Morgunblaðið - 27.03.2012, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. MARS 2012
– fyrst og fre
mst
ódýr!
1198kr.tvennan
Aðeins
Coke, Coke Light eða Coke Zero ,
velur þér Freyju Rísegg nr. 4
eða Nóa Perluegg nr. 4!
Þú kaupir 4x2 lítra af
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Það sem mér finnst mikilvægast í
þessum frumvörpum … er að þau fela
í sér jafnræði, atvinnufrelsi og nýlið-
un sem við leggjum mikla áherslu á.
Það er verið að opna greinina miklu
meira en hefur verið með nýliðun. Það
sem skiptir máli er að arðurinn renn-
ur í miklu meiri mæli til þjóðarinnar
með þeim tillögum sem hér eru lagðar
fram heldur en verið hefur,“ sagði Jó-
hanna Sigurðardóttir forsætisráð-
herra þegar hún kynnti ný frumvörp
um veiðigjald og stjórn fiskveiða.
Með Jóhönnu á fundinum var
Steingrímur J. Sigfússon, sjávarút-
vegs- og landbúnaðarráðherra, og
kynntu þau í sameiningu breytingar
sem voru í 14 liðum. Verður hér rætt
um eitt frumvarp til einföldunar.
Í sem stystu máli ber þar hæst að
frumvarpið gerir ráð fyrir að núver-
andi handhafar aflaheimilda fái
stærstan hluta aflaheimilda í þeim
tegundum sem hafa verið settar í afla-
hlutdeild, þ.e. kvótasettar, í formi nýt-
ingarleyfa sem ákveðnar kvaðir eru á.
Verður skipt í tvo flokka
Í öðru lagi verður aflahlutdeildum
skipt í tvo flokka. Annars vegar nýt-
ingarleyfi til útgerða og svo hins veg-
ar til ríkisins, flokk 2. Verður með því
til nýr leigupottur ríkisins sem selur/
leigir aflamark reglubundið á mark-
aði, kvótaþingi, yfir fiskveiðiárið.
Í þriðja lagi verður framsal afla-
heimilda bundið við 20 ára gildistíma
upphafsnýtingarleyfa og takmarkað
með skýrum ákvæðum. Framlengist
leyfin breytast þau í „hrein“ nýting-
arleyfi, eins og það er orðað, og verð-
ur framsal þeirra ekki heimilt.
Í fjórða lagi fer allt framsal afla-
marks fram á opinberu kvótaþingi
sem ætlunin er að endurvekja. Fram-
sal útgerða á aflamarki verður tak-
markað með því að skilyrða framsalið
við áunna veiðireynslu.
Í fimmta lagi er gert ráð fyrir
32.000 þorskígildistonnum í flokk 2 en
undir hann heyra strandveiðar, út-
leiga á kvótaþingi, línuívilnun, rækju-
og skelbætur og byggðakvóti. Til
samanburðar hafi um 11.000 þorsk-
ígildistonnum verið úthlutað til um-
ræddra veiða fiskveiðiárið 2007/2008.
Eiga hátt í 20.000 þorskígildistonn að
fara á útleigu á kvótaþingi.
Í sjötta lagi felur frumvarpið í sér
að ríkið fær aukið svigrúm til að beina
afla til byggðarlaga með því að heim-
ilt verður að skilyrða hluta af afla-
heimildum ríkisins til útleigu við
svæða sem standa höllum fæti.
Í sjöunda lagi verður fyrirkomulag
á strandveiðum óbreytt en þó stefnt
að því að draga úr rækju- og skelbót-
um og byggðakvóta í því augnamiði
að leigupotturinn verði eins stór í
upphafi og kostur er.
Í áttunda lagi verður frá og með
fiskveiðiárinu 2015/2016 heimilt að
ráðstafa tilteknu magni aflaheimilda
sem ríkið hefur til umráða samkvæmt
flokki 2 til að stuðla að nýliðun með
nýjum nýtingarleyfum.
Veiðigjaldið verður tvískipt
Í níunda lagi verður veiðigjöldum
skipt í tvo flokka. Annars vegar
grunngjald sem allir greiða, þ.e. 8 kr.
fyrir þorskígildiskíló, og svo hins veg-
ar sérstakt veiðigjald sem skiptist
milli bolfiskveiða og uppsjávarveiða.
Sérstaka gjaldið rennur óskipt í rík-
issjóð og á það að sveiflast í takt við
afkomu útgerðarinnar. Áætlar ríkis-
stjórnin að tekjuauki ríkisins verði 11-
13 ma. kr. á ári næstu þrjú ár, að með-
töldum frádráttarliðum.
Í tíunda og síðasta lagi verður
tekjum af útleigu veiðiheimilda skipt
milli ríkissjóðs (40%), sveitarfélaga
(40%) og markaðs- og þróunarsjóðs
(20%) fyrir sjávarútveginn.
Þjóðin fái meira af arðinum
 Forystumenn ríkisstjórnarflokkanna kynntu ný kvótafrumvörp  Gera ráð fyrir 11-13 milljarða
tekjum af sérstöku veiðigjaldi fyrstu árin  Ríkið fær aukið svigrúm til að beina afla til byggðarlaga
Morgunblaðið/Golli
Formenn stjórnarflokkanna Jóhanna og Steingrímur kynna frumvarpið.
LÍU áætlar að með almenna og sérstaka veiðigjaldinu sem lagt er til sé ver-
ið að innheimta meira en 70% af hagnaði sjávarútvegsins, eins og vikið er
að hér að neðan. Steingrímur segir þetta af og frá.
„Ég hvet menn til að skoða greinargerðina með veiðigjaldafrumvarpinu.
Þá átta menn sig á því að það er auðvitað fjarri lagi að það eigi að taka 70%
af öllum hagnaði. Það er hins vegar endaprósentan þegar allir frádrátt-
arliðir á stofni sérstaka veiðigjaldsins eru frádregnir. Þannig að þetta er
miklu nær því að vera á slóðum þess að vera þriðjungur af framlegð í
greininni eins og hún er núna. Ég held að við eigum frekar að líta á það
sem ánægjulegt viðfangsefni að ræða það hvernig við skiptum þessari
miklu framlegð sem núverandi aðstæður skapa,“ sagði Steingrímur og vék
að hagstæðum skilyrðum útgerðar í dag.
Spurður hvort veiðigjaldið myndi auka á erfiðleika útgerðarinnar þegar
illa árar svaraði Steingrímur neitandi. Gjaldið yrði afkomutengt.
Ánægjulegt viðfangsefni að skipta hagnaði
„Veiðileyfagjaldið sverfur náttúrlega að fjárhag útgerð-
arinnar. Það er nýbúið að skerða sjómannaafsláttinn og
það verður ekki auðveldara að ná því úr vasa útgerð-
arinnar eftir þessar gjaldtökur allar,“ segir Sævar
Gunnarsson, formaður Sjómannasambands Íslands, um
nýja kvótafrumvarp ríkisstjórnarinnar.
Þá segir hann sér sýnast að verið sé að viðhalda leigu-
braski með því að ríkið ætlar sjálft að leigja út kvóta.
„Þetta eru miklar álögur og gera það erfiðara að end-
urnýja flotann og byggja upp þegar teknir eru út tugir
milljarða á ári,“ segir Sævar. Ljósu punktarnir séu þeir að veiðigjaldið eigi
að fylgja afkomunni og kvótaþingið sem afnumið var að ósk útgerð-
armanna á sínum tíma. „Það virðist eiga að endurvekja það og það er af
hinu góða,“ segir hann. kjartan@mbl.is
Sverfur að fjárhag útgerðarinnar
„Fyrstu viðbrögðin eru bara skelfingin ein. Maður sér
ekki alveg hvernig á að lenda samningi við útgerð-
armenn ef þeir fá þetta á herðarnar í viðbót við önnur
útgjöld,“ segir Árni Bjarnason, formaður Farmanna- og
fiskimannasambands Íslands, um nýtt kvótafrumvarp
ríkisstjórnarinnar. Hann segist ekki sjá hvernig leiga á
kvóta eigi að ganga upp ef mönnum er áfram ætlað að
gera upp við sjómennina út frá heildarverðmætinu.
„Þá er þetta sama þversögnin og verið hefur í gegnum
allt kvótakerfið. Ef menn borga af verðmætunum í að
leigja til sín kvóta þá eru menn ekki í sömu aðstöðu og þeir sem eru með
nýtingarrétt. Óréttlætinu er þá bara viðhaldið hvað þetta varðar að mínu
mati,“ segir Árni. kjartan@mbl.is
Óréttlætinu viðhaldið í kvótafrumvarpinu
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Verði sérstakt
veiðigjald í nýju
frumvarpi að
veruleika mun
það leiða til þess
að ríkið taki til sín
70% af áætluðum
hagnaði útgerðar
og fiskvinnslu.
Jafnframt muni
almennt veiði-
gjald upp á 8
krónur á þorskígildi nema alls 3,5
milljörðum kr. á næsta fiskveiðiári.
Þetta kemur fram í tilkynningu
Landssambands íslenskra útvegs-
manna en þar segir að „slík ofur-
skattlagning muni kippa rekstrar-
grundvelli undan fjölmörgum
sjávarútvegsfyrirtækjum víðsvegar
um landið“. Færa eigi arðinn af at-
vinnugreininni frá landsbyggðinni
til pólitískrar úthlutunar í stjórnar-
ráðinu um leið og sjávarútvegur sé
ríkisvæddur í gegnum skattkerfið.
Fullyrt er að frumvarpið feli í sér
upptöku ríkisins á aflaheimildum:
„Aflahlutdeildir í þorski eru skert-
ar um 9,5%, skerðing í ýsu er 6,5%,
ufsa 7,2% og í steinbít um 9,8%. Gera
á upptækar 5,3% heimilda af öðrum
tegundum. Þá ætla stjórnvöld að
gera upptæk 40% afla í þorski um-
fram 202 þúsund tonn. Sama hlutfall
verður tekið af ýsu umfram 66 þús-
und tonn, ufsa yfir 50 þúsund tonn
og steinbít yfir 14 þúsund tonn.
Stjórnvöld munu strax gera upptæk
4.500 tonn af þorski verði heimildir
hækkaðar á næsta fiskveiðiári.“
Þvert á hefðbundinn skilning
Friðrik J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri LÍÚ, segir veiðigjald-
ið ganga mun lengra en venjan er
með auðlindarentu.
„Við höfum reynt að skapa hana
með því að reka arðbæran sjávar-
útveg. Hingað til hefur þetta verið
skilgreint þannig að auðlindarenta
sé umframhagnaður, þ.e.a.s. hagn-
aður umfram það sem almennt ger-
ist í öðrum atvinnugreinum. Þá er
gert ráð fyrir því að fyrirtækin hafi
hagnað, þar með talin sjávarútvegs-
fyrirtækin.
Hér er hins vegar fjallað um áætl-
aðan hagnað án þess að afstaða sé
tekin til þess hvort þar er á ferð um-
framhagnaður. Það er því ekki verið
að tala um auðlindarentu í venjuleg-
um skilningi. Ríkið tekur nánast all-
an hagnað. Þetta mun hafa þau áhrif
að fjölmörg fyrirtæki sem eru í eðli-
legum rekstri og eru eðlilega skuld-
sett munu ekki ráða við skuldbind-
ingar sínar.
Það er augljóst að það verða
gjaldþrot í greininni ef frumvarpið
verður að lögum. Þetta mun veikja
sjávarútveginn og möguleika at-
vinnugreinarinnar til að endurnýja
tæki og tól og búnað vegna þess að
það eru tekin 70% af hagnaðinum
sem fyrirtækin þurfa meðal annars
að nota til þess að þróa greinina,“
segir Friðrik.
Áætla að ríkið taki til
sín 70% hagnaðarins
 Útgerðin segir frumvarp um veiðigjald ógn við greinina
Safnast saman
» Í frumvarpinu er gert ráð
fyrir að tekjur af útleigu veiði-
heimilda geti numið 2,5-3,5
milljörðum króna í upphafi.
» Þá er áætlað að veiðigjaldið
skili 11-13 milljörðum á ári að
teknu tilliti til frádráttarliða.
» LÍU áætlar að 8 kr. grunn-
gjald á þorskígildiskíló nemi
3.500 milljónum króna á
næsta fiskveiðiári.
Friðrik J.
Arngrímsson
Fullyrt er í tilkynningu frá sjávarútvegsráðuneytinu að frumvarpið muni
opna á möguleika að veita nýliðum leyfi. Er þá vísað til flokks 2 sem vikið
er að í samantektinni hér fyrir ofan og miðað við að ríkið fái heimild til að
ráðstafa tilteknu magni aflaheimilda frá og með fiskveiðiárinu 2015-2016.
„Verða þá slík nýliðunarleyfi annaðhvort boðin út eða úthlutun þeirra
bundin svæðum sem hallað hefur á í atvinnu- og byggðalegu tilliti. Allir
sem eignast aflahlutdeild eiga rétt á nýtingarsamningum. Til viðbótar við
leigupott og strandveiðar opnar þetta kerfið verulega frá því sem var og
mætir þannig vel þekktum mannréttinda- og jafnræðissjónarmiðum.“
Mæti mannréttindasjónarmiðum