Morgunblaðið - 14.05.2012, Qupperneq 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 14. MAÍ 2012
–– Meira fyrir lesendur
Katrín Theódórsdóttir
Sími:569 1105
kata@mbl.is
Morgunblaðið
gefur út glæsilegt
sérblað um
Tísku og förðun
föstudaginn
1. júní
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, föstudginn 25. maí.
í blaðinu verður fjallað um
tískuna sumarið 2012 í förðun,
snyrtingu, sólarkremum og
fatnaði auk umhirðu
húðarinnar, dekur og fleira.
SÉRBLAÐ
Tíska & förðun
Viðskiptavinir Kjaran
eru lítil og stór
fyrirtæki, stofnanir og
prentsmiðjur sem eiga
það sameiginlegt að
gera kröfur um gæði
og góða þjónustu.
bizhub C35 er sannkallað fjölnotatæki
bizhub C35 er prentlausn sem hentar flestum fyritækjum.
Prentari, ljósritunarvél, faxtæki og skanni í einu nettu tæki sem
prentar 30 blaðsíður á mínútu, hvort sem er í svart-hvítu eða lit.
Kynntu þér rekstrarkostnaðinn því hann kemur á óvart. Þú þarft
ekki annað tæki en bizhub C35.
Verð: 379.900 kr.
Konica Minolta fjölnotatækin eru margverðlaunuð fyrir
hönnun, notagildi, umhverfisvernd og áreiðanleika.
Síðumúla 12 - 510 5520 - kjaran.is
Fyrir síðustu kosn-
ingar lofaði núverandi
sjávarútvegsráðherra,
Steingrímur J. Sigfús-
son, því að kvótinn
yrði tekinn af kvóta-
greifunum og skipt
upp á sjávarplássin í
landinu, og Jóhanna
Sigurðardóttir for-
sætisráðherra tók í
sama streng. Þetta
átti að gerast á þremur árum. Nú
ætti ekki að vera neitt því fyr-
irstöðu að efna kosningaloforðið, og
framkvæma stefnu Vinstri-grænna.
Báðir ríkisstjórnarflokkarnir og
hjáleigan hafa sömu skoðun í þessu
máli. Þá bregður svo undarlega við
að Steingrímur J. Sigfússon sjáv-
arútvegsráðherra, sem heitið hafði
þjóðarsátt um kvótann, geirneglir
kvótann hjá kvótagreifunum um
ókomna tíð. Ég sá nýlega sýningu
um hinn fræga Munkhásen, og
komst að því að hann komst ekki í
hálfkvisti við Steingrím og kosn-
ingaloforð VG. Nú virðist sem
Steingrímur sé genginn til liðs við
LÍÚ-veldið og sé ótrúlega slappur í
hnjánum gagnvart því. Allt tal um
að þetta sé barátta um að auðlindin
sé þjóðareign er til heimabrúks hjá
ráðherranum. Þjóðin hefur átt og
stjórnað fiskveiðiauðlindinni síðan
kvótinn var settur á fyrir þrjátíu
árum.
Eftir framlagningu sjávarútvegs-
ráðherra á nýju fiskveiðifrumvarpi
er ljóst að hver einasti Íslendingur
væri ósáttur ef það gengi í gegn,
jafn hroðvirknislegt og illa grundað
og það er. Í frumvarp-
inu er beinlínis gert í
því að hin smærri sjáv-
arpláss geti ekki lifað
af þær skattahremm-
ingar sem í því eru
boðaðar. Tillögur fyrr-
verandi sjávarútvegs-
ráðherra Jóns Bjarna-
sonar voru mun vitur-
legri og meiri sátt
hefði orðið um þær,
enda Jón ekki eins
slappur í hnjáliðunum
og Steingrímur, sem bognar bæði
fyrir LÍÚ og Evrópusambandinu.
Nú virðist því sem Steingrímur hafi
þurft að víkja þeim stefnufasta fé-
laga sínum Jóni Bjarnasyni úr
embætti til að geta þóknast þessum
guðum sínum. Við erum fisk-
veiðiþjóð og sjávarútvegurinn á það
skilið að fá almennilegan sjáv-
arútvegsráðherra, sem vill byggja
upp. Við megum ekki hafa í þessu
mikilvæga embætti stefnuráfandi
hnébeinunga.
Sannleiksást sjáv-
arútvegsráðherra
Eftir Ómar
Sigurðsson
Ómar Sigurðsson
»Eftir framlagningu
sjávarútvegsráð-
herra á nýju fiskveiði-
frumvarpi er ljóst að
hver einasti Íslendingur
væri ósáttur ef það
gengi í gegn, jafn hroð-
virknislegt og illa
grundað og það er.
Höfundur wer skipstjóri.
Landsdómur sýkn-
aði Geir H. Haarde
fyrrverandi forsætis-
ráðherra af öllum
ákæruatriðum nema
einu, þ.e. því að hann
hefði ekki haldið ráð-
herrafundi um mik-
ilvæg stjórnarmálefni,
sbr. 17. gr. stjórn-
arskrárinnar nr. 33/
1944. Allt að einu tók
hann dóminn óstinnt
upp. Hann reiddist, þar eð hann
áleit sig saklausan og kvaðst álíta
að pólitísk sjónarmið hefðu laumað
sér inn í dóminn. Hann kvað Lands-
dóm hafa brugðizt trausti sínu.
Ýmsir hafa nú talið sig sjálf-
kjörna til að kveða upp siðferðileg-
an dóm yfir Geir H. Haarde til við-
bótar dómi Landsdóms. Þeir láta
ekki boðorð heilagrar ritningar
aftra sér: „Dæmdu ekki, svo að þú
verðir ekki sjálfur dæmdur.“ Sig-
urður Líndal lagaprófessor hefur
tvívegis kvatt sér hljóðs af þessu
tilefni á síðum Fréttablaðsins, 26.
apríl og 2. maí sl.
Sigurður kveðst gagnrýna „ís-
lenzka umræðumenningu“ og kveð-
ur Geir hafa fallið „í þá gryfju að
nota rök gegn dómendum í stað
þess að tefla fram rökum gegn nið-
urstöðu þeirra“. Eða með öðrum
orðum, að Geir hafi ráðizt gegn per-
sónu dómaranna sem í Landsdómi
sátu í stað þess að nota málefnaleg
rök. Um viðbrögð Geirs segir Sig-
urður: „Hann býr sér til forsendur
um hugarfar þeirra í því skyni að
gera þá fyrirfram tortryggilega og
þegar af þeirri ástæðu standist nið-
urstaða þeirra ekki. Þetta er í rök-
fræðinni kallað rök gegn manni en
ekki málefni (argumentum ad hom-
inem) og er skólabókardæmi um
rökþrot.“
Sigurður skilgreinir hugtakið
„argumentum ad hominem“ rang-
lega og þýðir á íslenzku með orð-
unum „rök gegn manni“, en rétt
þýðing er „rök sem beinast að
manni“. Ekki er samkvæmt skil-
greiningu Sigurðar um rök „gegn
manni“ að ræða, heldur rök þess
efnis að maður sé t.d. tortryggileg-
ur og því sé óvarlegt að treysta
ályktunum hans. Samkvæmt skil-
greiningu Sigurðar
sjálfs eru viðbrögð
Geirs ekki „ad hom-
inem“.
Sigurður segir Geir
búa „sér til forsendur
um hugarfar þeirra
(þ.e. dómara í Lands-
dómi) í því skyni að
gera þá fyrirfram tor-
tryggilega“. Svo var þó
alls ekki, því að Geir
lét engin neikvæð um-
mæli falla um dóm-
endur Landsdóms,
fyrr en eftir að dómur
var fallinn. Röksemd Geirs var því
ekki frá manni til málefnis, heldur
frá málefni til manns, eða m.ö.o.
hún var ekki „argumentum ad hom-
inem“. Geir hélt því fram, að rétt-
arvenja hefði vikið ákvæði 17. gr.
stjórnarskrárinnar til hliðar. Það er
málefnaleg röksemd, m.a. af því að
íslenzk stjórnskipan lýtur ýmsum
réttarvenjum, t.d. um þingræði og
um vald dómstóla til að skera úr
því, hvort lög brjóta í bág við
stjórnarskrána. Staðhæfing Geirs
um, að réttarvenja hefði fyrir löngu
vikið ákvæði 17. gr. stjórnarskár-
innar til hliðar, var því ekki fráleit
kenning. Á hinn bóginn er árás Sig-
urðar á Geir röksemd „ad hom-
inem“, af því að hann ræðst á per-
sónu Geirs og ber honum á brýn
skapgerðarbrest í stað þess að
reyna að afsanna þá staðhæfingu
hans, að réttarvenja hafi vikið
ákvæði stjórnarskrárinnar til hlið-
ar.
Siðferðilegur dómur Sigurðar yfir
Geir er með öðrum orðum á tvöföld-
um misskilningi reistur og til marks
um, hversu óskýr hann er í hugsun.
Það væri röksemd „ad hominem“,
ef því væri haldið fram að Sigurður
sé lagaprófessor og því hljóti hann
að hafa á réttu að standa (að því
gefnu að háskólakennarar hljóti að
vera rökvísari en aðrir menn). Rök-
fræðilega er slík staðhæfing ve-
fengjanleg, af því að í reynd kann
lagaprófessor að vera grautarhaus.
Athugun á staðhæfingum þeim sem
Sigurður hefur haft uppi um Geir
H. Haarde sýnist einmitt benda til
þess.
Sú kenning, að „argumentum ad
hominem“ sé haldlaus rök á sér all-
nokkra hefð, sbr. t.d. Irving M.
Copi í Introduction to Logic (New
York og London 1953/1978) á bls.
89-91. Því til stuðnings er bent á, að
skoðun geti verið rétt, þótt sá sem
henni heldur fram sé kjáni (graut-
arlegur í hugsun sinni) eða þrjótur
(óeinlægur, óáreiðanlegur, óheið-
arlegur) eða þótt skoðun hans þjóni
annarlegum hagsmunum.
Sú staðhæfing er þó aðeins hálf-
sannindi, því að þótt skoðun slíks
manns geti verið rétt, er hún við
vissar aðstæður að líkindum röng:
það er óskynsamlegt að setja mikið
traust á skoðanir heimskra eða
óheiðarlegra manna eða manna sem
bersýnilega hafa annarlegra hags-
muna að gæta. Í því er ekkert rök-
þrot fólgið.
Þegar lagt er mat á vitnisburð,
gerum við rétt í því að treysta síður
manni sem hefur á sér orð fyrir
óheiðarleika. Þess vegna getur rök-
semd af því tagi verið heilbrigð
ályktun út frá líkindum, sbr. Thom-
as Mautner í Penguin Dictionary of
Philosophy (London 1996/2000) á
bls. 39. Réttareglur um hæfi vitna
og dómenda eiga sér grundvöll í
„argumentum ad hominem“.
Um menn og málefni
Eftir Sigurð
Gizurarson » Ýmsir hafa nú talið
sig sjálfkjörna til að
kveða upp siðferðilegan
dóm yfir Geir H.
Haarde til viðbótar
dómi Landsdóms.
Sigurður
Gizurarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
- nýr auglýsingamiðill
 569-1100finnur@mbl.is
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar greinar
alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir ekki
greinar sem einnig eru sendar eru á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn "Senda inn
grein" er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að við-
komandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið nóg að slá inn kennitölu notanda
og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.