Morgunblaðið - 31.10.2012, Qupperneq 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. OKTÓBER 2012
Betra kaffi!
Kaffivél með hitabrúsa
Tekur aðeins 7 mínútur að hella upp á
2,2 lítra af kaffi.
Síðumúla 16 ~ 108 Reykjavík ~ Sími: 580 3900 ~ fastus.is
Fastus til framtíðar
mánaða hvers árs en grafið hér til
hliðar veitir samanburð milli ára.
Sem fyrr segir fóru 789 fyrirtæki í
þrot á fyrstu níu mánuðum ársins.
Það er mikill fjöldi í sögulegu sam-
hengi. Má þar nefna að greiningar-
deild Íslandsbanka benti í ársbyrjun
á að á árunum 1990 til 1997 fóru að
meðaltali 430 fyrirtæki í gjaldþrot.
Flest bendir til að gjaldþrotin verði
tvöfalt fleiri í ár.
Ingólfur Bender, forstöðumaður
greiningardeildar Íslandsbanka,
segir fleiri gjaldþrot en í meðalári.
Vitnar um niðursveifluna
„Þessar tölur lýsa því hvað við höf-
um gengið í gegnum á síðustu árum.
Það hefur reynt mikið á efnahags-
reikning fyrirtækja og heimila. Það
hefur leitt af sér mikil og víðtæk
gjaldþrot í mörgum greinum. Þetta
er enn talsvert yfir því sem ætla
mætti í meðalári. Þetta er nokkuð
sem við munum sjá áfram þó svo að
batamerkin séu komin fram í hag-
kerfinu. Gjaldþrotin eru enn mjög
mörg þótt þau ætli að verða öllu
færri í ár en í fyrra. Það er töf í þess-
um tölum. Hagkerfið byrjaði að taka
við sér á árinu 2010 og það er fyrst
nú sem við sjáum að gjaldþrotum sé
að fækka,“ segir Ingólfur.
Hann telur botninum náð. „Við
sjáum batnandi hag heimila og fyrir-
tækja. Eftirspurn er að aukast og
kaupmáttur að styrkjast, svo eitt-
hvað sé nefnt. Það ætti að sýna sig í
þessum tölum þegar fram í sækir og
draga úr gjaldþrotum.“
– Er gjaldþrotahrinunni lokið?
„Nei. Ekki að öllu leyti. Það er bú-
ið að gera mjög mikið og fella niður
mikið af skuldum heimila. Það er þó
enn óvissa um afkomu þeirra. Hvað
varðar endurskipulagningu á skuld-
um fyrirtækja myndi ég segja að
stærsti hlutinn væri að baki. Það er
þó erfitt að segja nákvæmlega til um
hver staðan er.“
Skuldsett og viðkvæm
Þegar hann er beðinn að bera
saman fjölda gjaldþrota í ár og á
tímabilinu frá 1990 til 1997 segir Ing-
ólfur að þá „hafi fyrirtækin og heim-
ilin ekki verið jafn skuldsett og við-
kvæm og núna“.
„Þrátt fyrir endurskipulagningu
skulda eru mörg fyrirtæki og heimili
mjög skuldsett og viðkvæm. Mörg
fyrirtækjanna eru í brothættri
stöðu. Við hjá Íslandsbanka spáum
því hins vegar að hér verði 3% hag-
vöxtur næstu þrjú árin og að það
dugi til að vinda ofan af slakanum í
hagkerfinu og treysta efnahags-
reikning fyrirtækja og heimila.“
Hátt í 3.800 félög í þrot frá hruni
 Tæplega 800 fyrirtæki urðu gjaldþrota á fyrstu níu mánuðum ársins  Gjaldþrot gisti- og veitinga-
staða eru fleiri en 2008-2010  Greiningardeild Íslandsbanka segir mörg fyrirtæki í „brothættri stöðu“
Gjaldþrot fyrirtækja á árunum 2008-2012
1.200
1.000
800
600
400
200
0
2008 2009 2010 2011 2012
Alls Byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð Rekstur gististaða og veitingarekstur
Heild- og smásöluverslun, viðgerðir á vélknúnum ökutækjum
52
2
98
42
11
5
64
1
17
9
41
12
2
68
1
18
0
41
13
8
1.
12
2
78
9
24
7
71
20
4
16
6
50
13
7
Alls á tímabilinu: 3.755
Byggingarstarfs. og
mannvirkjag. 870
Rekstur gistist. og veitingar. 245
Heild- og smásöluv.,
viðg. á vélkn. ökut. 716
Annað 1.924
23,2%
6,5%
19,1%
51,2%
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Árið 2012 stefnir í að verða annað
mesta gjaldþrotaárið frá efnahags-
hruninu 2008 en alls 789 fyrirtæki
fóru í þrot á fyrstu níu mánuðum
ársins. Þar af fóru 128 félög í þrot í
síðasta mánuði,
borið saman við
172 félög í sama
mánuði í fyrra og
57 félög í septem-
ber 2010.
Athygli vekur
að gjaldþrot gisti-
og veitingastaða
eru fleiri í ár en á
árunum 2008 til
2010. Þau eru
þannig 50 á fyrstu níu mánuðum árs-
ins, voru 71 á sama tímabili í fyrra,
41 árin 2010 og 2009 og 42 árið 2008.
Gjaldþrot í heild- og smásöluversl-
un eru einnig hlutfallslega mörg í ár.
Helmingi meira en 1990-97
Þannig fóru 137 félög í þeim geira
í þrot á tímabilinu frá janúar til sept-
ember í ár, 204 sömu mánuði í fyrra,
138 félög 2010, 122 félög 2009 og 115
félög árið 2008. Skal hér ítrekað að
hér er aðeins horft til fyrstu níu
Ingólfur Bender
Norðfirði | Hópur manna sem kallar sig Olísframboðið
hittist alla virka morgna klukkan átta í Olís á Norðfirði.
Þar eru helst rædd landsins gagn og nauðsynjar, heims-
málin krufin og allur sannleikurinn um fótboltann frá
kvöldinu áður kemur þar skýrt fram.
Nafnið er ekki til komið vegna þess að þessi hópur sé
að fara í framboð, helur helgast nafngiftin af því að
þarna er gott framboð af frambærilegum mönnum.
Nú nýverið var kveðjustund, þegar Birgitta Steinunn
Sævarsdóttir og Hörður Reynisson létu af störfum sem
umboðsmenn Olís á Norðfirði og héldu í suðurveg en þau
eru að taka við starfi umboðsmanna Olís á Selfossi.
Í tilefni af því var Birgittu afhent góðgætiskarfa að
skilnaði fyrir góða þjónustu við Olísframboðið, Hörður
var fjarverandi, hann hafði þegar haldið í suðurveg og
hafið starfskynningu suður þar.
Olísframboðið er þó alls ekki á flæðiskeri statt samt
sem áður, eins og halda mætti, maður kemur í manns
stað. Verna Sigurðardóttir og Erna Bjarklind Jónsdóttir
hafa tekið við stjórnartaumunum í Olís á Norðfirði og
væntir Olísframboðið sama góða samstarfsins við þær
stöllur og fyrri umboðsmenn.
Maður kemur í manns stað
 Olísframboðið á Norðfirði kvaddi vertana með virktum
Morgunblaðið/Sigurður Aðalsteinsson
Þakklæti Birgitta Steinunn Sævarsdóttir tók við góðgætiskörfu úr hendi talsmanns hópsins, Hjörvars Jenssonar.
Húsafriðunarnefnd telur engar for-
sendur hafa breyst varðandi tillögu
að friðun Skálholtskirkju, Skálholts-
skóla og nánasta umhverfis og
stendur hún því óbreytt í heild sinni.
Áréttunin kemur til vegna bréfs sem
nefndinni barst frá mennta- og
menningamálaráðuneytinu.
Fyrir hönd mennta- og menning-
armálaráðherra voru sendar spurn-
ingar til Húsafriðunarnefndar varð-
andi tillögur nefndarinnar að friðun
Skálholtskirkju, Skálholtsskóla og
næsta umhverfis. Bréfið var tekið
fyrir á síðasta fundi Húsafriðunar-
nefndar og bókun samþykkt.
„Í bréfi ráðuneytisins eru hvorki
gefnar upp ástæður fyrir því af
hverju Húsafriðunarnefnd ætti að
breyta tillögu sinni að friðun Skál-
holtskirkju né greint frá tilefni fyr-
irspurnarinnar. Húsafriðunarnefnd
telur engar forsendur hafa breyst
varðandi tillögu að friðun Skálholts-
kirkju,“ segir í bókuninni.
Þá segir að Húsafriðunarnefnd
telji aðrar forsendur liggja að baki
helgunarsvæðum fornleifa í sam-
ræmi við þjóðminjalög en friðun
bygginga og nánasta umhverfis í
samræmi við lög um húsafriðun.
„Tillaga Húsafriðunarnefndar til
mennta- og menningarmálaráðherra
um friðun Skálholtskirkju, Skál-
holtsskóla og nánasta umhverfis
stendur því óbreytt í heild sinni.“
Tillagan var samþykkt í framhaldi
af umræðum sem urðu í kjölfar þess
að Þorláksbúð var reist.
Friðun á Skálholtsstað stendur