Morgunblaðið - 30.12.2011, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það virðistvera nokk-ur hreyf-
ing í íslenskum
stjórnmálum
þessa stundina.
Langt er síðan nokkurs lífs-
marks varð vart hjá núver-
andi ríkisstjórn, en veruleg-
ur vandræðagangur í
kringum dauðastríð hennar
og óvíst hvort hún ljúki því
fremur en öðru.
Nú hafa þrír af þingmönn-
um Hreyfingarinnar upplýst
opinberlega að ríkisstjórnin
hafi verið í stjórnarmynd-
unarviðræðum við hana upp
á síðkastið. Stjórnmála-
hreyfingin virðist meta stöð-
una þannig að Steingrímur
og Jóhanna hafi leitað eftir
aðstoð við að reikna út hvort
þau stæðu af sér að kasta
Árna Páli og Jóni Bjarnasyni
út úr ríkisstjórninni, eins og
hugur þeirra stendur til.
Þessir leiðtogar hafa í
þreifingum sínum gengið út
frá því að þingmenn Hreyf-
ingarinnar séu jafnhræddir
við kosningar og kjósendur
og þeir sjálfir. Það kann að
vera rétt mat. Þingmenn
Hreyfingar segjast alls ekki
vera að leita eftir frama eða
vegtyllum fyrir sjálfa sig.
Þeim væri nóg að fá skýr lof-
orð frá forystu ríkisstjórn-
arinnar um framgang tiltek-
inna stefnumála
Hreyfingarinnar.
Það ætti ekki að vefjast
eitt einasta augnablik fyrir
Steingrími og Jóhönnu að
gefa slík loforð. Þau og þjóð-
in öll hafa reynslu af því
hvernig þau tvö gáfu loforð á
báðar hendur við gerð svo-
kallaðs „stöðugleikasátt-
mála“, sem aðilar á vinnu-
markaði gerðu sín á milli.
Aðilarnir hafa marglýst því
að ekkert hafi verið að
marka þessi loforð rík-
isstjórnarinnar og þau verið
svikin hvert af öðru.
Og Steingrímur og Jó-
hanna hafa ekki gleymt því
hversu hræbillega þau
sluppu með háttsemi sína.
Afleiðingar hennar urðu ekki
aðrar en þær, að þeir Gylfi
og Vilhjálmur fitjuðu upp á
trýnið í fáeinar mínútur áður
en þeir fóru að lúlla og höfðu
öllu gleymt þegar þeir vökn-
uðu aftur. Ódýrara gat það
ekki orðið. Og svo voru öll
sviknu loforðin um skjald-
borg og norræna velferð.
Með vísun til þess lærdóms
verður að ætla að þreifingar
með Hreyfingu endi farsæl-
lega fyrir alla,
nema kannski
helst þá Jón og
Árna Pál.
Og það er meiri
hreyfing á hlutum
um þessar mundir en þessi.
Össur Skarphéðinsson mætti
í viðtal við Viðskiptablaðið
og opnaði í því glufu inn í
skúmaskot Samfylking-
arinnar. Þótt það sem glitti í
væri ekki endilega fyrir við-
kvæma var sumt áhugavert.
Össur hlóð þar miklu lofi Jó-
hönnu Sigurðardóttur. Menn
vita hvað það er kallað. Oflof-
ið var reyndar svo hlaðið að
varla sást glitta í rýtinginn.
En í framhaldi af skjalli og
skrumi benti hinn gamli
fallni formaður Samfylking-
arinnar á að það þyrfti hið
snarasta að fá nýjan formann
í flokkinn sem raunar yrði að
koma sér upp stefnu í leið-
inni.
Nú vill svo til að Jóhanna
var endurkosinn formaður í
Samfylkingunni, með dúndr-
andi lófataki á Landsfundi,
fyrir aðeins fáeinum vikum
og ekki er vitað annað en að
Össur hafi verið á fundinum.
Og þótt vissulega hafi ekki
borið mikið á neinni stefnu á
þeim fundi, sem hönd var
festandi á, er heldur ekki vit-
að til þess að neinn hafi
minnt á að hana vantaði. En
því er ekki að neita að það
eru alvarlegar ábendingar
frá þaulreyndum foringja í
Samfylkingunni að óhjá-
kvæmilegt sé að skipta í
snatri um formann og jafn
brýnt að koma sér upp
stefnu (annarri en ESB) í
flokknum hið allra fyrsta,
ætli flokkurinn að sjá út úr
augum í þeim kosningum
sem sífellt styttist í.
Og Össur gerði betur en
þetta í hinu gagnmerka við-
tali í Viðskiptablaðinu. Hann
nefndi fjölda manns til sög-
unnar sem upplögð for-
mannsefni. Hafði reyndar
áður sagt að til væru „for-
ingjaefni á færibandi“ í Sam-
fylkingunni. Þeir sem heim-
sótt hafa fjölmörg frystihús
á ferli sínum telja ekki ólík-
legt að þessi fullyrðing Öss-
urar gæti verið rétt. Þess er
því með öðrum orðum að
vænta að nokkurt sprikl
kunni að verða í pólitíkinni á
næstunni. Viðræður við
Hreyfinguna eru augljóslega
í góðum gír og gangi og fag-
urt er á færibandið að líta,
sem komið er á hreyfingu í
Samfylkingunni.
Það vantar formann
og stefnu. Töluverð
vöntun það.}
Holl Hreyfing
Á
ramót eru til margra hluta nyt-
samleg. Fyrir utan hátíðahöld og
veisluglaum eru þau tilvalinn vett-
vangur til að staldra við, líta yfir
farinn veg og íhuga framtíðina.
Áramót eru líka tilvalinn vettvangur til að
byrja upp á nýtt. Taka upp nýja siði og varpa
þeim gömlu fyrir róða. Strengja þess heit að
framkvæma það á nýju ári sem hugur hefur
lengi þráð, en andinn ekki verið reiðubúinn sem
skyldi. Það er bæði gott og hollt að fá nýtt og
ferskt ár upp í fangið á 365 daga fresti. Ekki
væri skemmtilegt ef alltaf væri sama árið, þá
stæðum við ekki reglulega frammi fyrir þess-
um tímamótum. Með nýju ári koma ný tæki-
færi og nýjar áskoranir. Allt byrjar upp á nýtt.
Núllstilling í hvítu snjófergi í svörtu skamm-
degi.
Hvað mun þetta nýja ár, 2012, bera með sér? Við mun-
um líklega ganga að kjörborði enn eina ferðina. Spurn-
ingin er bara: hversu oft? Hvað verður um Icesave, mun
eitthvert ólukkans eldfjall gjósa, missa fleiri atvinnuna eða
munu hin fáséðu hjól atvinnulífsins kannski silast í gang?
Verður áframhaldandi fólksflótti? Munum við kannski fá
að upplifa norrænt velferðarkerfi á eigin skinni, án þess að
þurfa að flytja til hinna Norðurlandaþjóðanna? Halda bið-
raðirnar við húsnæði hjálparsamtaka áfram að lengjast og
þurfum við að halda áfram að skerða þjónustu við aldraða,
sjúka og börn?
Eitt sinn var það trú manna að álfar flyttu búferlum á
nýársnótt. Núna flytja Íslendingar unnvörpum
af landi brott, ekki bara á nýársnótt, heldur
allan ársins hring. Af orðum sumra ráðamanna
mætti helst halda að allur þessi fólksfjöldi,
mörg þúsund manns, væri ósýnilegur sem álf-
ar og huldufólk, því þeir neita því staðfastlega
að um fólksflótta sé að ræða.
„Nýlega datt ýmsum í hug að yfirgefa land
og þjóð og ganga í vinnumennsku í framandi
landi.“ Þetta sagði Hermann Jónasson, fyrr-
verandi forsætisráðherra, í nýársávarpi sínu
1938-1939. Á þessum tíma var stjórn hinna
vinnandi stétta, hin síðari, nýtekin við völdum.
Hún var eingöngu skipuð framsóknar-
mönnum. Árin á undan var fyrri stjórn hinna
vinnandi stétta við völd, einnig undir forsæti
Hermanns, en þá var Alþýðuflokkurinn einnig
með í ríkisstjórn. Rúmum sjö áratugum eftir
að Hermann Jónasson velti vöngum yfir fólksflótta end-
urtekur sagan sig. Stjórn hinna vinnandi stétta virðist
hafa haft svipaðan fælingarmátt á landslýð og „norræna
velferðarstjórnin“ hefur nú. Þetta eru býsna stórfenglegar
nafngiftir á ríkisstjórnum og einhver gæti auðveldlega
glapist til að halda að um væri að ræða stjórnir í Norður-
Kóreu eða einhverju öðru ríki þar sem yfirdrifin og mik-
ilfengleg lýsingarorð eru gjarnan notuð til að lýsa valda-
mönnum og ofurmannlegum afrekum þeirra.
Lítillæti er vanmetin dyggð sem margir hefðu nú gott af
að tileinka sér á ári komanda.
annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Ósýnilegir álfar flýja land
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Í
slendingum sem leggja stund
á háskólanám fjölgar stöð-
ugt. Á tímum sögulega mik-
ils atvinnuleysis þarf að
skapa fjölda starfa sem hæfa
þessum hópi, aðeins til að halda í við
nýliðunina. Á hinum enda vinnu-
markaðarins horfa ófaglærðir fram á
eitt erfiðasta umhverfi á vinnumark-
aði sem þeir hafa staðið frammi fyrir
síðustu áratugi.
Karl Sigurðsson, sérfræðingur hjá
Vinnumálastofnun, segir að óbreyttu
útlit fyrir að þeir sem hafi minnstu
formlegu menntunina gangi nú í
gegnum nokkurra ára tímabil óvissu,
allt frá efnahagshruninu 2008. Annar
hver sem nú sé án vinnu hafi ekki
meiri menntun en grunnskólapróf en
til samanburðar eigi það við um þriðj-
ung vinnuaflsins.
„Þetta er með erfiðustu samdrátt-
arskeiðum sem við höfum lent í.
Koma þar bæði til snögg umskipti á
vinnumarkaði haustið 2008 og lengd
tímabilsins þar sem er mikið atvinnu-
leysi. Síðustu áratugi hafa komið
toppar í atvinnuleysinu sem hafa ver-
ið lægri eða staðið skemur. Nú er
uppi langtímaatvinnuleysi sem við
höfum ekki séð áður.“
Ekki auðvelt að finna vinnu
Katrín S. Óladóttir, framkvæmda-
stjóri Hagvangs, merkir aukna hreyf-
ingu á atvinnumarkaði. Staðan sé þó
langt frá því að vera nógu góð.
„Þetta ár hefur verið erfitt en síðari
hluta nóvembermánaðar fór staðan
aðeins að lagast. Manni finnst vera
meira um ráðningar. Þrátt fyrir það er
ekki auðvelt fyrir fólk að finna sér
vinnu í dag, óháð því hver á í hlut.
Heilt yfir hefur verið erfitt fyrir há-
skólamenntað fólk að fá vinnu í ár, sér-
staklega þá sem hafa litla reynslu. Ný-
útskrifaðir háskólastúdentar eru ekki
aðeins að keppa við stúdenta úr sama
árgangi heldur líka fólk með sömu
menntun en talsvert meiri reynslu.
Það eru ekki bara atvinnulausir
sem eru að leita sér að vinnu heldur
líka fólk sem er í starfi. Það er enginn
öruggur með sína stöðu og þess
vegna er hreyfing á fólki. Sam-
keppnin kemur því úr mörgum átt-
um, eins og raunar alltaf er. En þegar
framboð af störfum er svo lítið verður
vandamálið enn stærra. Fyrirtækin
hafa ekki getað bætt við sig fólki
vegna þess að veltan hefur ekki verið
nægjanleg. Það er vandamálið. Fyr-
irtækin takmarka vinnuaflið eins og
þau geta og keyra á lágmarksmann-
skap af því að eftirspurnin er ef til vill
ekki næg. Svo vantar ný fyrirtæki og
nýjar stöður. Við héldum að þetta ár
yrði ekki eins rólegt og raunin varð.
Nú vonar maður að úr fari að rætast
þannig að fólk sem er að ljúka námi
fái tækifæri til að sanna sig og þeir
sem hafa flutt til útlanda flytji aftur
heim.“
Engin störf koma í staðinn
Þegar fjármálakerfið riðaði til falls
haustið 2008 missti fjöldi háskóla-
menntaðra vinnuna.
Katrín víkur að stöðu þessa hóps.
„Nú um áramótin er verið að segja
upp fólki hjá skilanefndum og í
bankakerfinu. Ætlar vinnumarkaður-
inn að mæta þessu fólki? Störfin eru
ekki til. Við eigum mikið af hæfu fólki
sem er tilbúið að leggja mikið á sig til
að skapa verðmæti. Manni finnst hins
vegar skorta á skilning á því að það
þurfi að skapa tækifæri til að búa til
verðmæti. Þá horfi ég fyrst og fremst
til þess að aflétta hinum ýmsu gjöld-
um sem hafa verið lögð á fyrirtæki.
Þau setja mikinn strik í rekstur fyr-
irtækja, eins og tryggingagjaldið sem
er gríðarlega mikið.“
Ófaglærða jafnt sem
lærða vantar vinnu
Morgunblaðið/Golli
Á Laugavegi Mismunandi kaupmáttur einstaklinga var gerður að umtals-
efni í aðdraganda jóla. Þótti ýmsum spjaldtölva vera óraunhæf jólagjöf.
Árið 1997 voru 8.554 Íslend-
ingar skráðir í nám við háskóla
eða við sérskóla á háskólastigi.
Aldamótaárið 2000 var talan
komin í 10.478, 17.107 árið
2005 og 19.889 árið 2010, að
því er fram kemur í gögnum á
vef Hagstofu Íslands.
Það er ekki nóg með að ásókn
í háskóla og þar með störf sem
krefjast háskólamenntunar auk-
ist. Þjóðinni fjölgar hratt. Ís-
lendingar eru nú um 318.500 en
verða orðnir um 344.000 árið
2020, að því er svonefnd
„háspá“ Hagstofunnar áætlar.
Gríðarleg
fjölgun
MENNTAVEGURINN
Hugverk Mynd úr vinnusal CCP.