Morgunblaðið - 07.05.2012, Blaðsíða 26

26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 7. MAÍ 2012
VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Benjamín dúfa, hin geysivinsæla bók
Friðriks Erlingssonar, sem kom
fyrst út árið 1992, hefur verið endur-
útgefin. Friðrik hlaut á sínum tíma
Íslensku barnabókaverðlaunin fyrir
verkið sem hefur síðan komið út á
fjölda tungumála og fengið lofsam-
lega dóma eins og kvikmyndin sem
gerð var eftir sögunni.
Friðrik las söguna inn á hljóðbók
fyrir skömmu og segir það hafa verið
merkilega upplifun. „Það var orðið
það langt síðan ég las bókina í heild,
þótt ég hafi lesið staka kafla í skóla-
heimsóknum í gegnum tíðina. En eft-
ir hljóðbókalesturinn er ég bara
nokkuð sáttur við verkið.
Þegar svona langt er um liðið frá
fyrstu útgáfu get ég eiginlega litið
svo á að hún sé skrifuð af allt öðrum
manni en mér. Svo þegar ég las hana
núna var ekki laust við að mér fynd-
ist hún vera óafvitandi skrifuð eins
og Íslendingasaga; persónur eru
knúðar áfram af einhverju sem er
þeim ekki alveg sjálfrátt og atburða-
rásin hnígur í ákveðna átt og verður
ekki stöðvuð. Þetta var ekki með-
vituð aðferð hjá mér við sköpun sög-
unnar, en líklega er það þessi undir-
alda sem gefur sögunni ákveðna
vigt.“
Bókin er orðin klassísk, ákaflega
falleg saga en hún er líka mjög sorg-
leg. Veltirðu því aldrei fyrir þér þeg-
ar þú varst að skrifa bókina hvort
harmræni þátturinn væri of dapur-
legur fyrir unga lesendur?
„Ég get sagt í fullri hreinskilni að
ég var alveg jafnsleginn og margir
lesendur síðar, þegar ég áttaði mig á
því í miðju verki hvert atburðarásin
stefndi. En þannig hlaut þessi saga
að verða.
Ég setti mig ekki í þær stellingar
að ég væri að skrifa fyrir börn og
unglinga eða að ég þyrfti að koma til
móts við eitthvert ímyndað þroska-
stig hjá tilvonandi lesendum. Ef
maður hugsar þannig í sköpunar-
ferlinu þá er einfaldlega best að
sleppa því að skrifa. Ég lít svo á að
maður verði að þjóna söguefninu
meðan á sköpunarferlinu stendur,
leyfa hlutunum að hafa sinn gang.
Það eru líka sem betur fer allt aðrir
aðilar en höfundurinn sem eiga að
hafa áhyggjur af því hvort viðkom-
andi efni henti einhverjum ákveðn-
um aldurshópi fremur en öðrum.
Höfundur þarf ekki að hugsa um
það, frekar en hann vill.
Benjamín dúfa byggist að sumu
leyti á minningabrotum úr æsku
minni, en ekki nema að hluta til á
minningum um ákveðna atburði.
Hún er mun meira byggð á minn-
ingum um tilfinningar en atburði. Og
tilfinningar eru sérstök veröld innra
með okkur, allt önnur uppspretta en
minningar um ákveðna ytri atburði.
Atburðarás getur skolast til í minn-
ingunni, en tilfinningin sem settist að
innra með manni á vissri stund og á
vissum stað, hún breytist ekki og er
því ríkulegri uppspretta fyrir skáld-
skap.“
Goðafræði í nýjum farvegi
Þú gerðir handritið að teikni-
myndinni Þór í heljargreipum sem
var byggð á samnefndri bók þinni.
Þar ertu að eiga við hinn forna heim
goðanna. Var ekkert erfitt að glíma
við þann heim?
„Markmiðið með bókunum, og
teiknimyndinni, var að reyna að opna
þennan flókna og margbrotna – og á
stundum fullkomlega óskiljanlega –
heim og skapa honum nýjan farveg
handa nýjum kynslóðum. Verk
Snorra hafa löngum haft yfir sér
ósnertanlegan helgiblæ, og þótt
margir hafi unnið með þetta efni á
ýmsan hátt fyrir börn og unglinga
hafa of fáir gengið alla leið á þann
hátt að nýta verk Snorra um goða-
fræðina eingöngu sem hráefni og
smíða nýjan grundvöll fyrir frásögn-
ina.
Þess vegna ákvað ég til dæmis að
segja söguna af Þór sem ekki hafði
verið sögð áður, hvernig hann lét sig
dreyma um frægð og frama sem ung-
ur járnsmíðanemi í sambúð með ein-
stæðri móður sinni. Það skemmti-
lega við að fara þessa leið var að
maður þurfti ekki endilega að búa
eitthvað til sem ekki var til staðar
inni í veröld goðafræðinnar, heldur
frekar að raða því saman upp á nýtt.
Svolítið eins og þegar fræðimenn
voru að koma með tilgátur að því
hvernig kvæðunum í Völuspá hafi
upprunalega verið raðað. Reyndar
fannst sumum fræðimönnum að við
sem stóðum að teiknimyndinni vær-
um að fremja alvarleg helgispjöll. Og
þeir meintu það. En ég get sagt þér
að bæði núverandi og fyrrverandi
allsherjargoði voru hæstánægðir eft-
ir frumsýningu myndarinnar.“
Ópera um biskupsdóttur
Hvað ertu að gera þessa dagana?
„Nú er ég að skrifa svokallað libr-
etto eða söngbók fyrir óperu sem við
Gunnar Þórðarson höfum verið að
vinna að í nokkur ár. Óperan er
byggð á örlögum Ragnheiðar Brynj-
ólfsdóttur biskupsdóttur í Skálholti.
Þetta er dramatísk sinfónísk tónlist,
glæsileg, harmþrungin og sterk,
enda er þetta söguefni engu líkt í Ís-
landssögunni. Þessi saga bókstaflega
biður um að fá að vera sett við stóra
dramatíska tónlist, enda raðast radd-
irnar sjálfkrafa upp: Brynjólfur bisk-
up er bassi, Ragnheiður er sópran og
Minningar um
tilfinningar
 Hin vinsæla bók Benjamín
dúfa hefur verið endurútgefin
Friðrik Erlingsson Ég get sagt í fullri hrein-
skilni að ég var alveg jafn sleginn og margir
lesendur síðar, þegar ég áttaði mig á því í
miðju verki hvert atburðarrásin stefndi.
Breiðskífa bresku söngkonunnar Adele, 21, hefur nú
selst í fleiri eintökum í Bretlandi en skífa Michaels Jack-
sons, Thriller, og er orðin fimmta söluhæsta platan frá
upphafi í Bretlandi. Um 4.274.300 eintök höfðu verið seld
þegar dagblaðið Guardian birti frétt um það fimmtudag-
inn sl. en um 20 þúsund eintök seljast í viku hverri. Plat-
an hefur nú selst í 500 fleiri eintökum en Thriller og hef-
ur verið í 23 vikur í efsta sæti breska plötulistans. Af
þeim breiðskífum sem hún hefur skákað hvað sölu varð-
ar má nefna The Dark Side of the Moon með Pink Flo-
yd. Söluhæsta platan er Greatest Hits með hljómsveit-
inni Queen.
21 tekur fram úr Thriller
í plötusölu í Bretlandi
Söngkonan
Adele.
Grallarar.is hefur hlotið styrki frá Mannréttindaráði Reykjavíkur, Menningarráði Suðurnesja og Þróunarsjóði námsgagna.
GRALLARAR.IS
Við erum á
Facebook
Kisurnar Glingló og Dabbi og hundurinn Rex
eru ekki bara skáldskapur. Þau eru rammíslensk og
uppátækjasöm og eiga sér lifandi fyrirmyndir í Sandgerði.
Baekur
Vinnubaekur
Leikir og fl.
Uppskriftir
Taknmalsutgafur
www.grallarar.is