Nýtt Helgafell - 01.05.1958, Page 49

BÓKMENNTIR
43
eða að finna að honum. Hann er einmitt að
reyna að fá lesandann til að kaupa sjálfs-
álit þessa fólks — og þar með heilmikil
mannalæti og raup — við nafnverði.
Eins og áður segir, verður ekki hjá því
komizt að álykta, að höfundi liafi legið þyngra
á hjarta að halda fram tilteknum viðhorfum,
siðferðilegum og þjóðfélagslegum, heldur en
að skrifa góða sögu. Hvorki skal vefengja
þau viðhorf né einlægni höfundar. En svo
snúið sé ofurlítið út úr gömlum frönskum
brandara: saga er aldrei nema saga, og liitt
verður ekki cinu sinni bókmenntir.
Ilitt hlýtur öllum vinum Guðmundar Haga-
líns að vera huggun að lesa ævisögu M. E.
Jessens, 1 kili skal kjörviður, sem Guðmund-
ur hefir skráð eftir sögn Jessens sjálfs. Jessen
var eins og kunnugt er fyrsti skólastjóri vél-
stjóraskólans og gegndi því starfi í fjörutíu
ár, unz hann lét af störfum 1955, en var auk
þess nokkurs konar þúsund þjala smiður,
reiðubúinn að taka til hendi, þegar þurfti að
setja upp vél, eða gera við bilanir, einkum
framan af árum hans hér, meðan fátt var
um vélfróða menn. Er svo að sjá sem Jessen
sé einn þeirra, sem skilja vélar af nokkurs
konar innsæi, og hann er ekki slæmur mann-
þekkjari heldur, því að hann kann vel að
koma fram málum, er einarður og gaman-
samur. Er t. d. einkar gaman að lesa um við-
skipti hans og Knud Ziemsens borgarstjóra.
Má sjá að hæfileiki Jessens til að umgangast
fólk og hafa sitt fram hefir komið í góðar
þarfir ekki sízt fyrst í stað, meðan skilningur
var minni á fagi hans. Þá var auk heldur
ekki trútt um, að sumir vildu láta hann gjalda
þess, að hann var danskur maður. íslendingar
mega vera þakklátir þessum útlendingi, sem
hefir unnið framförum þjóðarinnar af ósín-
girni með hugviti sínu og sérþekkingu. Guð-
mundur Hagalín hefir In-ugðið upp einstaklega
geðfelldri mynd af hinum mæta manni og
sýnt enn einu sinni, hve laginn ævisagnaritari
hann er. Stíll sögunnar er yfirleitt látlaus, en
fjörlegur og næmur og handbragð höfundar
öruggt. Honum tekst það, sem ckki er leikur,
að gcra hversdagslega viðburði skemmtilega
°g afmarka þá, svo að þeir rcnni ekki út í
tilbreytingarleysi daganna. Gamansemin er
vfirleitt létt og góðlátleg en vont að sjá fyrir
ókunnugan, hvort þar nýtur meira höfundar
eða söguhetju, en hvort sem er, ber höfundi
lof fyrir að skila þessari smágerðu gaman-
semi eins og hann gerir. Ævi Jessens skóla-
stjóra cr ekki viðburðarík, hann er enginn
ævintýramaður eins og Sæmundur skipstjóri
eða Eldeyjar-Hjalti. En hann er allra manna
farsælastur og þann hálfdularfulla eiginleika
hefir ævisöguritarinn skilið og lætur hann
lýsa upp bókina. Sjálfsálit Jessens má greini-
lega kaupa við nafnverði. Og eftir á að hyggja,
Jessen er notalega drjúgur.
IC. K.
Óþarflega mikill samtíningur
Ólajur Jónsson. Slcriðujöll og snjójlóð. fíóka-
útgájan Norðri, 1957. Höfundur þessa rits hef-
ur verið einn helzti forustumaður í ræktunar-
málum íslendinga á síðustu áratugum. Hann
var um langt skeið framkvæmdastjóri Rækt-
unarfélags Norðurlands og ráðunautur Ey-
firðinga. I tímariti Ræktunarfélagsins hefur
hann flutt bændum landsins nýmæli um rækt-
un nytjalands og skrúðgarða. Það má því
virðast kynleg fjarstæða, að þessi boðberi
garðyrkjunnar hefur öðrum þræði helgað
rannsóknir sínar og ritstörf gróðurvana ör-
æfum og þeim hamförum náttúrunnar, sem
eyða Iand og láð. En þarna er mjórra á mun-
um en ætla mætti í fljótu bragði. Náttúru-
fræðingurinn vill kanna land sitt, gengur á
fjöll og ferðast inn til óbyggða. Mestur hluti
landsins er iirfoka auðn, en köld öræfadýrðin
heillar engu síður en gróðurríki dalanna. Þá
er sami maður, sem ritar um túnrækt og töðu-
fall, kjörinn til að lýsa mestu eyðimörk á Is-
landi. Og í forspjalli þessa nýja rits færir
höfundur fram nokkra málsvörn fyrir vali við-
fangsefnisins: „Gagnvart ævistarfi mínu —
búfræðinni — hef ég þær málsbætur, að ég
hef oft í tómstundaiðkunum mínum hvarflað
lengra frá grængróðurlendum hennar en að
þessu sinni, því að þekking á skriðuföllum
og snjóflóðum hefur eigi óverulegt landbún-
aðarlegt gildi. T Atla segir, að velja skuli
bæjarstæði „hvar bæ, túni og engjum er sem
óhættast fvrir skriðum, snjóflóðum, landbroti
af ám, vötnum. sandi, sjávargangi eða öðrum
skaða“.“
Skriðuföll og snjóflóð er mikið rit, samtals