SunnudagsMogginn - 12.02.2012, Blaðsíða 9

12. febrúar 2012 9
Bandaríkjamenn héldu í vikunniáfram árásum á hryðjuverka-menn innan ættbálkasvæðaPakistana. Á annan tug meintra
vígamanna féllu. Árásirnar nú eru gerðar
án samvinnu eða samþykkis hérlendra
stjórnvalda og vekja ekki bara reiði al-
mennings heldur líka spurningar um til-
gang en afleiðingar eru ljósari.
Pakistan er púðurtunna ef marka má al-
þjóðlega fjölmiðla á borð við Newsweek
og skilgreint sem eitt hættulegasta land
heims um þessar mundir. Ekki endilega
hættulegt ferðamönnum
heldur miklu fremur
hættulegt heimsfriði og
það land sem nú fóstrar
flesta af alþjóðlegum
hryðjuverkamönnum
íslamista. Í þessu gamla
bandalagsríki Banda-
ríkjanna í Aust-
urlöndum hefur Am-
eríkuhatur náð nýjum
hæðum og er líklegt til að sameina lands-
menn í landi þar sem stjórnmálin ein-
kennast af sundurlyndi og grófum ásök-
unum um spillingu.
Sumt í landslaginu hér er Íslendingi
harla kunnuglegt svo sem þegar forsætis-
ráðherra og hæstiréttur takast á með stór-
yrðum. Það eina sem heldur hlífiskildi yfir
hinum óvinsæla Alif Asif Zardari forsætis-
ráðherra er að hans helsti andstæðingur
kærir sig ekki um að taka við þeirri ef-
anhagslegu óreiðu sem landið er í. Næstur
til valda á eftir núverandi forsætisráð-
herra er ekki endilega leiðtogi stjórn-
arandstöðunnar eins og heima heldur
herinn sem hefur fjórum sinnum á hálfri
öld hrifsað völdin í sínar hendur.
Það sem helst ógnar Zardari eru ásak-
anir um spillingu og peningaþvætti en
bæði honum og forsetanum hefur verið
stefnt fyrir hæstarétt.
Árás inn á viðkvæmt sjálfstjórnarsvæði
Héraðið Waziristan þar sem meintir víga-
menn voru felldir í tveimur árásum í vik-
unni tilheyrir fjalllendi á mörkum Pak-
istan og Afganistan. Það er ekki nema að
hluta undir pakistanskri stjórn. Þetta er
sjálfstjórnarsvæði ættbálkahöfðingja og
griðastaður jafnt hryðjuverkamanna, eit-
urlyfjabaróna og vopnasala. Völd pakist-
anska hersins birtast fyrst og fremst í
möguleika hans til að loka svæðinu fyrir
umheiminum en ómannaðar orrustuflug-
vélar og flugskeyti Bandaríkjanna skeyta
lítið um slíkt bann.
Ættbálkahöfðingjar þessara svæða njóta
ýmissa forréttinda í Pakistan og hafa t.d.
yfir sjálfskipuðum þingsætum að ráða.
Þeir voru líka í eina tíð taldir helstu vinir
hins vestræna lýðræðis og það má rekja
stöðuna í dag til þess tíma. Vestrænir leið-
togar hafa fyrr farið flatt á íhlutun mála í
heimi hinna stoltu og ósveigjanlegu
Phastuna sem byggja fjöllin beggja vegna
landamæra Pakistans og Afganistans. Á
þessu sama svæði náðu heimamenn að
auðmýkja heimsveldi bæði Rússa og Breta
á 19. öld.
Osama var þeirra maður, ekki okkar
„Mér er alveg sama þó að Bandaríkja-
mönnum líki einn daginn vel við menn
eins og Osama bin Laden og ráði hann í
sína þjónustu. Eða þó að þeim líki illa við
hann næsta dag. Mér líkar við ekki við
þessa menn, hvorki Obama né Osama sem
var upphaflega ekkert annað en málaliði
CIA. Hann var þeirra maður, ekki okkar,“
segir Rafiq Gundapur í Rawalapindi. Hann
er Phastuni, fyrrverandi stjórnmálamaður
og samstarfsmaður Ali Bhutto, tengda-
föður Zardaris forsætisráðherra.
Rafiq er einn örfárra sem fást til að tjá
sig við blaðamann Morgunblaðsins undir
nafni en þessi sömu sjónarmið einkenna
marga þá sem eru hófsamir í stjórnmálum
í Pakistan. Hér gleymist það ekki að upp-
haflega var það CIA og bandalagsríki
Bandaríkjanna sem komu fótunum undir
mujahedin-skæruliðana og málaliða á
borð við Osama bin Laden. Þetta var á
þeim tíma hluti af kalda stríðinu þar sem
öllu skipti að flæma Sovétríkin út úr Afg-
anistan. Pakistan var milliliðurinn sem sá
um að koma sex milljörðum dollara frá
CIA og ómældum fúlgum annars staðar frá
til íslamistanna og skapa þeim grundvöll
sem fátækt samfélag Pakistana í dag kipp-
ir ekki í burtu á einni nóttu.
Þó Pakistan grundvalli tilvist sína á mú-
hameðstrú fer því fjarri að róttækir ísl-
amistar hafi verið eða séu sterkir í pakist-
önskum stjórnmálum. Þeir hafa ekki náð
lengra en að ráða yfir smáflokkum í
þinginu og njóta vinsælda á afmörkuðum
svæðum. Fyrir innrás Sovétríkjanna í
Afganistan 1979 voru pakistanskir herfor-
ingjar nær allir veraldlega þenkjandi og
fráhverfir öfgasjónarmiðum í trúmálum.
Þjóðsögur segja að þeir drekki viskí á
tyllidögum en slíkt er forboðið af trú-
arástæðum og vitaskuld bannað með lög-
um hér í skraufþurru múslimalandi.
En hvað sem líður viskídrykkju þá hef-
ur náið samband hersins við mujahedin-
skæruliða breytt afstöðu margra lyk-
ilmanna. Það mátti fyrst greina lítilsháttar
breytingu í sömu átt með valdatöku
klerkastjórnarinnar í Íran sem varð tæpu
ári áður en Sovétmenn réðust inn í Afgan-
istan. Zia Ul-Hag hershöfðingi sem þá réð
hér, svaraði tíðindum frá Íran með því að
lýsa yfir að Pakistan væri nú íslamskt ríki
en alvaran bakvið þá yfirlýsingu er um-
deild. Það sem fyrst og fremst grundvall-
aði íslamsvæðingu stjórnkerfis og hers var
hið vanhelga bandalag Bandaríkjamanna
og mujahedin-skæruliðanna.
Stjórnin telur herinn á bandi Al-Qaeda
Almenningur í Pakistan er tilbúinn að tjá
sig frjálslega um forsætisráðherrann Zar-
dari, ekkil eftir fyrri forsætisráðherra, Be-
nazir Bhutto, og þá ekki síður um forset-
ann, Yousaf Raza Gilani. Hér eru flestir
sammála um að þeir séu spilltir og van-
hæfir. En þegar kemur að hernum gegnir
öðru máli. Þeir eru á varðbergi sem illa er
við völd hersins því njósnarar hans geta
jafnvel birst í líki bláeygra Evrópumanna.
En meðal viðmælenda Morgunblaðsins
hér í Pakistan eru ótrúlega margir sem
telja herinn mikið skárra afl en hina
spilltu stjórnmálamenn.
Óttinn við herinn er ekki ástæðulaus
því leyniþjónusta hans, ISI, er, eins og
systurstofnanir hennar víða um heim,
þekkt að ógnarverkum, pyntingum og
morðum. Jafnvel hátt settir diplómatar og
gæðingar stjórnvalda óttast hér um líf sitt
þegar stofnunin sýnir klærnar.
Það er því ekki annað hægt en að taka
ofan fyrir þjóðarleiðtogunum Zardari og
Gilani sem hafa nú í vetur talað tæpi-
tungulaust um herinn. Forsetinn kallaði
hann ríki í ríkinu og lét að því liggja að
hann væri ekki saklaus af því að hafa
hjálpað Osama bin Laden. Gagnrýnendur
Gilanis í blaðadálkum hafa þó frekar viljað
setja ummæli hans á reikning heimsku en
hugrekkis!
CIA treystir ekki pakistanska hernum
Það er tæplega reiknað með því að þeir fé-
lagar Zardari og Gilanti verði endurkjörnir
og sennilegasti arftaki í lýðræðislegum
kosningum er talinn krikketleikarinn
Imran Khan, en hann hefur lofað þjóð
sinni að leysa öll hennar vandamál á 90
dögum. Það á við um verðbólguna sem er
hér í hæðum, erlendar skuldir sem sliga
landið, hryðjuverkaógnina og rafmagns-
leysið en rafmagn er skammtað og tekið af
í nokkrar klukkustundir á dag í flestum
héruðum og borgarhverfum landsins.
Stefna Imran Khan og flokks hans Tehreek
e-Insaf er um margt hófsöm, t.d. í trú-
málum, en einkennist vitaskuld af lýð-
skrumi. Flokkurinn hefur svo að und-
anförnu tekið upp harða andstöðu við
Bandaríkin en það er hér mjög til vinsælda
fallið, bæði meðal hinna hófsömu múslima
og hinna.
Eins og fyrr var rakið í pistli í Morg-
unblaðinu hafa samskipti Bandaríkjanna
og Pakistans stórversnað á undanförnum
misserum og þar ráða miklu mannvíg
bandarískra hermanna og erindreka innan
landamæra Pakistans.
Einhverjum kann að þykja að Banda-
ríkjamönnum sé nokkur vorkunn að hafa
viljað vega höfuðóvin sinn, Osama bin
Laden, þar sem hann sat í náðum í
klukkustundar fjarlægð frá Islamabad,
höfuðborg Pakistans. Það verk var unnið í
blóra við pakistanska herinn og það er
enginn vafi að CIA deilir þeirri skoðun
með forsetanum að í baráttunni við
hryðjuverk sé hernum illa treystandi.
Samsæri eða heimska
En áframhaldandi víg á meintum hryðju-
verkamönnum innan viðurkenndra
landamæra Pakistan þjóna engu nema því
að skapa hundrað nýja fyrir hvern einn
sem veginn er. Hvað sem tækni Banda-
ríkjamanna líður eru pakistönsk stjórn-
völd þrátt fyrir allt margfalt sennilegri til
að ráða niðurlögum vandans, enda raun-
verulegur stuðningur almennings í land-
inu við hryðjuverk ekki fyrir hendi.
Þegar að er gáð er stuðningur við heit-
trúarstefnur íslamista líklega minni í Pak-
istan en fjölmörgum múslimalöndum og
daður herforingjanna við íslamista byggist
meir á valdapólitík en sannfæringu. En
hvað vakir þá fyrir Bandaríkjamönnum?
Svarið er ef til vill hluti af flókinni gátu.
Við getum gripið til heimskukenningar
sem margir Pakistanar trúa þegar kemur
að skiptum Gilanis við herinn og sagt að
sama eigi við um loftárásir Bandaríkja-
manna hér innan Pakistans. Árásirnar
verða allavega ekki færðar í bókhald hug-
rekkis þegar til þeirra eru notaðar ómann-
aðar flugvélar.
Önnur leið er að trúa langsóttri samsær-
iskenningu sem mjög víða má heyra.
Kasmírskur blaðamaður sem Morg-
unblaðið hitti í Rawalapindi hvíslar að mér
grunsemdum sínum þó ekkert bendi til að
nokkur utan okkar tveggja skilji ensku í
litla kaffihúsinu við Zaddar-markað.
„Þetta er allt hluti af samsæri CIA og
heimsvaldastefnu Bandaríkjanna. Þeir sjá
enga aðra leið út úr þessu en að skapa hér
nógu mikinn glundroða til þess að geta
réttlætt hernaðaríhlutun í Pakistan eins og
í nágrannaríkjunum Afganistan og Írak.“
Bjarni Harðarson skrifar frá Pakistan.
Að kveikja í púðurtunnu
Niður með Ameríku, hrópaði þessi gamli sveitamaður en varð eins og myndin sýnir strax
vinalegri þegar hann hafði áttað sig á að blaðamaður var ekki Bandaríkjamaður.
Bænastund í Peshawar.
Bjarni Harðarson
Ljósmyndir/Bjarni Harðarsson