Alþýðuhelgin - 31.12.1949, Blaðsíða 2

354
ALÞÝÐUHELGIN
stjórnmálasamtök — Landvörn —,
og hlaut efsti maður listans, Pétur
G. Guðmundsson, fulltrúi Dagsbrún-
ar, kosningu.
í þessum sviptingum og ýmsum
öðrum næstu árin, fundu verkalýðs-
íélögin mjög til þess, að þau skyldu
ekki hafa yfir neinu málgagni að
ráða. Leið þó og beið fram til ársins
1913, unz gerð var í annað sinn til-
raun til að halda úti blaði, sem reisti
kenningar sínar á grundvelli jafnað-
arstefnunnar og berðist fyrir hags-
munamálum alþýðu. Verkamannafé-
lagið Dagsbrún hafði forgöngu máls-
ins og lagði nokkurt fé til útgáfunn-
ar. Blað þetta hét „Verkmannablað"
og mun Pétur G. Guðmundsson aðal-
lega hafa séð um ritstjórn þess. Blað-
ið hóf göngu sína í maímánuði 1913.
Flutti það ýmsar fræðandi greinar
um jafnaðarstefnuna, auk þess sem
það fjallaði að sjálfsögðu um verka-
lýðsmál. í blaði þessu birtust m. a.
einhverjar síðustu greinar Þor-
steins Erlingsson, er var stefnu sinni
trúr til hinztu stundar.
En blað þetta varð skammlíft. í
ársbyrjun 1914 var ný félagsstjórn
kjörin í Dagsbrún, og vildi hún ekk-
ert sinna blaðinu eða styrkja það á
nokkurn veg. Neyddist blaðið því til
að hættp að koma út vegna fjár- (
skorts. Síðasta blaðið er dagsett 10. *■
janúar 1914.
DAGSBRÚN.
Þótt tilraunir þessar með útgáfu
verkamannablaða yrðu báðar nokk-
uð endasleppar, bá^ru þær samt þann
árangur, að þeim verkamönnum og
alþýðusinnum fór stöðugt fjölg-
andi, sem fundu nauðsyn þess, að
I. Biao.
I
HF.YKJA.Vltt, 1. .I.VNÍAH UlOfi.
Ávarp.
1. ÁHV
iJt J>iU framtiðarvor,
!;■ elfdu afl J>itt og þor,
þjóðin min, sem tii menningar
skeiðið vilt þrevta,
og ijugast ei neilt
þó ei gangi J>að gieitt
þvi að gæfan óss fátt má án erfiðis
i * vcila;
þil sérð með þvi myrkviðnrsdagana
dvina,
og dýrðlegri söl yfir landíð vort
skina;
og að lyfta |>ér hátt
þú með atorku útt
til að afla Jiér gulisins i framtiðar-
kórónu þina.
\f. fíislaxon. ^
íslenzk alþýða!
þetta blað sem hcr birtist er i»4l-
að aiJjýðu. Við. sem gefum þuð
út,erum aljiýðumenh, en svo eru i
daglegu tuii |>t*ir menn kallaðir sen\
ekkert sljórnarvald hafa, ekki hafa
lag! fyrir sig visindnlegl nitm, en
gera likamiegt erfiði að liisstaríi sitm.
Kf litið er á flokkaskiflingu’þjtWii-
félagsins sést |>að hrátt.. að
vtð rpam
sta*rsti flokkurinn. Kn J>vi miður
er það sögn og sannindí, að við höl-
un> ekki aðra ylírhurði en iwcrgð-
ina.
Völdin getum við liaft, cn viljnm
J>au ekki; við liöfum fengið þau
öðrum i hendur. eða rjettara sngt.
leyfum öðrum að halda )>eim fyrír
oss. Við höfum aftur anguu ugget-
um okkur í auðmýkt undir þneik-
un, rahgiæli og fyiiiiitningu. Vaid-
hafarnir segjit oklíur livernig við
eignm að siljn og standa, hvernig
við eigum að lifa t>g deyja. j*rir
liinda okkur bvrðar, en spyrja okk-
ur ekki uni, hve þungar J«er megí
vera. ÍVim er ekki nóg að iáia
okkur mala kornið siU, þtir vciða
lika að ráða með hvorri iiemiiiini
við suúum kvörninni. Kfþeirby ggj*
verkalýðurinn og jafnaðarstefnan ‘ l
ættu málgagn.
Vorið 1915 fluttist Ólafur Frið- j&T
riksson til Reykjavíkur. Hann hafði
þá fyrir fáum mánuðum stofnað á
Akureyri fyrsta jafnaðaymannafélag
landsins. Var hann logandi af á-
huga um framgang jafnaðarstefn-
unnar og eflingu verkalýðssamtak-
anna. Þegar er hann kom suður,
gekkst hann fyrir því, að koma á fót
blaði til að berjast fyrir hugsjónum
sínum. Urðu margir þeirri viðleitni
fegnir og veittu Ólafi allan þann
stuðning, er þeir gátu. Blaðið hóf
göngu sína 10. júlí 1915. Það hét
„Dagsbrún“, og var Ólafur ritstjóri
þeöS. Blaðið hlaut litils háttar styrk
Garnla Alþýðublaðið. Forsíða 1. tölublaðs 1906.
frá Verkamannafélaginu Dagsbrún
og nokltxum félögum iðnaðarmanna
í Reykjavík, en var eign Ólafs, unz
hann afhenti það Alþýðuflokknum í
byrjun maímánaðar 1917.
Dagsbrún var allstórt og myndar-
legt blað og kom út vikulega. Leið
eigi á löngu þar til blaðið lenti í all-
snarpri kosningahríð, en það var við
bæjarstjórnarkosningarnar í janúar-
mánuði 1916. Buðu þá verkamenn
víða fram og unnu sumstaðar svo
mikla sigra, að þjóðarathygli vakti.
Komu þeir t. d. tveimur mönnum í
bæjarstjórn á Akureyri og tveimur
í Hafnarfirði. Einna glæsilegastur
var þó árangurinn í Reykjavík, þar
sem kjósa átti fimm bæjarfulltrúa.
Kom verkamannalistinn að þremur,
en andstæðingarnir, sem gengu fjór-
skiptir til kosninga, fengu aðeins tvo
menn kjörna.
Hinn 12. marz 1916 var stofna
Alþýðusamband íslands. Starfse.jj
þess var frá upphafi tvíþætt. Það vaí'
verkalýossamband og stjórnmala-