Morgunblaðið - 06.07.2012, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. JÚLÍ 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ríkisútvarp-ið setti þaðupp sem
sína fyrstu frétt
að María Dam-
anaki, sjávar-
útvegsstjóri ESB,
hefði sagt aðspurð
að engar líkur væru á því að
ESB myndi beita viðskipta-
þvingunum gegn Íslendingum
vegna veiða þeirra á makríl.
Þetta hafði allt þann brag að
fréttastofa RÚV teldi sig vera
að flytja góða frétt. Ekki var
þessi fréttaflutningur björgu-
legur og í besta falli mjög
barnalegur.
ESB hefur haft mikið fyrir
því að tryggja sér heimildir til
að beita viðskiptaþvingunum í
þessari deilu sinni við Ísland
og Færeyjar. Og þótt þær
þjóðir sem á að beita þving-
unum gegn séu ekki nefndar í
heimildarákvæðunum er það
ekki innlegg í umræðuna. Slík
heimildarákvæði eru jafnan
almennt orðuð, rétt eins og
refsiheimildir í íslenskum lög-
um. En það sem vantaði í hina
barnalegu frétt fréttastofu
Ríkisútvarpsins var það sem
þó má augljóst vera. Sem sagt
það að sjávarútvegsstjórinn
er bersýnilega sannfærður
um að forystumenn íslensku
þjóðarinnar muni gefa hags-
muni sína eftir í deilunni áður
en til þess þurfi að koma að
viðskiptaþvingunum verði
beitt. Hótanirnar einar muni
duga. Og því miður er nokkuð
víst að þessi tilgáta sjávar-
útvegsstjórans er býsna
sennileg.
Utanríkisráðherrann hefur,
bæði í eigin persónu og þriðju
persónu, þegar rekið formann
íslensku samninganefnd-
arinnar í makríldeilunni. Ráð-
herrann gaf það svar að það
væri svo rík þörf fyrir for-
manninn, sem hann sagði einn
hinn hæfasta í ráðuneytinu, í
önnur verkefni. Mörgum mán-
uðum síðar hefur enn ekki
fengist uppgefið hvaða verk-
efni þetta eru sem urðu til
þess að skipta varð um hest í
þessari á miðri.
Formaður utanríkismála-
nefndar Alþingis sagði á hinn
bóginn, í margra vitna við-
urvist, að það yrði að láta
embættismanninn víkja, því
að hann væri ekki tilbúinn til
að semja.
Í annan stað er búið að bola
Jóni Bjarnasyni burt úr sjáv-
arútvegsráðuneytinu. Jón var
sekur um hið sama og emb-
ættismaðurinn sem víkja
þurfti úr sínu sæti. Hann var
haldinn þeim misskilningi að
hann ætti að gæta
hagsmuna ís-
lensku þjóð-
arinnar í viðræð-
unum. Og rétt
væri og brýnt að
standa í lappirnar.
Í þriðja lagi gaf
sjávarútvegsstjórinn til
kynna að „kaflar um sjáv-
arútvegsmál“ í aðlög-
unarviðræðunum yrðu ekki
„opnaðir“ nema Íslendingar
væru áður búnir að leggja nið-
ur sín varnarvopn í makríl-
deilunni. Allir vita hvaða áhrif
slíkar hótanir ESB hafa á full-
trúa einsmálsflokksins í rík-
isstjórninni.
Steingrímur J. Sigfússon
þóttist í viðtölum ekki endi-
lega ætla að gefast upp í mál-
inu baráttulaust. Einhvern
tíma hefðu einhverjir trúað
orðum hans um slíkt. En jafn-
vel hinir trúgjörnustu eru
ekki líklegir til slíks lengur.
Steingrímur er harðasti
ESB-andstæðingurinn úr síð-
ustu kosningum eins og menn
muna. Atli Gíslason alþing-
ismaður hefur bent á að Stein-
grímur J. var búinn að sam-
þykkja fyrir þær kosningar að
láta Ísland í aðlögunarvið-
ræður við ESB gegn ráð-
herrastól eftir kosningar.
Samt ítrekaði hann og undir-
strikaði andstöðu sína við að-
ild að ESB allt þar til síðasta
kjörstað var lokað. Og Stein-
grímur stýrði samningum um
Icesave. Það þarf í rauninni
ekki að segja meir.
Enginn maður hefur fengið
aðrar eins rassskellingar fyrir
frammistöðu sína í slíkum efn-
um og Steingrímur. En það
má þó minna á að Steingrímur
samdi sem fjármálaráðherra
við aðila vinnumarkaðarins
um öll þau atriði sem rík-
isstjórnin skuldbatt sig til að
láta framkvæma svo tryggja
mætti frið á vinnumarkaði.
Aðilarnir hafa upplýst að allt
það sem lofað var þá hafi verið
svikið, bæði stórt og smátt.
Og þessi svikasaga öll er
miklu lengri og æði dapurleg,
svo látið verður vera að rekja
hana lengra að sinni.
En upp úr stendur að Stein-
grímur J. Sigfússon hefur
sýnt svo ekki verður um villst
að hann er miklu líklegri til að
standa með þeim sem sækja
að Íslandi en landinu sjálfu.
Það eru því yfirgnæfandi líkur
á að það sé rétt mat hjá Maríu
Damanaki að gagnvart slíkum
manni sé fullnægjandi að
veifa óundirrituðu uppkasti að
ófrágengnum drögum að hót-
unarbréfi.
Rétt mat sjávar-
útvegsstjóra ESB á
staðfestu íslenskra
ráðamanna er
hryggilegt}
Með slíkum markverði
stendur markið opið
G
aflarinn sem ég er. Ég kann illa við
að heyra um nágranna mína, að
þeir hafi farið út af sporinu. Nú
hefur það gerst og ég vil fara að-
eins yfir málið.
Fyrst af öllu verður að taka fram, að þó svo
maður elski náungann er það svo að þeir
gleymast þegar maður sér þá sjaldnar.
Að því sögðu þá rakst ég á einn gleymdan ný-
verið. Ég var mættur í dómsal Héraðsdóms
Reykjaness. Þarna átti að fá fram afstöðu
nokkurra stráklinga til ákæru á hendur þeim.
Svo var þarna Annþór Kristján Karlsson. Ég
þekki hann nú ekki persónulega en hef séð
hann öðru hverju dæmdan.
Að lokum var það berserkurinn Börkur
Birgisson. Það voru kannski ekki fagnaðarfundir eða
gleðiefni að hittast, þó svo löngum hefðum við báðir búið í
Firðinum fagra sem svo erfitt er að yfirgefa og stundum
þarf til þess laganna verði. Engu að síður birtist mér
minning frá yngri árum, saklausari tíma. Við Börkur að
skála á hinum fornfræga stað A. Hansen.
Börkur benti löngum vísifingri sínum í átt að mér og ég
var í fyrstu upp með mér að hann skyldi muna eftir góðu
stundunum. Þá spurði hann félaga sína hvort „þetta“ væri
blaðamaður. Með tíu lögreglumenn, merkta og ómerkta,
fyrir framan mig fannst mér ég varnarlaus. Voru stundir
okkar á A. Hansen einskis virði? Vinir hans svöruðu því til
að þetta væri líklega „einhvers konar skrifari“ og reyndu
með því væntanlega að gera lítið úr starfstitli mínum.
Frekar auðvelt verk kannski, enda getur hver
maður kallað sig blaðamann.
Alla vega.
Þar sem ég velti mér upp úr málefnum Bark-
ar í vinnunni má nefna, að ég varð hugsi yfir
nýföllnum dómi fyrir brot gegn valdstjórninni
og ærumeiðingar. Brotið gegn valdstjórninni
var játað og sannað, hann spýtti út sér munn-
vatni og á héraðsdómara. Ærumeiðingarnar
fólust svo í því að kalla dómarann „tussu“.
Fallast má á það með þeim héraðsdómara
sem dæmdi í málinu að háttsemin hafi verið
ósæmileg og niðrandi. Um hafi verið að ræða
móðgun og orðalagið án nokkurs vafa til þess
fallið að meiða æru dómarans.
Í þessu ljósi er forvitnilegt að taka tvö
dæmi. Annars vegar kæru þáverandi yfirmanns efnahags-
brotadeildar ríkislögreglustjóra gegn fyrrverandi yfir-
manni sömu deildar vegna ærumeiðinga. Sá fyrrverandi
átti að hafa kallað hana „kerlingartussu“ í viðurvist vitna.
Þrátt fyrir vitnin var málinu snögglega vísað frá og æra
þáverandi yfirmanns efnahagsbrotadeildar virðist ekki
hafa beðið hnekki.
Hins vegar var það aðstoðarmaður menntamálaráð-
herra sem lauk tölvupóstssamskiptum sínum á þann hátt
að ráðagerðir ríkisstjórnarinnar væru „tussufínar“.
Ekki skal lítið gert úr ærumeiðingum Barkar en miðað
við afsakanir aðstoðarmannsins, sem sagði að um hrós
hefði verið að ræða, hefði hann kannski átt að verja Börk.
andrikarl@mbl.is
Andri Karl
Pistill
Tussufínn pistill um glæpamenn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
T
ímamót urðu í sögu vís-
indanna í fyrradag þegar
vísindamenn við rann-
sóknarstofu Samtaka
Evrópu að kjarnorku-
rannsóknum (CERN) í Genf töldu
sig hafa fundið afgerandi sönnun fyr-
ir tilvist Higgs-bóseindar, eindar sem
talin er gefa öðrum eindum massa.
Undanfarna hálfa öld eða svo hafa
eðlisfræðingar reist hugmyndir sínar
um efnisheiminn á svonefndu staðal-
líkani. Líkanið felur í sér að eindum
er skipt í tvo flokka, annars vegar
bóseindir og hins vegar fermíeindir.
Bóseindir eru burðareindir og flytja
krafta milli einda en fermíeindir eru
hið eiginlega efni.
Higgs-bóseindin er talin gefa eind-
um í staðallíkaninu massa en hún er
nefnd eftir breska eðlisfræðingnum
Peter Higgs sem gat sér til um tilvist
hennar árið 1964.
Við tilraunina í CERN voru rót-
eindir látnar rekast saman á hraða
sem liggur mjög nærri ljóshraða,
hinum endanlega hraða, í hringlaga
27 km braut. Róteindirnar eru drifn-
ar áfram af 8 billjón volta sveiflu-
hólfum og útheimtir það mikla ná-
kvæmni að halda þeim á réttri braut.
Unnið úr milljónum árekstra
Sveinn Ólafsson, vísindamaður í
eðlisfræði við HÍ, segir vísindamenn
við CERN hafa þurft að greina millj-
ónir árekstra öreinda á sekúndu við
leitina að Higgs-bóseindinni.
„Það þarf dirfsku til að notast við
róteindir í slíkri tilraun enda mynd-
ast gífurlegur fjöldi agna við árekst-
ur þeirra. Það er mikið mæli-
tæknilegt afrek að finna Higgs--
bóseindina.“
Má hér rifja upp að samkvæmt
frægri jöfnu Einsteins, E=mc2, get-
ur efni orðið til úr orku. Gífurleg orka
myndast við slíka háhraðaárekstra
sem getur myndað eindir.
Fram kom í tilkynningu frá
CERN að frekari uppgötvanir sem
gerðar verða í sama hraðli kynnu að
bregða birtu á hulduefni, efnið sem
hulið er sjónum og talið er að myndi
85% efnis í alheiminum, og önnur
dularfull fyrirbæri í alheimi.
Þórður Jónsson, prófessor í eðlis-
fræði við HÍ, segir þetta vera vanga-
veltur. „Higgs-eindin rennir styrkari
stoðum undir staðallíkanið og gerir
það að verkum að beiting þess í
heimsfræðinni, að því marki sem hún
skiptir máli, er á traustari grunni
reist. En ég held að þetta hafi ekkert
með hulduefni að gera.
Staðallíkanið hefur verið notað í
rúma fjóra áratugi til þess að útskýra
allar tilraunir í öreindafræði og allar
niðurstöður um öreindir, ef frá eru
taldar tilraunir sem sýna að fiseindir
virðast hafa smávegis massa. Á það
hefur hins vegar skort að færa sönn-
ur á tilvist Higgs-agnarinnar sem tal-
in er útskýra hvers vegna massar
sumra öreinda eru þeir sem þeir eru.
Ef Higgs-eindin væri ekki til myndi
líkanið ekki standast. Ef Higgs-
eindin kemur fyrir í stærðfræðilegri
framsetningu á líkaninu ætti hún að
vera sjáanleg í tilraunum, eins og
hún virðist vera.“
Kom ekki á óvart
Þórður segir uppgötvunina ekki
koma á óvart enda hefði ekki verið
ráðist í þessar flóknu tilraunir nema
búist væri við því að Higgs-eindin
kæmi í leitirnar. „Það væri meira
spennandi fyrir eðlisfræðina ef hún
hefði ekki fundist eða þá að eitthvað
annað óvænt hefði komið ljós.“
Nokkur fámenn rannsóknarteymi
kepptu um að verða fyrst til að kljúfa
atómið. Til samanburðar segir Þórð-
ur að um 2.000 eðlisfræðingar hafi
komið að tilrauninni í CERN.
Langþráð takmark
vísinda virðist í höfn
AFP
Tröllaukinn Hér má sjá hluta af stóra sterkeindahraðlinum (LHC) í miðstöð
CERN í Genf sem var notaður við leitina að Higgs-bóseindinni.
Svonefnd mætti lýsa víxlverkun
öreinda og eru mælikvarði á
kraftinn sem verkar á milli
agna. Higgs-eindin kemur fram
sem eins konar stiki í þessu
mætti og stýrir því hvers vegna
mættið er eins og það er.
„Í sem einföldustu formi er
eins og eindir vilji ekki hafa
massa. Til þess að þær fái
massa þarf eitthvað að koma
til. Tilgátan gekk út á að Higgs-
eindin skýrði það og það virðist
vera rétt tilgáta. Þetta breytir í
sjálfu sér engu um hvernig litið
er á massa,“ segir Þórður.
Tilgáta
reynist rétt
ÖGNIN SEM GEFUR MASSA
Teikning Árekstur róteinda í LHC.
Stefnan er sýnd með rauðum línum.