Morgunblaðið - 12.11.2011, Blaðsíða 32

Evrópa stendur á
öndinni eftir að for-
sætisráðherra Grikk-
lands ákvað að vísa
áformum þingsins um
niðurskurð til þjóð-
arinnar í þjóðar-
atkvæðagreiðslu.
Vegna þess að margan
fjárfestinn grunar, að ef
fólkið fái að ráða, þá sé
því ekki treystandi til
að taka eins skynsamlegar ákvarð-
anir og Evrópusamstarfið byggist á,
heldur sýni með atkvæðagreiðslu
sinni, að til séu þrengri og sál-
fræðilegri sjónarmið en upplýst sam-
vinna hagspekinganna í ESB leggur
til grundvallar.
Íslenska reynslan af þjóðar-
atkvæðagreiðslum í kjölfar hrunsins
2008, sem og skoðanakannanir í
Grikklandi, benda til að almenningur
muni kjósa með hjarta sínu og segja:
Nei, við borgum ekki!
Ef grískur almenningur kýs þann-
ig, jafnvel þótt aðeins verði um ráð-
gefandi þjóðaratkvæðagreiðslu að
ræða, þá getur það orðið til að tefja
svo fyrir áformum stjórnvalda um
niðurskurð í þágu ESB, að Grikkland
detti í kjölfarið út úr myntsamstarfi
ESB með evruna. Og þá má vera að
önnur skuldsett ríki ESB fari sömu
leið. Á endanum geta þá bara vestur-
evrópsku aðildarríkin reynst eftir. Þá
vaknar spurningin: Var raunsætt að
ætlast til þess í mannlegum heimi, að
meginhluti ríkja í heilli álfu léti
spyrða sig fyrir sama vagninn þegar
harðnar á dalnum? Er það ekki of
stór samræmingarpakki fyrir mann-
lega náttúru? Og þá sérstaklega fyrir
hina einstak-
lingssinnuðu Evrópu-
menningu?
Grunnhugmynd Evr-
ópusambandsins var að
spyrða saman markaði
Frakklands og Þýska-
lands, til að forðast end-
urnýjuð stríðsátök milli
þeirra. En nú eru efna-
hagseiningar Evrópu
orðnar stærri en þau
ríki, og því ekki líklegt
að þessi tvö stofnríki
færu aftur í stríð í fyr-
irsjáanlegri framtíð, heldur er verið
að nota þeirra málstað til að þjappa
Evrópu saman sem atvinnusvæði til
að keppa við viðskiptarisa svo sem
Bandaríkin, Kína og Indland. Líklegt
verður að telja að almenningur í Evr-
ópu taki ekki allt of nærri sér þótt
nokkur ófriður verði í nágrenni ESB,
svo sem varð í Júgóslavíu, Tjetsjeníu
og Írlandi, svo fremi sem óhugsandi
virðist að kjarnalönd ESB slíti friði
sín í milli. Ef allt færi í bál og brand,
yrði það líklega vegna stærri banda-
laga, svo sem ef kjarnorkuveldin
Rússland, Kína og Indland færu að
snúa bökum saman gegn kjarn-
orkuveldunum Bandaríkjunum, Bret-
landi og Frakklandi. En slíkt virðist
nú ólíklegt.
Ef Grikkir kjósa með hjarta sínu,
þá getur svo farið í besta lagi að þeir
nái að berja í brestina líkt og Íslend-
ingar í Icesave-málinu. Í versta lagi
getur farið svo að þeir verði svo illa
úti, að þeir sjái eftir að hafa neitað að
kyssa ESB-vöndinn og kjósi að sækja
um að komast þar aftur inn sem fyrst.
En þá mun líka verða ljóst, að mann-
eskjan vill mikið á sig leggja til að fá
að vinna úr sínum eigin vandamálum
sjálf, án íhlutunar. Jafnvel svo mikið,
að hugmyndin um heilagt efnahags-
samstarf Evrópu virðist þá orðin sem
grilla bláeygra hagfræðinga.
Kannski verður Grikkland fyrsta
ríkið sem segir sig úr ESB. Það mun
sanna að ríki geta haft döngun í sér til
að gera slíkt í raun. En í öllu falli virð-
ist komin upp sú óþægilega spurning
hvort almenningi eigi í raun að líðast
að sjá sig um hönd um ESB-aðildina.
Sjálfur hef ég ekki trú á að Grikkir
séu nógu samstæðir til að vinna úr
þessu máli með skipulögðum hætti.
Sagan virðist benda til að snilli þeirra
hafi einmitt falist í því að vera fullir af
þversögnum. Um það hef ég einmitt
skrifað mörg ljóð og smásögur.
Líklegt verður að telja, að senn
muni hinn ESB-sinnaði forsætisráð-
herra okkar virðast eins hugsjóna-
djarfur og hin rómaða skáldkona
Saffó frá Lesbos gerðist fyrir meira
en tveimur og hálfu árþúsundi síðan;
en þá orti hún meðal annars, í heim-
ildaljóði mínu um hana:
„Með orðum lofti kenndum byrja
ég, sem þó er unun mjög að heyra í,
og vini góða gleð ég svo með því: kom
lýra helga; skjöldur, hörpuskel. Í dag
ég harla fagurt syngja vil, ó dætur
Seifs; því komið nú til mín, svo hend-
ur mínar snerta megi ský, listagyðj-
um fagurhærðum til.“
Eftir Tryggva V.
Líndal »Ef Grikkir kjósa með
hjarta sínu, þá getur
svo farið í besta lagi að
þeir nái að berja í brest-
ina líkt og Íslendingar í
Icesave-málinu.
Tryggvi V. Líndal
Höfundur er þjóðfélagsfræðingur
og skáld.
Grísk þjóðaratkvæða-
greiðsla um ESB?
32 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 2011
Fáðu þér áskrift á
mbl.is/askrift
Í jólablaðinu í ár komum við
víða við, heimsækjum fjölda
fólks og verðum með fullt
af spennandi efni fyrir alla
aldurshópa.
JÓLABLAÐIÐ
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 21. nóvember
NÁNARI UPPLÝSINGAR:
Katrín Theódórsdóttir
kata@mbl.is
Sími: 569-1105
–– Meira fyrir lesendur
Morgunblaðið
gefur út stórglæsi-
legt jólablað
laugardaginn
26. nóv. 2011
SÉRBLAÐ
Getur það staðist að
íslenska þjóðin sé af-
komendur víkinga,
manna sem voru hug-
prúðir og hugrakkir?
Getur það verið að for-
feður okkar hafi verið
mennirnir sem þorðu
að sigla langt á undan
sinni samtíð, að þeir
hafi verið fólkið sem
fyrstir íbúa hins þekkta
heims fundu Vínland,
landið sem núna er Bandaríkin? Við
getum varla verið afkomendur þess-
ara manna, því að við virðumst vera
hópur hugleysingja, fólk sem hvorki
þorir né getur staðið upp og komið í
veg fyrir að stjórnvöld og einhver
hópur bankamanna ræni okkur. Rík-
isstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur sem
til dæmis rænir lífeyrissparnaði
flestra Íslendinga og það heyrist
varla neitt í neinum, sættum við okk-
ur virkilega við að eftir að hafa borg-
að í lífeyrissjóð í 47 ár komi ríkið og
ræni af okkur öllu nema skitnum
27.000 krónum? Getur virkilega verið
að afkomendur víkinganna hafi
breyst í slíka vesalinga á eitt þúsund
og fimm hundruð árum?
Mig grunar að forfeður okkar,
hefðu ekki, eftir að hafa fengið þau
skilaboð frá landshöfðingjum (sem
auðvitað undanskildu sjálfa sig með
lögum um að stjórnmálamenn fengju
sinn sparnað óskertan og vel það),
sætt sig við að sparnaður þeirra yrði
gerður upptækur og notaður í þágu
stjórnvalda. Heldur einhver að þeir
hefðu bara tekið því þegjandi og
hljóðalaust?
Bankarnir segjast vera búnir að
teygja sig eins langt og þeir geta til
hjálpar heimilum landsins, en samt
sem áður eru þeir að græða ótrúlega
mikla peninga á okkur. Landsbankinn
sem af gæsku sinni „endurgreiddi“
einhverja smáaura til skuldara, nokk-
ur prósent af þeim okurvöxtum sem
bankamenn höfðu rukkað fólkið um á
undanförnum árum. Landsbankinn
græðir engu að síður eftir að hafa
greitt skatta á hverjum klukkutíma
allan ársins hring 1.157.407 krónur.
Eina millijón eitt hundrað fimmtíu og
sjö þúsund fjögur hundruð og sjö
krónur á hverjum klukkutíma alla
daga í hreinan hagnað. Og það er svip-
að hjá hinum stóru bönkunum. Hvar
eru menn eins og Árni Páll Árnason
sem sögðu fyrir nokkrum árum að það
yrði að setja hömlur á gegndarlausa
græðgi bankamanna? Hvern andskot-
ann er þetta fólk að gera? Var því ekki
haldið fram af þessu fólki að það ætti
að hemja ófreskjuna, til dæmis var
mikið talað um svokölluð „tilkynn-
ingar- og greiðslugjöld“ að þau væru
ólögleg og að bankamenn yrðu þving-
aðir til að leggja þau af ef þeir gerðu
það ekki sjálfviljugir. Og hvað hefur
gerst nokkrum árum síðar? Akkúrat
ekki neitt.
Hvað kom eiginlega fyrir verka-
lýðsfélögin, af hverju berjast þau
ekki gegn ráni stjórnvalda á lífeyri
landsmanna og hvernig bankamenn
okra endalaust á fólkinu? Lögðu
verkalýðsfélögin upp laupana þegar
Guðmundur Jaki lést?
Eru forystumenn ASÍ
og allra verkalýðsfélaga
á Íslandi algjörir vesa-
lingar? Er virkilega
ekki einu sinni einn ein-
hvers staðar sem getur
blásið von í hjörtu
landsmanna, leitt þá
áfram í baráttunni fyrir
réttlátara þjóðfélagi?
Einhvern veginn held
ég að þegar lífeyrissjóð-
irnir voru stofnaðir á
síðustu öld hafi menn
ekki verið að hugsa um að stofna
sjóði sem ættu þúsundir milljarða og
yrðu með tímanum leikföng stjórn-
enda sjóðanna og stjórnvalda.
Kannski er líka rétt að minna starfs-
fólk og stjórnendur lífeyrissjóða á að
fólkið sem greiðir og hefur greitt í
sjóðina það er fólkið sem á sjóðina og
þið eruð í vinnu hjá. Ég hugsa að ég
muni ráðleggja börnunum mínum að
ganga ekki í verkalýðsfélag og alls
ekki að borga í lífeyrissjóð því þessir
sjóðir virðast vera leikföng stjórn-
enda þeirra og stjórnvalda.
Núna hafa bankamenn og stjórn-
völd sent okkur þau skilaboð að
venjulegir Íslendingar skipti ekki
neinu máli, skilaboðin eru að við þjóð-
in eigum að hlýða eins og hundar
þegar okkur er sagt að herða sult-
arólina, hirða þau bein sem hent er til
okkar, þakka fyrir okkur þegar líf-
eyri okkar er stolið og hann notaður
til að hægt sé að greiða stjórn-
málamönnum lífeyri sen hæfir fólki
úr æðri stéttum. Við eigum að bera
virðingu fyrir bankamönnum, sem
eru svo gráðugir í að stela pening-
unum okkar að um koll keyrir, þeir
reyna að telja okkur trú um að þetta
sé allt saman eðlilegt, bankinn verður
að rukka tilkynningar- og þjón-
ustugjöld og að það sé ósköp eðlilegt
að vaxtamunur á innvöxtum og út-
vöxtum sé 11-15%. Og hvað ætlum
við að gera? Erum við mýs eða erum
við menn? Er kannski kominn tími til
að stjórnvöld sýni íslensku þjóðinni
virðingu og komi fram við okkur með
auðmýkt en ekki hroka, og þá á ég við
alla alþingismenn Íslands og vona að
þeir muni að þeir eru á Alþingi í okk-
ar umboði, eru í vinnu hjá okkur. Það
er í okkar höndum að kjósa annað
fólk á Alþingi í næstu kosningum,
ekki gleyma því. Mikið yrði það
skemmtileg tilbreyting fyrir okkur
öll ef þingmenn landsins hættu nú að
haga sér eins og illa upp alin börn
sem rífast og garga hvert á annað,
tækju sig verulega á og færu að haga
sér betur, bera virðingu hvert fyrir
öðru og kannski reyna að vinna ef
einhverri alvöru að því að koma þjóð-
félaginu, atvinnulífinu og mannlífinu í
gang. Góðar stundir.
Eftir Trausta
Rúnar Traustason
»Hugleiðingar um
stöðu landsins, getu-
leysi stjórnvalda og
áhugaleysi banka-
manna.
Trausti Rúnar
Traustason
Höfundur er öryrki og fjögurra barna
faðir í Reykjavík.
Erum við
vesalingarnir?
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga aðsendar umræðugreinar frá
lesendum. Blaðið áskilur sér rétt til að hafna greinum, stytta texta í
samráði við höfunda og ákveða hvort grein birtist í umræðunni eða í
bréfum til blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru skrifaðar fyrst og fremst til að
kynna starfsemi einstakra stofnana, fyrirtækja eða samtaka eða til að
kynna viðburði, svo sem fundi og ráðstefnur.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir
að nota innsendikerfi blaðsins. Smellt á Morgunblaðslógóið í hægra
horninu efst og viðeigandi liður, „Senda inn minningargrein“, valinn úr
felliglugganum. Ekki er lengur tekið við greinum sem sendar eru í
tölvupósti og greinar sem sendar eru á aðra miðla eru ekki birtar.
Í fyrsta skipti sem formið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið, en næst þegar kerfið er notað er nóg að slá inn netfang og lyk-
ilorð og er þá notandasvæðið virkt.