþá standa uppi. Það yrði mikil
raunasaga ef rekja ætti allar þær á-
gætu byggingar, húsmuni og verkfæri
eldri tíma, sem glatazt hafa íyrir
handarvömm og trassaskap. Að vísu
hefur í seinni tíð glæðzt áhugi manna
fyrir þessari fornu geymd og er hann
aðallega runninn frá eldri mönnum,
sem vilja varðveita þá gömlu og góðu
tíð er þeir voru og hétu.
En bæir þessir eru meira en hreppa-
rómantík eða sá alkunni tregi gamals
manns, sem minnist horfinna góðra
daga. I þeim birtist sígild list og eins
og öll sígild list eru þeir fordæmi,
skóli að læra í. Lexía hans er að mín-
9