Sveitarstjórnarmál - 01.04.1981, Síða 36

Helztu niðurstöður
Þetta er orðið nokkuð langt mál og rétt að draga
saman í nokkra liði meginniðurstöður máls míns.
1. Ég tel alveg fráleitt að skilja á milli sjúkrahús-
reksturs og heilsugæzlu, eins og gert er ráð fyrir í
álitsgerð VRS. Markalínur, sem mótast af mis-
munandi fjárhagsgrundvelli, hafa, eins og áður
segir, óhjákvæmilega þá hættu í för með sér, að
einstakir þættir þróist fremur með tilliti til þess,
hver ber kostnaðinn, en hins, hvernig rekstur
verði hagkvæmastur og verkaskipting eðlilegust.
Merki þessa sjást nú þegar, þar sem heilsugæzlu-
stöðvar eru í beinum tengslum við sjúkrahús. Ég
minni á, að inni í þessari umræðu eru ekki mál-
efni aldraðra, sem geta fallið undir sjúkrahús-
rekstur jafnt og hina ýmsu málaflokka, sem heyra
til sveitarfélögum. Ef menn hugsa þá nokkuð í
alvöru til að leysa vanda þeirra, myndi rísa upp
óleysanleg togstreita um vistun þeirra.
2. Ég tel það algjöra forsendu, að saman fari
stjórnunarleg og fjárhagsleg ábyrgð á rekstrinum,
og tek undir með álitsgerð VRS, að stefna eigi að
því að koma upp hæfilega stórum svæðaeining-
um til skipulagningar og stjórnun heilbrigðis-
mála, án þess að kerfið verði of umfangsmikið og
fjarlægt íbúunum.
Til þess að svo geti orðið, verður að fjármagna
reksturinn í héruðunum að því marki, að heima-
menn verði ekki vændir um ábyrgðarleysi. Að
öðrum kosti verða fjármögnun og stjórn samferða
hingað suður. Daggjöld og föst fjárlög eru svo
aðeins angi á þessum meiði og enginn eðlismunur
á þeim, að því er snertir hagkvæmni i rekstri.
Daggjöld hafa tryggt það betur en aðrar
greiðsluaðferðir, að rekstrarhalla vegna verð-
bólgu hefur ekki verið velt nema að mjög litlu
leyti yfir á sveitarfélögin. í sjálfu sér veit ég ekki
um neinn, sem er á móti breyttu greiðslufyrir-
komulagi, ef tryggt er, að kostnaðarskiptingin
yrði eins og lög gera ráð fyrir. Eðli þessa reksturs
krefst fullrar tryggingar, annars sitja sveitarfé-
lögin uppi með drápsbyrðar eða verða að draga
saman heilbrigðisþjónustuna, sem því nemur.
3. Sveitarfélögin eiga ekki að gefa kost á neinum
breytingum á þessum málaflokkum, fyrr en búið
er að stofna til einhverrar þeirrar stjórnsýslu við
heilbrigðismálaráðuneytið, sem vænta má, að
tryggi, að málum þessum verði sinnt.
Landssamband sjúkrahúsa hefur um árabil
barizt fyrir því, að stofnuð yrði sjúkrahúsmála-
deild við ráðuneytið, en án nokkurs árangurs,
þrátt fyrir það, að ríkið borgi mestan hluta
kostnaðar við sjúkrahúsreksturinn.
Stjórnvöld hafa gengið á lagið vegna áhuga-
leysis sveitarstjórna á þessum málaflokki, og í
gangi er nefnd, sem vinnur að tillögugerð um
yfirtöku ríkis á öllum sjúkrahúsrekstri. Þá kæmi
ein heljarstór heilbrigðisstofnun í Reykjavík, sem
fjarstýrði þessu öllu.
Hér á landi eru sérstakar aðstæður vegna
mannfæðar, sem gera það að verkum, að við get-
um ekki hagnýtt okkur að fullu reynslu nágranna
okkar á Norðurlöndunum, en þar hafa þessi mál
þróazt á síðustu áratugum í þá átt, að byggðar-
lögin, en ekki ríkið, annast stjórnun og bera
ábyrgð á rekstri sjúkrahúsa. Að sjálfsögðu krefst
þessi málaflokkur styrks heildarskipulags á ráðu-
neytisgrundvelli til að fyrirbyggja tvíverknað,
þótt rekstur verði á hendi byggðarlaga. Þrátt fyrir
fámenni og dreifða byggð eða kannske vegna
hennar hefur þessi valddreifing til 224 sveitarfé-
laga orðið til, og hún er engin tilviljun. Það má
kannske segja, að hún hafi staðizt tímans tönn of
vel og ekki lagað sig að breyttum aðstæðum. En
það er spurning, hvort áratuga skæklatog milli
sveitarfélaga og ríkis um tekjustofna hefur ekki
blindað menn í afstöðu sinni til eðlilegrar verka-
skiptingar milli þessara aðila.
SVEITARSTJÓRNARMÁL