Morgunblaðið - 06.07.2012, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. JÚLÍ 2012
VIÐTAL
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Fyrst og fremst teljum við að það
sé frumforsenda að losunarkerfið sé
fært yfir í tveggja stoða kerfið. Það
er ekki gert ráð fyrir því í þeim drög-
um sem voru lögð fyrir okkur. Þar er
þvert á móti gert ráð fyrir því að
framkvæmdastjórn ESB, stofnanir
sambandsins og dómstóll ESB hafi
heimildir sem við teljum fara fram
úr því sem stjórnarskráin heimilar,“
segir Stefán Már Stefánsson, pró-
fessor í lögfræði við Háskóla Ís-
lands, um álitsgerð sem hann og
Björg Thorarensen, lagaprófessor
við HÍ, unnu fyrir þrjú ráðuneyti
vegna innleiðingar losunarkerfis
ESB.
Óskað var eftir álitsgerðinni 22.
maí sl. af forsætis-, umhverfis- og
utanríkisráðuneytinu og var henni
skilað viku áður en ný lög um lofts-
lagsmál voru samþykkt á síðasta
starfsdegi Alþingis 19. júní sl.
Eins og rakið er í álitsgerðinni er
forsaga málsins sú að árið 2005 var
sett á fót viðskiptakerfi innan ESB
með losunarheimildir, þ.e. heimildir
til losunar gróðurhúsalofttegunda.
Geta fyrirtæki sem fá úthlutaðar
heimildir selt það sem út af stendur
dragi þau úr mengun en hin sem
menga meira en heimildin segir til
um þurfa hins vegar að kaupa meiri
heimildir. Er kerfið hér innleitt í
gegnum EES-samninginn.
100.000 krónur í dagsektir
Svonefndur landsstjórnandi er til-
nefndur af hverju aðildarríki ESB
eða EES-ríki og fer Umhverfis-
stofnun með það hlutverk hér á
landi. Verður stofnuninni heimilt að
ákveða sektir allt að 100.000 krónur
á dag ef atvinnurekstur eða flugrek-
andi sinna ekki skyldu um skil á los-
unarskýrslu.
Er stofnuninni sem landsstjórn-
anda skylt að upplýsa aðra lands-
stjórnendur og miðlæga stjórnand-
ann, þ.e. framkvæmdastjórn ESB,
um nöfn og auðkenni þeirra ein-
staklinga sem eiga reikning sem
landsstjórnendur taka ákvörðun um
að loka. Þá hefur Evrópulögreglan,
Europol, ótímabundinn lesaðgang að
sameiginlegu skráningarkerfi los-
unarheimilda og viðskiptaskrá ESB
þar um. Eru ákvarðanir fram-
kvæmdastjórnar ESB um úthlutun
skráðra losunarheimilda bindandi
fyrir aðildarríkin og getur hún hafn-
að úthlutun landsstjórnanda, þ.e.
Umhverfisstofnunar í tilviki Íslands,
samrýmist hún ekki Evrópureglum.
Lýsa Stefán Már og Björg þátt-
töku Íslands í ákvarðanatöku og
gagnkvæmni í eftirlitskerfinu svo:
„Í óbreyttri mynd tryggir reglu-
gerð … um sameiginlegt skráning-
arkerfi fyrir losunarheimildir enga
aðkomu íslenska ríkisins að ákvörð-
un framkvæmdastjórnarinnar eða
miðlæga stjórnandans. Það sama á
við um úrlausnarvald dómstóls Evr-
ópusambandsins. Af þessu sést að
valdframsalið yrði einhliða, þ.e. Ís-
land fengi engar samsvarandi vald-
heimildir sér til handa gagnvart
stjórnvöldum eða fyrirtækjum ann-
arra ríkja eins og þær sem það fram-
selur til alþjóðastofnunar.“
Rúmast ekki innan reglunnar
Er niðurstaða Bjargar og Stefáns
Más sú að innleiðing reglugerð-
arinnar í óbreyttri mynd feli í sér
„framsal sem rúmast ekki innan
venjuhelgaðrar reglu um að almenna
löggjafanum sé heimilt að framselja
ríkisvald í takmörkuðum mæli og á
tilteknum forsendum til alþjóða-
stofnana.“
Stefán Már segir að bregðast
þurfi við þessum annmörkum.
„Augljóst er að það er ekki um
annað að ræða í stöðunni en að
semja við ESB þannig að reglugerð-
in samrýmist okkar stjórnarskrá.
Einn möguleikinn er að ákvarðanir
væru í formi óbindandi fyrirmæla.
Annar möguleiki væri að við breytt-
um stjórnarskránni.
Nú er það svo að þessar gerðir
falla undir EES-samninginn. Það
eru fyrirvarar í EES-samningnum
um að allt verði þetta að fullnægja
stjórnskipunarlegum skilyrðum
EFTA-ríkjanna. Þá eru möguleik-
arnir helst þessir; að taka ekki upp
gerðina eða taka hana upp og gera
það í formi óbindandi ákvarðana.“
Tryggi aðkomu Íslands
Fram kemur í álitsgerðinni að
með því að fela Eftirlitsstofnun
EFTA heimildir þær sem fram-
kvæmdastjórnin hefur vegna los-
unarkerfisins yrði aðkoma Íslands
að umræddum ákvörðunum gagn-
vart íslenskum stofnunum og fyr-
irtækjum tryggð. Það yrði sam-
kvæmt tveggja stoða kerfi EES--
samningsins að tryggja
EES/EFTA-ríkjum slíka aðkomu.
„Ef það á að fella kerfið undir
stjórnarskrána eins og hún er í dag
þá er frumforsenda að það sé fært
yfir í tveggja stoða kerfið, kerfið sem
EES-samningurinn byggist á. Jafn-
vel þó það heyri undir tveggja stoða
kerfið gerum við fyrirvara. Skoða
verður að þarna eru tekin bindandi
fyrirmæli sem munu hafa áhrif á ís-
lenska einstaklinga og fyrirtæki,
þótt ákvarðanir yrðu teknar af Eft-
irlitsstofnun EFTA. Það er ekki
hlaupið að því að finna lausn á því.
Það felst í þessu framsal til er-
lends valds gagnvart einstaklingum
og fyrirtækjum hér á landi sem hef-
ur verið talið að sé mjög erfitt að
samræma orðum stjórnarskrár-
innar. Þetta er ekki nýtt. Það var
bent á þetta atriði við sjálfan EES-
samninginn og að það að beita
íþyngjandi fyrirmælum gegn ein-
staklingum og fyrirtækjum gæti
orðið sérstaklega erfitt þegar teknar
eru svona íþyngjandi ákvarðanir
gagnvart þeim erlendis,“ segir hann.
Björg og Stefán Már segja í loka-
orðum að með síðari gerðum sem
tengjast EES-samningnum kunni að
lokum að fara þannig að mun meira
vald sé framselt til erlendra stofn-
ana, þegar heildarmyndin er skoðuð,
en heimilt hefði verið ef heild-
armyndin hefði verið ljós í upphafi.
„Við bendum á að það þýðir ekki
að koma fram með afmörkuð atriði,
t.d. fleiri en eitt á hverju ári, og meta
þau afmarkað af því að þau falli und-
ir EES-samninginn. Það verður að
líta á þau í heild,“ segir Stefán Már.
Samræmist ekki stjórnarskrá
 Lagaprófessor telur að fella þurfi losunarkerfi ESB undir tveggja stoða kerfið  Ella hafi ESB
beinar heimildir til að refsa íslenskum fyrirtækjum og einstaklingum  Stjórnarskránni breytt?
Morgunblaðið/Ómar
Álverið í Straumsvík Með innleiðingu nýs losunarkerfis ESB er framkvæmdastjórn sambandsins falið tiltekið vald á Íslandi.
Stefán Már
Stefánsson
Björg
Thorarensen Losunarkerfi ESB er lyk-
ilþáttur í loftslagsstefnu
sambandsins. Til að kerfið
virki sem skyldi þurfa fyr-
irtæki að fylgjast með losun
sinni og gefa upp hvort hún
er meiri eða minni en sem
nemur losunarheimild þeirra.
Þuríður Backman, þingmað-
ur VG, ræddi kosti kerfisins
þegar hún greiddi atkvæði
með nýju loftslagslögunum
sem samþykkt voru á síðasta
starfsdegi Alþingis 19. júní sl.
„Hæstvirtur forseti. Við
göngum nú til atkvæða-
greiðslu um afar umfangs-
mikið frumvarp þar sem mikl-
ir hagsmunir eru í húfi. Í
fyrsta lagi er um heild-
arlöggjöf á sviði loftslags-
mála að ræða, fyrstu heildar-
löggjöf á sviði
umhverfismála. Í öðru lagi er-
um við að innleiða reglur um
viðskiptakerfi ESB um los-
unarheimildir.“
Fylgist með
losuninni
HLUTI LOFTSLAGSSTEFNU
www.kemi.is • Sími: 544 5466 • Tunguhálsi 10 , 110 Reykjavík
UMHVERFISVÆNT BÆTIEFNI FYRIR ELDSNEYTI
ALLT AÐ 20%
ELDSNEYTISSPARNAÐUR
YFIR 50%
MINNI MENGUN
BYLTING!
Olís og ÓB bjóða í dag og fram á
sunnudag 7 króna afslátt af elds-
neytislítranum. Á sama tíma fá vild-
arpunktasafnarar fjórfalda vildar-
punkta Icelandair. Gildir þetta tilboð
á Olís- og ÓB-stöðvum um allt land.
Svo virðist sem baráttan sé að
harðna um eldsneytiskaupendur því
N1 tilkynnti í fyrradag lækkun um
15 krónur af lítranum í tilefni af N1-
mótinu á Akureyri.
Í kjölfarið lækkuðu Olís, ÓB, Ork-
an, Atlantsolía og Shell öll verð sitt
um sömu krónutölu.
Algengt verð á lítranum í gær var í
kringum 228 kr. Auk þess giltu hefð-
bundnir afslættir víðast hvar.
Ekki liggur fyrir hvort önnur olíu-
félög fylgja eftir verðlækkun Olís og
ÓB og gefi afslátt upp á 7 krónur yfir
helgina. Sveiflur hafa verið á heims-
markaðsverði á olíu að undanförnu
en í heildina tekið hefur verðið þó
heldur verið niður á við. Hér á landi
er sömu sögu að segja. Algengt verð
á 95 okt. bensíni í byrjun maí var um
263 krónur en nú er verðið í kringum
240 kr. lítrinn. ipg@mbl.is
Barátta í bensíni
 Olís og ÓB gefa 7 króna afslátt og
fjórfalda vildarpunkta alla helgina
Morgunblaðið/Ásdís
Olíuverð Verð á eldsneyti lækkar.
Tólf ára gömul stúlka hlaut alvar-
lega áverka seinnipartinn í gær
þegar hún varð undir dráttarvél
með sláttuvél í eftirdragi á bæ
skammt frá Sauðárkróki.
Flutt með þyrlu á slysadeild
Kallað var eftir þyrlu Landhelg-
isgæslunnar laust fyrir klukkan
fjögur í gær og var flogið með
stúlkuna á slysadeild í Reykjavík
þar sem TF-GNA, þyrla Gæsl-
unnar, lenti kl. korter yfir sex í
gærkvöldi.
Að sögn lögreglu hlaut barnið
áverka á handleggjum og á fótum.
Haft var samband við lækni á
Landspítalanum á ellefta tímanum í
gærkvöldi þar sem þær fregnir
fengust að stúlkan væri í aðgerð og
að hún væri ekki í lífshættu.
ipg@mbl.is
Barnið ekki
í lífshættu
Varð undir dráttarvél