Morgunblaðið - 02.07.2012, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 2. JÚLÍ 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það er gerðkrafa um aðkeppendur
kunni að taka ósigri.
Hvort sem það er í
kappleik eða kosn-
ingum. Þeir beri sig
vel og karlmannlega (ef það orð
er enn þá brúklegt). En það þýðir
ekki að ætlast sé til að höfð séu
endaskipti á staðreyndum og lík-
amstjáningin og bros út að eyr-
um gefi til kynna að viðkomandi
hafi ekki síður keppt að tapi en
vinningi.
Frambjóðendur til forseta-
embættis reyndust flestir vera
langt undir eigin væntingum
þegar krossarnir voru taldir upp
úr kössunum. En þeir báru sig
vel og fjölluðu að leikslokum
einkum um samhengi kannana
og kosninga. Ríkisútvarpið var
eitt um kosninganæturhituna,
eftir að gamla baugsstöðin
sprakk á því limmi. Og stofnunin
reyndist eini þátttakandinn sem
réði ekki við úrslitin, reis ekki
undir ósigrinum. Það kom á
óvart því ekki hafði verið til-
kynnt formlega um framboð
stofnunarinnar.
Alls konur furður fylgdu þessu
tapsára andrúmslofti. Langt við-
tal fréttamanns við formann
kjörstjórnar um hvaða ósköp
hefðu gerst ef „fréttir“ um fals-
aða kjörseðla, sem ekki var fótur
fyrir, hefðu reynst réttar! Kynn-
ar fréttastofunnar sífellt að
sneiða að Hæstarétti vegna
fíaskókosninga til stjórnlaga-
ráðs. Það eitt og sér var til
skammar fyrir fréttastofuna.
Fréttamaðurinn og innmúr-
aður fræðimaður úr heimi Sam-
fylkingar sláandi sér á lær vegna
þess að súla úr niðurbrotinni
Gallup-könnun sýndi að 60 pró-
sent þeirra sem segðust myndu
kjósa Sjálfstæðisflokkinn í næstu
kosningum höfðu sagst mundu
kjósa Ólaf Ragnar. Fréttamað-
urinn og fræðimaðurinn flissuðu
og skríktu og sögðu þetta undur
mikil sem lengi yrði í minnum
haft og kennsluefni framtíð-
arinnar í stjórnmálafræðinni.
„Verða ekki skrifaðar doktors-
ritgerðir um þetta,“ spurði
fréttamaðurinn og fræðimað-
urinn hélt helst það. Svona hefðu
þessir kumpánar mátt klóra sér á
kaffistofunni í auglýsingahléi.
En hvað var svona merkilegt
við þessa súlu? Var einhver sjálf-
stæðismaður eða maður sem
stendur fyrir slík gildi í kjöri í
þessum kosningum? Hvað átti
þetta fólk að kjósa í forsetakosn-
ingunum svo þessir tveir kappar
hefðu fengið haldið ró sinni?
Fyrrum formann Einingar-
sambands Kommúnista? Eða
frambjóðandann sem þeim
tveimur hugnaðist best og eyddi
að sögn mestum tíma til að þvo af
sér samfylkingar- og fullveldis-
afsalstimpilinn í kosningabarátt-
unni? Ef komið hefði í ljós að all-
ur þessi skari hugsanlega
verðandi kjósenda Sjálfstæðis-
flokksins hefðu kosið Þóru hefðu
þá engar doktorsritgerðir verið
skrifaðar? Var það
jafnsjálfsagt og að
þetta fólk kysi ekki
Ólaf? Hvers konar
rugludallaröfl er
hægt að bjóða
áhorfendum upp á
af ríkisrekinni fréttastofu?
En það var önnur súla birt en
hún varla nefnd. Sú súla sýndi að
nærri 80 prósent kjósenda Þóru
Arnórsdóttur komu úr röðum
stuðningsmanna Samfylking-
arinnar og viðbót frá VG. Af
hverju var það ekkert undrunar-
efni? Atli Rúnar Halldórsson,
fyrrverandi fréttamaður, upp-
lýsti um kosningafundi í Vest-
mannaeyjum þar sem Þóra hefði
eytt ótrúlega miklum tíma í að
reyna að „þvo af sér samfylking-
arstimpilinn“. Það gekk ekki bet-
ur en svo að rétt tæp 80 prósent
af fylgi hennar komu frá þeim
stað sem sá stimpill er runninn.
En af hverju þessi mikli þvottur.
Atli Rúnar benti á að ríkis-
stjórnin væri ekki bara óvinsæl
hún væri beinlínis illa þokkuð.
Þóra Arnórsdóttir er geðfelld-
ur einstaklingur og hún leitaðist
við að bera höfuðið hátt að kosn-
ingum loknum. Gott hjá henni.
En það var stórfurðulegt að
frétta- og fræðimenn reyndu
ekki að brjóta til mergjar hvað
gerst hafði í kosningabaráttunni.
Þóra fór ekki í framboð fyrr en
sást að hún mældist til vinnings í
könnunum. Fyrstu kannanir
sýndu hana með meiri eða jafnan
styrk og sitjandi forseti. Hún
missti 40 prósent af því fylgi í
kosningabaráttunni! Það verður
ekki komist hjá að segja að það
var algjört afhroð. Hvað gerðist
eiginlega? Um það hafði þessi
einkennilega fréttastofa ekkert
fram að færa. Þóra sagði sjálf að
erfitt hafi verið að kljást við sitj-
andi forseta „til 16 ára“. Látið
var eins og það hafi verið forset-
anum til framdráttar að hafa set-
ið í 16 ár og vilja sitja í 4 ár í við-
bót. Það var þó einn hans
veikasti punktur. Þess vegna
treystu andstæðingar hans sér
til að setja fram alvöru frambjóð-
anda gegn sitjandi forseta. Það
hefur aldrei gerst áður. Það var
hið sögulegasta í kosningunum,
þótt það færi framhjá frétta-
manninum og fræðimanninum.
Það er sjálfsagt eitt af mörgu
sem er undirrót eftirfarandi orða
Páls Vilhjálmssonar
blaðamanns:
„Kosningaútsending RÚV í
gær var hörmung frá a til ö.
Stuðningsmenn Þóru vissu fyr-
irfram að slagurinn var tapaður
og það skein fýlan af öllu settinu.
Þóruistinn sem valdi Þorstein
Pálsson og Þórhildi Þorleifs-
dóttur til að ræða kosninga-
úrslitin fær sérstaka útnefningu
fyrir smekkleysi og hlutdrægni.
Bogi Ágústsson flissaði eins og
unglingur í starfsþjálfun þegar
sýnd var mynd af afgerandi
stuðningi kjósenda Sjálfstæðis-
flokks við Ólaf Ragnar Grímsson.
Eftir forsetakosningarnar
2012 er RÚV fagleg ruslahrúga.“
Fimm frambjóð-
endur og ein frétta-
stofa urðu undir í
kosningum}
Ekkert upplit
M
æðgurnar Jerry Hall og Lizzy
Jagger sátu fyrir naktar í for-
síðuúttekt Sunday Times fyr-
ir skemmstu. Það eina sem
skýldi heimsfrægu hörundinu
fyrir þyrstum sjáöldrum lesenda var fiskur af
karfaætt.
Inni í blaðinu var svo misfrægt fólk án
klæða með hinar ýmsu skepnur sjávarins til að
leyna því allra heilagasta. Skríbentinn Elean-
or Mills var með íslenskar ýsur fyrir klofi og
brjóstum, krossfiskar leyndu geirvörtum fyr-
irsætunnar Jade Parfitt og kolkrabbi lá klesst-
ur ofan á leikkonunni Lily Loveless.
Eiginlega var þetta allt heldur ósmekklegt,
enda ýsa ekkert sérlega klæðileg skepna þó ís-
lensk sé, hvað þá kolkrabbi.
Og nei, þetta var ekki auglýsing frá LÍÚ,
heldur samtökunum Fishlove. Eflaust muna ýmsir eftir
auglýsingum PETA þar sem frægt fólk klæddi sig úr
hverri spjör undir slagorðinu: „Ég vil frekar vera nakin en
að klæðast loðfeldi“. Þær auglýsingar þóttu bara þó nokk-
uð sniðugar, að fólk segðist ekki klæðast loðfeldi og væri
því nakið – að minnsta kosti er orsakasamband þar á milli.
Ég sé hinsvegar ekkert samhengi í því að berjast gegn of-
veiði á ýsu og ganga um nakinn – jafnvel þó að maður sé
frægur.
En hvað um það. Ástæðan fyrir því að heimsfrægt fólk
kýs fremur að leggja að beru holdi sínu hreistrið á ís-
lenskri ýsu en ýsu af öðru þjóðerni er sú að hér eru veiðar
sjálfbærar. Og þetta er ekki nýtt viðhorf ytra. Leikkonan
Greta Scacchi reið á vaðið allsnakin með ís-
lenskum þorski fyrir nokkrum árum. „Karl-
menn eru enn að spyrja mig, hvort ég ég lykti
af þorski,“ segir hún í Sunday Times og virðist
alsæl með uppátækið.
Það sem vakir fyrir þessu blygðunarlausa
þotuliði er að hvetja stjórnvöld um allan heim til
að fylgja fordæmi Íslendinga – og stýra fisk-
veiðum með ábyrgum og sjálfbærum hætti. Og
það hefur nokkuð til síns máls. Munurinn á því
hvernig staðið er að fiskveiðum hér og víðast
hvar annars staðar, þar á meðal í Evrópusam-
bandinu, er að hér er sjávarútvegur undirstaða
atvinnulífsins, en þar er yfirleitt litið á útgerð-
ina sem niðurgreidda byggðastefnu. Og enn er
brottkast innbyggt í fiskveiðistjórnunarkerfi
Evrópusambandsins.
En á meðan fræga fólkið berst fyrir því að
ríki um allan heim taki upp íslenska sjávarútvegsstefnu,
þá finna íslensk stjórnvöld fiskveiðistjórnunarkerfinu flest
til foráttu. Það verður að teljast sérkennilegt í ljósi þess,
að hingað til hefur umsókn um aðild að Evrópusamband-
inu einmitt verið rökstudd með því að það horfi hingað um
breytingar á fiskveiðistefnu sinni, sem margir telja mein-
gallaða, og að það myndi flýta þeirri þróun ef Ísland yrði
aðildarríki. Þess vegna þurfi ekkert að óttast um íslenskan
sjávarútveg á fundum í Brussel.
Hvernig sem fer, þá eru íslenska ýsan og þorskurinn
búin að meika það í útlöndum. Og Jerry Hall fækkar ekki
fötum fyrir Mick Jagger – annað gildir um karfann.
pebl@mbl.is
Pétur
Blöndal
Pistill
Fiskar í þotuliðinu
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
SVIÐSLJÓS
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Setur tileinkuð íslensku dýra-lífi hafa risið skart upp umlandið undanfarin ár. Ný-lega var opnað Laxasetur á
Blönduósi og Fálkasetur í Ábyrgi og
þar á undan var komið Selasetur á
Hvammstanga, Melrakkasetur á
Súðavík og Sauðfjársetur á Strönd-
um svo eitthvað sé nefnt. Slík sér-
stöðusetur fyrir eina dýrategund eru
ný af nálinni og oft tilkomin vegna
aukins ferðamannastraums til Ís-
lands. Allir vilja sinn skerf af kök-
unni en til þess þarf að vera eitthvað
sem lokkar. Aðilar í ferðaþjónust-
unni sem rætt var við voru sammála
um að með slíkum setrum væru íbú-
ar að svara aukinni eftirspurn eftir
afþreyingu með því að gera út á
sérstöðu síns heimasvæðis.
„Ferðamenn fara um Ísland út
af náttúrunni og þarna sjá heima-
menn tækifæri til að tengja saman
náttúru og menningartengda af-
þreyingu. Það er alltaf ánægjulegt
þegar fjölbreytni í afþreyingu eykst
og með þessu er áhugi í héraði virkj-
aður. Oft er þetta gert af áhuga-
mennsku og það styrkir líka innviði
samfélagsins á hverjum stað,“ segir
Halldór Arinbjarnarson hjá Ferða-
málastofu.
Sævar Skaptason fram-
kvæmdastjóri, Ferðaþjónustu
bænda, tekur í sama streng og segir
dýrasetrin vera mjög góða þróun í
ferðaþjónustu í héraði. „Þetta snýst
allt um afþreyingu og að hafa að-
dráttarafl á þeim stöðum sem eru
ekki alveg í alfaraleið,“ segir Sævar.
Náttúrutengd ferðaþjónusta
Tíu ár eru síðan Sauðfjársetrið
á Ströndum var opnað. Ferða-
mannastraumurinn á Strandirnar
hefur aukist mikið á þeim tíma. Er
það líka að þakka Galdrasetrinu
segir Ester Sigfúsdóttir, umsjón-
armaður Sauðfjársetursins. Hún
segir allt sem er í boði á svæðinu
haldast í hendur og styðja hvert ann-
að. Um fimm þúsund gestir heim-
sóttu setrið síðasta sumar og segir
Ester Íslendinga og útlendinga
koma til jafns.
Selasetrið á Hvammstanga var
opnað fyrir sjö árum. Það hefur mik-
ið aðdráttarafl fyrir ferðamenn inn í
bæinn og kemur það sér vel fyrir
þjónustuaðila í bænum. „Fólk kemur
í þeim tilgangi að heimsækja Sela-
setrið og verslar í leiðinni í kaup-
félaginu, fer í sund og út að borða,“
segir Vignir Skúlason, fram-
kvæmdastjóri Selasetursins.
„Eitt leiðir af öðru. Héðan er
fyrirtæki farið að bjóða upp á báts-
ferðir í selaskoðun frá sjó. Selasetrið
hefur líka átt þátt í uppbyggingu á
selaskoðunarstöðum eins og á Ill-
ugastöðum. Þar fara t.d. 12.000
manns niður á sjó að skoða seli á
hverju sumri.“
Aukning í sjálfbærri náttúru-
tengdri ferðaþjónustu er ein aðal-
ástæðan fyrir fjölda dýrasafna sem
hafa risið hér á landi að mati Vignis.
„Áhugi ferðamanna á dýrum í sínu
náttúrulega umhverfi hefur aukist
mikið og verður aðalmálið í ferða-
mennsku eftir nokkur ár.“
Setur en ekki safn
Ástæða er fyrir því að dýrasetr-
in bera flest seinnipartinn setur í
heiti sínu frekar en safn. Ágústa
Kristófersdóttir, framkvæmdastjóri
Safnaráðs, segir að þau hafi markað
sig sem setur sem sinni rannsóknum
fyrst og fremst en ekki söfnun. „Í
safni þarf bæði að safna hlutum og
rannsaka þá en í setri getur þú bara
sinnt rannsóknum. Það er ekki litið á
náttúrugripina sem þar eru til sýnis
sem eiginlega safngripi. Þeir eru
sýningagripir notaðir til að miðla
upplýsingum og rannsóknum, en
ekki varðveittir sem safngripir að
sinni að minnsta kosti,“ segir
Ágústa.
Blaðamaður fékk upplýsingar
um ellefu dýrasetur sem eru á land-
inu núna og má sjá í rammanum hér
til hliðar. Fleiri setur gætu verið í
deiglunni. Rætt hefur verið um að
setja á laggirnar silungasetur á
Þingvöllum, þá var það eitt sinn í
umræðunni hjá bæjarstjórninni í
Garði að reisa fuglasetur á Garð-
skaga og nýlega var ákveðið að
markaðssetja Selfoss sem mjólk-
urbæ Íslands og þar verður íslensku
kúnni líklega gert hátt undir höfði.
Er þá fátt eftir nema svín og minkur.
Dýratengd ferða-
þjónusta hefur aukist
Setur til heiðurs íslenska dýraríkinu
Laxasetrið á
Blönduósi
Selasetrið á
Hvammstanga
Melrakkasetrið
á Súðavík
Sauðfjársetrið
á Ströndum
Arnarsetur
Íslands í
Reykhólahreppi
Hvalamiðstöðin
á Húsavík
Fálkasetur Íslands
í Ásbyrgi
Ísbjarnarsetrið á
Blönduósi
Sögusetur Íslenska
hestsins á
Hólum í Hjaltadal
Hreindýrasetur
Skjöldólfsstöðum
í Jökuldal
Fuglasafn Sigurgeirs
við Mývatn
Loftmyndir ehf.
 Laxasetrið, Blönduósi.
 Selasetrið, Hvammstanga.
 Ísbjarnarsetrið, Blönduósi.
 Melrakkasetrið, Súðavík.
 Sögusetur íslenska hestsins,
Hólum í Hjaltadal.
 Sauðfjársetrið, Ströndum.
 Hvalamiðstöðin, Húsavík.
 Hreindýrasetur á Skjöldólfs-
stöðum á Jökuldal.
 Fuglasafn Sigurgeirs, Mý-
vatni.
 Arnarsetur Íslands, Reyk-
hólahreppi.
 Fálkasetur Íslands, Ásbyrgi.
Ellefu setur
teljast að sinni
DÝRASETRIN Á ÍSLANDI