Morgunblaðið - 12.11.2011, Síða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 2011
SVIÐSLJÓS
Andri Karl
andri@mbl.is
„Rafbókavæðingin er að hefjast á
Íslandi sem og í löndunum í kring-
um okkur,“ segir Ragnheiður
Tryggvadóttir, framkvæmdastjóri
Rithöfundasambands Íslands. „Hún
er mjög spennandi og komin til að
vera.“ Á félagsfundi sambandsins
næstkomandi mánudag verða
greidd atkvæði um samning við Fé-
lag íslenskra bókaútgefanda um raf-
bókaútgáfu. Samning sem marka
tímamót.
Raunar er ákvæði í rammasamn-
ingi um útgáfu sem snýr að raf-
bókaútgáfu. Aðalsteinn Ásberg Sig-
urðsson, formaður samninganefndar
Rithöfundasambandsins, segir það
hins vegar hafa verið fremur óljóst,
þar sem nokkur ár eru síðan sá
samningur var gerður. „Útgefand-
inn hefur samkvæmt því leyfi til að
gefa út á rafbók, en svo vissu menn
ekkert um hvað var verið að semja
þar sem engin rafbók hafði komið
út. Þannig að það var orðið tíma-
bært að skoða það betur.“
Önnur lönd til viðmiðunar
Viðræður hófust í byrjun árs um
það í hvaða farveg þessi mál skyldu
fara, enda komið að því að íslenskar
rafbækur komi út. „Við erum í
miklu norrænu og evrópsku sam-
starfi og það eru allar þjóðir mjög
svipað settar. Bylgjan hefur fyrst og
fremst verið í hinum enskumælandi
heimi en nú eru að bætast við fleiri
og fleiri þjóðir sem gefa út rafbæk-
ur,“ bendir Ragnheiður á.
Vegna þess enn er margt á huldu
hvað þróunina varðar í rafbókavæð-
ingunni íslensku var ákveðið að gera
tilraunasamning. Er það í takti við
það sem gert hefur verið í ná-
grannalöndunum, en samningavið-
ræður í þeim voru hafðar til við-
miðis. Sérstaklega var litið til
Noregs sem eru komnir hvað lengst
um að ná saman í um þessi mál.
Strax í vor var ákveðið að reyna
ná saman um tilraunasamning. Það
tókst og er hann til rúmlega tveggja
ára. „Það sem við gerðum var taka
mið af rammasamningnum sem
gildir mest um prentútgáfur. Það
má eiginlega segja að þetta sé við-
bótarsamningur við hann, eða af-
leiddur samningur,“ segir Aðal-
steinn og að vonast er til að á
samningstímanum komist á reynsla
á rafbókaútgáfu hér á landi og
samningsaðilar viti hvernig landið
liggur.
Einfaldur samningur
Aðalsteinn segir að um tímamóta-
samning sé að ræða að því leiti að
með honum er opnað fyrir útgáfu
rafbóka á íslensku. Samning-
urinn er hins vegar einnig
rökrétt framhald af
endurnýjun
þýðingasamn-
inga á síðasta ári
en sett var inn í hann
ákvæði um rafbækur.
Spurður um hvort
mikill munur sé á samn-
ingum segir Aðalsteinn
að um sé að ræða mjög
einfaldan samning. „Í
rauninni er greitt fyrir
seld eintök eins og gert er í hefð-
bundna samningnum.“ Hann segir
að þetta geti orðið góð búbót fyrir
höfunda en enn sé þó mikil óvissa.
„Þetta er nýtt útgáfuform og ég
held að það sé kostur aðf á það inn.
Þetta fór þó ábyggilega hægt af stað
en verður kannski hliðstætt við
hljóðbókaútgáfu.“
Stuttur og uppsegjanlegur
Dæmi um það hversu varlega er
farið er samningstíminn en einnig er
í honum að finna uppsagnarákvæði
sem nýta má með þriggja mánaða
fyrirvara. Það þykir afar óvenjulegt.
„Þetta er einfaldlega gert vegna
þess að menn vita ekki hvað þeir eru
að fara út í,“ ssegir Ragnheiður og
segir þetta sambærilega leið og aðr-
ir hafa farið. „Það eru allir að fikra
sig áfram með hvernig semja á um
útgáfu á þessu.“ Auk þessa felst í
samningnum að aðilar hans fundi í
það minnsta á sex mánaða fresti til
að bera saman bækur sína, skoða
framkvæmdina og halda áfram
vinnu við að finna út bestu lausn-
irnar við íslenska rafbókaútgáfu.
Miklir hagsmunir eru á bak við
samninginn, og eðlilega vilja útgef-
endur sem hafa prentréttinn einnig
hafa rétt til útgáfu sömu rita á raf-
rænu formi. „Þeir vilja ekki að höf-
undar fari að gefa út sjálfir, en á öllu
eru kostir og gallar. Útgefandinn er
sá sem markaðssetur og býr bókina
til flutnings. Við höfum ekki í augna-
blikinu séð að við séum komin á það
stig að sleppa þeim. Þess vegna vilj-
um við gera samning við þá. Útgef-
endur vilja líka ná til sín þesum rétti
strax, að þeir fái ekki aðeins að gefa
út prentuðu bókina og einhverjir
aðrir gefi út rafbókina á sama tíma.
Þarna eru því hagsmunir á báða
bóga,“ segir Ragnheiður.
Líkt og áður segir fer félagsfund-
ur Rithöfundasambandsins fram
næstkomandi mánudagskvöld. Þar
fer fram kynning á samningnum og
að hann að lokum borinn undir at-
kvæði félagsmanna. Ræðst þá hvort
rafbókaútgáfa hér á landi hefjist
fyrir alvöru.
Tímamót í rafbókaútgáfu
 Atkvæði greidd á félagsfundi Rithöfundasambands Íslands næstkomandi mánu-
dag um nýjan samning við Félag íslenskra bókaútgefenda um útgáfu rafbóka
Reuters
Lestur Víst munu þeir sem eiga raftæki sem nýtast við lestur rafbóka taka
gleði sína þegar íslenskar bækur verða jafnt gefnar út á pappír og rafrænu.
Við samningsgerðina um útgáfu
íslenskra rafbóka var litið á
prentsamninginn sem aðalsamn-
ing og mið tekið af honum. En
enginn veit hvernig þróunin í
bókaútgáfu verður. „Einn daginn
getur þetta snúist við og þá
verður fyrst samið um rafbókina
og þá kæmi kannski út prent-
útgáfa,“ segir Aðalsteinn
Ásberg Sigurðs-
son.
Þegar Ragn-
heiður Tryggvadóttir
var spurð hvort samning-
urinn markaði hægan dauða
pappírsútgáfu stóð ekki á
svari: „Ég hef ekki nokkra ein-
ustu trú á því. Þetta er viðbót
og mun klárlega ná til hóps les-
enda sem við erum ekki að ná til
í dag. Þetta mun að auki gjör-
breyta aðgengi að eldri bókum.“
Pappírsútgáfa
bóka í hættu?
ÖR ÞRÓUN Í ÚTGÁFU
„Íslensk bókaút-
gáfa er eitt af
undrum ver-
aldar,“ sagði
Viktor Arnar
Ingólfsson rithöf-
undur á afmæl-
isráðstefnu
Landskerfis
bókasafna í gær.
Hann sagði út-
lendinga ekki
skilja hvernig þetta stæði undir sér
en skýrði það sjálfur með þeim góða
sið að gefa bækur í jólagjöf. Viktor
rakti feril bóka frá því að vera efni í
jólagjöf til góðra kaupa á bókamark-
aði. Hann sagði rafbækur, sem hann
vildi kalla skjábækur, keppa við
bækur á bókamarkaði.
Viktor skýrði það sem svo að raf-
bækur ættu bæði við hljóðbækur og
skjábækur. Á hljóðbækurnar hlust-
aði maður en skjábækurnar læsi
maður á lestrarbretti, þ.e. lestölvu.
Bækur í útlöndum gefa lítið
Hvað varðar fyrirsögnina um tíu
bækur fyrir eitt fargjald greindi
Viktor frá því að ein bóka hans fáist í
Þýskalandi. Af hverri bók sem hann
selur þar fái hann 58 evrusent, út-
gefandinn fái 25% af því og 50% fari
í skatt. „Ég þarf því að selja tíu bæk-
ur í Þýskalandi til að eiga fyrir
strætó í Reykjavík, einu almennu
gjaldi.“ Dæmið tók hann því til sönn-
unar að íslenskur bókamarkaður
haldi lífinu í íslenskri bókaútgáfu.
Viktor sagði mörg tækifæri felast
í rafbókaútgáfu og nefndi sér-
staklega að gefa megi út uppseldar
eldri bækur án mikils tilkostnaðar.
Þá geti skjábókavæðing orðið upp-
risa smásögunnar. Hægt verði að
selja sögurnar í stykkjatali fyrir
sanngjarnt verð.
Þá sagðist Viktor telja að útgef-
endur yrðu áfram mikilvægir höf-
undum. Áram yrði sjálfsútgáfa líkt
og alltaf hefur verið en það dýrmæt-
asta sem útgefendur bjóða höf-
undum sé vörumerkið.
Tíu bækur
fyrir eitt
fjargjald
Viktor Arnar
Ingólfsson
Lestrarbretti og skjá-
bók í stað rafbóka
Andri Karl
andri@mbl.is
Rafbókarvæðingin hefur verið í
gerjun undanfarin 20 ár. Það var
hins vegar ekki fyrr en árið 2007
sem verulegur kippur kom; í
tengslum við útgáfu Amazon á
Kindlinum svonefnda (e. Kindle),
lestölvu fyrirtækisins. Með því
þvingaði Amazon bókaútgefendur til
að hraða útgáfu bóka á rafrænu
formi. Þetta sagði Egill Örn Jó-
hannsson, framkvæmdastjóri For-
lagsins og varaformaður Félags ís-
lenskra bókaútgefenda, á
afmælisráðstefnu Landkerfis bóka-
safna í gær.
„Við ætluðum að stýra þessu sjálf
en völdin voru tekin úr höndunum á
okkur,“ sagði Egill og talaði fyrir
hönd bókaútgefenda sem ætluðu sér
að fara hægt í sakirnar þegar að raf-
bókum kom. Hann benti jafnframt á
að rafbókin sé ekki ný á Íslandi. Hér
hafa orðabækur verið rafrænar í
áraraðir. Rafbókaútgáfa hefur því
verið til þó svo hún hafi ekki verið í
þeim fasa sem lesendur óska eftir.
Margt athyglisvert kom fram í er-
indi Egils, því miður ekki allt hag-
fellt aðdáendum rafbókarinnar.
Hann blés á þau töfraorð að sala
muni aukast mikið með útgáfu raf-
bóka. Hann sagði bóksölu vera að
dragast saman og vísaði í sömu
andrá í skýrslu um læsi drengja,
sem komu vægt sagt illa út. Þá
nefndi hann að nú tæki við tvöfalt
kerfi, sem yrði snúið framan af og
jafnvel næstu tíu ár. Áfram verði
gerðar kröfur um prentuð eintök
bóka en einnig að þær séu á rafrænu
formi. Þetta leiði til þess að upplag
prentaðra bóka minnkar og kostn-
aður við hvert eintak eykst. Ekki
þarf snilling til að sjá hvað kemur út
úr þeirri jöfnu.
Ekki nóg með að Egill spáði
hækkun á verði prentaðra bóka
heldur greindi hann einnig frá því að
krafa lesenda, um að rafræna bókin
verði ódýrari, sé óraunhæf. Hlutfall
prentkostnaðar í verði bókar sé ekki
hátt og leiði niðurfelling hans ekki til
mun lægra verðs. Hann sagðist þó
ekki geta getið sér til um hvað ís-
lenskar rafbækur ættu að kosta.
Óraunhæft að hún
verði mun ódýrari
 Prentkostnaður lítill hluti verðs bóka
„Við ætluðum að
stýra þessu sjálf en
völdin voru tekin
úr höndum okkar.“
Egill Örn Jóhannsson
arionbanki.is – 444 7000
Frjálsi lífeyrissjóðurinn
hlaut alþjóðleg verðlaun
sem besti lífeyrissjóður
á Íslandi árin 2009 og 2010.
Frjálsi lífeyrissjóðurinn
Lífeyrissparnaður
býður bæði upp á skyldu- og viðbótarlífeyrissparnað
Kynntu þér kosti Frjálsa lífeyrissjóðsins á www.frjalsilif.is.