Morgunblaðið - 15.02.2013, Síða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. FEBRÚAR 2013
–– Meira fyrir lesendur
Morgunblaðið gefur út
ÍMARK sérblað
fimmtudaginn 28. febrúar
og er tileinkað íslenska
markaðsdeginum sem
ÍMARK stendur fyrir,
hann verður haldinn
hátíðlegur
1. mars n.k.
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, föstudaginn
22. febrúar.
NÁNARI UPPLÝSINGAR
GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
ÍMARK íslenski
markaðsdagurinn
Þrotabú Lands-
bankans á ekki eins og
er fyrir að borga Ice-
save. Þrotabú Lands-
bankans hefur þegar
borgað 650 milljarða í
gjaldeyri til Hollands
og Bretlands inn á
Icesave. Eftirstöðvar
um 670 milljarðar eru
ekki til í gjaldeyri og
mun þrotabú Lands-
bankans ekki geta borgað þetta í
gjaldeyri fyrir en eftir 4 ár (2018),
miðað við núverandi væntingar um
innheimtu eða seinna. Ef lengt er í
skuld nýja Landsbankans við þann
gamla gæti uppgjör á Icesave tafist
um nokkur ár. Er reyndar áhuga-
vert að búið er að borga 10 millj-
arða inn á Icesave í íslenskum
krónum og til stendur að borga um
30 milljarða samtals inn á Icesave í
ISK, sem Bretar og Hollendingar
geta ekki fengið að breyta í gjald-
eyri útaf gjaldeyrishöftunum.
Þrotabú Landsbankans mun eiga
um 45 til 50 milljarða í íslenskum
krónum sem til stendur að borga til
kröfuhafa. Nýi Landsbankinn
skuldar enn um 300 milljarða með
vöxtum sem á að borga í gjaldeyri.
Verð á kröfum á þrotabú gömlu
bankana hefur aðeins lækkað í
verði síðan í sumar, þær eru nú eru
Glitnir 27,5/28,5 Kaupthing 24,5/
25,00 og á Landsbanka 6,7/7,25
(heimild Bloomberg), sjá eldri tölur
á www.keldan.is.
Í byrjun janúar kom hópur full-
trúa kröfuhafa til landsins og töluðu
þeir við stjórnvöld. Höfðu þeir
áhuga á að geta gengið til samninga
við stjórnvöld um afföll á kröfum í
staðinn fyrir vissu um hvernig væri
staðið að útgreiðslum úr þrotabúun-
um og uppgjör á þessu ári. Von
kröfuhafa er að íslensk stjórnvöld
láti sér duga 400 milljarða í bætur
eða útgönguskatt, það myndi leyfa
kröfuhöfum að fara með allan gjald-
eyri þrotabúana úr landi og halda
öllum íslenskum eignum, þar á
meðal viðskiptabönk-
unum. Þetta eru ekki
raunhæfar væntingar,
lausn á snjóhengjunni
kostar meira, vænt-
anlega nær 1.200 millj-
örðum.
Núverandi plan
kröfuhafa er að nýta
sér viðskiptabankana
þannig að þessi 200
milljarða fjárfesting
þrotabúanna í nýju
bönkunum gefi af sér
samtals 800 milljarða
með því að viðskiptabankarnir verði
skafnir að innan og verðmæti þess
sem eftir er verði aukið með því að
setja bankana á hlutabréfamark-
aðinn. Má sjá meðal annars um-
merki um slíkt í hvernig staðið er
að rekstri Straums, en Seðlabank-
inn kom upp um og snéri við
ákvæði í rekstrarsamningi milli
Straums og eiganda, svokölluðu
„Cash Sweep“-ákvæði. Slíkt ákvæði
gengur út á það að Straumur er
skuldbundinn til að flytja úr landi
allt lausafé sitt á hverjum tíma til
eigenda sinna, eigendur Straums
valsa svo um með lausaféð eins og
þeim sýnist, minnir þetta óneit-
anlega á meðferð á bótasjóði Sjóvár
á sínum tíma.
Haustið 2008 varð hér fjár-
málahrun, alvarlegasta afleiðing
þess var skuldsetning ríkissjóðs um
1.100 milljarða og stækkun snjó-
hengjunnar um 800 milljarða í 1.200
milljarða. Hefur ríkissjóður meðal
annars gefið út um 725 milljarða af
ríkisskuldabréfum árin 2008-2011.
Er nú komið að þanþoli, skuldar ís-
lenska ríkið nú um 1.507 milljarða
beint og um 1.750 milljarða með nú-
virtum lífeyrissjóðsskuldbindingum
ríkisins eða um 5,5 milljónir króna
á hvern Íslending. Beint tap ís-
lenska ríkisins vegna hruns banka-
kerfisins er nú komið í 500 millj-
arða, að mati Seðlabanka Íslands
og með afleiddu tapi um 1.100 millj-
arðar. Gerir þetta tap ríkissjóðs um
3,4 milljónir á hvern Íslending.
Írar héldu neyðarfund á þingi
sínu í síðustu viku, voru þar sam-
þykkt neyðarlög um bankana,
nokkuð seint þó. Var ákveðið að
slíta þeim bönkum sem fóru á haus-
inn 2008-2010 en írska ríkið var svo
vitlaust á þeim tíma með að taka á
sig allar skuldir stærstu bankanna.
Er álitið að kostnaður Íra við að
bjarga kröfuhöfum írskra einka-
banka sé „einungis“ 1.545 milljónir
króna á hvern Íra og meðaltal allra
Evrópuríkja sé einungs 33 þúsund
krónur á mann (heimild BBC). Írar
eru 4,6 milljónir og ríkissjóður Íra
tók á sig 64 milljarða evra tap við-
skiptabanka þeirra að kröfu „Al-
þjóðasamfélagsins“. Tókst Írum í
síðustu viku að semja við Seðla-
banka Evrópu að skipta út skulda-
bréfi til 10 ára með 8% refsivöxtum,
fyrir kúlulán til 40 ára með 3%
vöxtum. Tala erlendir fjölmiðlar um
að Írar hafi tekið á sig „ánauð“
(www.wsj.com) og að írskt samfélag
muni eiga í erfiðleikum næstu árin.
Vinir okkar Bretar voru að til-
kynna lagasetningu í síðustu viku,
þar sem þeir fara íslensku leiðina,
sem sagt að færa rétt innistæðueig-
enda fremst í kröfuröð, að illa rekn-
ir bankar verði settir á hausinn og
að breska ríkið muni ekki taka á sig
kostnað við fall banka, sá kostnaður
verði að lenda á kröfuhöfum (BBC).
Er er ekki flott að Bretar skuli
vera svo ánægðir með íslensku
neyðarlögin að þeir skuli núna taka
þau upp í breska löggjöf.
Það er áhugavert að það kemur
fram í máli fulltrúa erlendu kröfu-
hafanna að það sé ekki sanngjarnt
að þeir verði að taka snjóhengjuna
einir á sig, finnst þeim réttlátt að
Bretar og Hollendingar taki líka á
sig skerðingu. Er þetta ekki ósann-
gjarnt sjónarmið. Hvernig væri að
borga eftirstöðvar Icesave í inn-
lendum gjaldeyri, sem hægt væri
að fullu strax á þessu ári? Bretar
og Hollendingar verði svo að taka á
sig sömu skerðingu og aðrir kröfu-
hafar þegar þeir vilja breyta inn-
lendum gjaldeyri í erlendan gjald-
eyri.
Snjóhengjan og
uppgjörið á Icesave
Eftir Holberg
Másson » Þrotabú Landsbank-
ans á ekki eins og er
fyrir að borga Icesave.
Greiddir hafa verið 650
milljarðar, ekki er enn
til fyrir eftirstöðvunum,
670 milljörðum.
Holberg Másson
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Í næstum þrjá ára-
tugi hefur Lions-
hreyfingin annast
MedicAlert á Íslandi
og nota um 5.000
manns á landinu
merkið sem bjargar
mannslífum. Lions-
hreyfingin vinnur að
því að uppfæra og
kynna MedicAlert
með ýmsum hætti. Afar brýnt er til
að mynda að heilbrigðisstarfsmenn,
sjúkraflutningafólk og allir þeir
sem koma að slysum eða hættu-
ástandi þekki merkið.
MedicAlert eru alþjóðleg örygg-
issamtök, rekin án ágóða, sem veita
upplýsingar um merkisbera á neyð-
arstundu. Tilgangur MedicAlert er
að koma á og starfrækja
aðvörunarkerfi fyrir sjúklinga með
alvarlega sjúkdóma, sem af ein-
hverjum ástæðum gætu veikst
þannig, að þeir verði ófærir um að
gera grein fyrir veikindum sínum
og gætu þar af leiðandi átt á hættu
að fá ranga meðferð. Um fjórar
milljónir manna í fjörutíu löndum í
fimm heimsálfum bera Medic-
Alert-merkið í sínu daglega lífi.
Saga öryggissamtakanna byrjaði
vorið 1953 í bænum Turlock í Kali-
forníu, þar sem fjórtán ára lækn-
isdóttir hafði nærri látist vegna of-
næmis af völdum
stífkrampasprautu eftir að hafa
skorið sig á fingri. Foreldrar henn-
ar létu hana síðan bera miða á
klæðnaði sínum þar sem fólk var
beðið að gæta að ofnæmi hennar.
Feðginin Linda og Marion C. Coll-
ins þróuðu síðan í sameiningu hug-
myndina að merki sem gæti bjarg-
að mannslífum og faðirinn lagði
fram fjármuni til þess að gera hana
að veruleika. Árið 1956 var Me-
dicAlert sett á stofn sem sjálfstæð
stofnun fyrir Bandaríkin öll. Collins
læknir sagði við það tækifæri: „Við
erum ekki að stofna þetta til að
græða peninga. Við erum hér til að
bjarga mannslífum.“
Þríþætt aðvörunarkerfi
Aðvörunarkerfið MedicAlert er
þríþætt; merki, upplýsingaspjald og
tölvuskrá.
Í fyrsta lagi er um að ræða
málmmerki sem borið er í keðju um
háls eða úlnlið og greinir helstu
áhættuþætti merkisbera.
Í öðru lagi fylgir
plastspjald í kred-
itkortastærð fyrir veski
þar sem fram koma
fyllri upplýsingar um
viðkomandi sjúkling,
sjúkdómsgreining og
eða ábending um með-
ferð sjúkdómsins.
Loks er að finna ít-
arlegar upplýsingar í
tölvuskrá, sem er í
vörslu slysa- og bráða-
deildar Landspítalans.
Þar er gjaldfrjáls sólarhringsvakt-
þjónusta fyrir neyðarnúmer Me-
dicAlert.
Björn Guðmundsson reifaði fyrst
hugmyndina að Íslandssdeild Med-
icAlert á fundi í Lionsklúbbi Kópa-
vogs árið 1981. Í framhaldinu var
stofnuð undirbúningnefnd sem
Guðsteinn Þengilsson læknir veitti
formennsku. Stofnfundur MedicA-
lert var svo haldinn 30. janúar 1985
í húsnæði Lionshreyfingarinnar í
Sigtúni 20 í Reykjavík og reifaði
Svavar Gests umdæmisstjóri þar
hina merku sögu öryggissamtak-
anna. Aðsetur MedicAlert hefur
síðan verið á þeim stað eins og
fram kemur á heimasíðunn-
iwww.medicalert.is.
Vökult sjálfboðaliðastarf er for-
senda þess að hægt sé að reka að-
vörunarkerfi MedicAlert á Íslandi
af nauðsynlegum krafti. Helst
þyrftu allir Íslendingar að vita um
merkið, bæði þeir sem haldnir eru
kvillum sem skyndilega geta gert
þá óvirka, og við hin líka sem gæt-
um lent í því að þurfa að bregðast
rétt við í slíkum aðstæðum.
Þekkjum merkið
sem bjargar
mannslífum
Eftir Lúðvík
Andreasson
Lúðvík Andreasson
»MedicAlert eru al-
þjóðleg öryggis-
samtök, rekin án ágóða,
sem veita upplýsingar
um merkisbera á neyð-
arstundu.
Höfundur er formaður
MedicAlert á Íslandi.
Yrði það ekki eiginlega að teljast
beinlínis stefnumarkandi, ef þjóðin
kysi nú um það í komandi kosn-
ingum, hvort hún hneigist til vinstri
eða hægri í pólitískum skilningi,
marggreindum og skilmerkilegum,
þótt vinstrimenn tali núorðið um
„þokukennd skil“, enda á hröðum
flótta frá illa grunduðu upphafi
ógæfu sinnar, upprunnu á öndverðri
síðustu öld. Það munu því vera áhrif
forfeðranna á afkomendur sína
(kjósendurna) sem ákvarða hvernig
Alþingi verður samansett að kjör-
fundi loknum, samkvæmt núgildandi
kosningalögum.
En verður kosið samkvæmt þeim?
Verður búið að knýja í gegnum þing-
ið nýja stjórnarskrá með lágmarks-
meirihluta atkvæða alþingismanna –
sem ásaka hver annan um að vera
ekki með öllum mjalla og það með
rentu sýnist manni stundum. Gætu
ill uppeldisáhrif, jafnvel náinna ætt-
ingja þessa blessaða fólks, komið
hér við sögu? Sumum virðist ekki
hafa verið sagt rétt til.
Eru það bara borgaraflokkarnir
gömlu sem reynast best, áratuga
gamlir – en í sífelldri endurnýjun
samt og gjarnan í góðri trú, styðj-
andi framtak einstaklinga með ein-
beitta framtíðarsýn, er byggja upp
atvinnutækifæri og útflutnings-
tekjur sem allt þjóðarbúið nýtur svo
góðs af? Háir sem lágir. „Jafnrétti“
fyrirfinnst hvergi, af þeirri einföldu
meginástæðu að fólk er ekki „jafnt“.
Það er kannski genunum og um-
hverfinu „að kenna“, að allir eru
ekki „eins“.
Ekki vex mér í augum þótt sumt
fólk reisi sér 5-600 fermetra hús, vel-
megandi á sínu sviði. Verra er þegar
efnilegur einstaklingur fer fram úr
sér og sínum með fjárfestingum, eða
ótímabærum skuldsetningum sem
halda honum í heljargreipum verð-
tryggingarinnar. Alla ævi virðist
vera.
Er þá öll von úti? Ekki samkvæmt
úrræðum Hægri-grænna. Gott að
þar sé kominn fram skýr valkostur
gegn núverandi vinstra feigðarflani
forræðishyggjuflokkanna, hvað þeir
nú aftur heita hverju sinni sem
gengið er til kosninga.
PÁLL PÁLMAR
DANÍELSSON,
leigubílstjóri.
Hvort skyldi vinstri- eða hægri-græn
framtíð vera framundan?
Frá Páli Pálmari Daníelssyni
Bréf til blaðsins