Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Page 21

HORÐUR KRISTINSSON:
FLÉTTUNYTJAR
Inngangur. Fáar fylkingar plönturíkisins hafa minni bein áhrif á
daglegt líf mannsins en fléttur og mosar. Þessar plöntur liafa verið til
fremur lítilla nytja og valda heldur ekki neinu alvarlegu tjóni. Lang-
flestar nytjajurtir bæði til matvælagerðar, vefnaðar, trjásmíða og papp-
írsgerðar o. m. fl. eru úr flokki blómplantna. Bakteríur og sveppir eru
einnig nýtt í margs konar iðnaði, svo sem matvælagerð, öl- og vínfram-
leiðslu, og til lyfjagerðar, auk þess sem þessar lífverur vekja á sér at-
hygli með því að valda fjölmörgum sjúkdómum bæði á mönnum, hús-
dýrum þeirra og nytjagróðri. Jafnvel þörungar eru orðnir ómissandi í
margþættum iðnaði, sem hefur þróazt ört á síðastliðnum áratugum. Hér
er þá ótalið hið ómetanlega óbeina gagn, sem er að öllum þessum fylk-
ingum til viðhalds jafnvægis lífsins í náttúrunni.
Þó ber ekki að skilja þetta svo, að fléttur og mosar séu hreinir ónytj-
ungar, enda er tilgangur þessarar greinar að skýra lauslega frá helztu
nytjum, sem menn hafa haft af fléttum. Margt af því, sem talið er upp,
tilheyrir raunar fortíðinni, enda hefur mjög dregið úr notkun fléttna í
seinni tíð. Aðalfyrirstaða þess, að liægt sé að nytja fléttur í stórum stíl,
er sú, að mjög erfitt er að afla verulegs magns af þeim, vegna hins hæg-
fara vaxtar. Þó hafa menn ekki enn snúið alveg baki við þeim, og vel er
hugsanlegt, eftir því sem grundvallarrannsóknum á efnasamböndum
fléttnanna miðar áfram, að menn eigi eftir að koma auga á nýja nytja-
möguleika þeirra.
Fléttur til manneldis. Ýmsar tegundir fléttna hafa dálítið verið not-
aðar víða um heirn sem mannafæða. Oftast hefur þó aðeins verið gripið
til þeirra til drýginda í hallærum, fremur en að um notkun þeirra að
staðaldri væri að ræða. Líklega hafa þær þó hvergi verið eins mikið og
almennt notaðar til manneldis og á íslandi. Hér voru það aðallega fjalla-
I
rÍMARIT UM ÍSLENZKA GRASAFRÆOI - FlÓm 19