Morgunblaðið - 14.06.2013, Qupperneq 18

Morgunblaðið - 14.06.2013, Qupperneq 18
18 FRÉTTIRInnlent MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. JÚNÍ 2013 Jarðvegsþjöppur - Vatnsdælur - Malbikunarvélar Vinnustaðamerkingar - Vélsópar - Hellulagningatæki A. Wendel ehf - Tangarhöfða 1 - 110 Reykjavík - Sími 551 5464 - wendel.is Tæki til verklegra framkvæmda Stofnað 1957 BAKSVIÐ Guðni Einarsson gudni@mbl.is Fyrsta talklukka landsins, Ungfrú klukka, var gangsett 6. nóvember 1937 og hafði símanúmerið 03. Því var síðar breytt í 04 en er nú 155. Ungfrú klukka naut strax mikilla vinsælda hjá símnotendum en ekki síður hjá lögreglunni, slökkviliðinu, úrsmiðum og talsímavörðum Land- símans. Fram að því að Ungfrú klukka kom höfðu margir hringt í framangreinda á öllum tímum sólar- hringsins til að spyrja um hvað klukkan væri. Merkilegur „mekanismi“ Búnaður fyrstu Ungfrúar klukku er haganlega smíðaður og hag- kvæmur í rekstri, að sögn Thors B. Eggertssonar símvirkjameistara, sem kom vélinni aftur í gang eftir 50 ára stopp. Ljósnemarnir sem lesa af glerplötunum eru festir með venju- legum rafmagnsklóm og ljósgjafarnir eru 12 volta bílperur. „Þetta er stór- merkilegur mekanismi,“ sagði Thor. „Það er sekúnduöxull, mínútuöxull og klukkustundaöxull. Í rauninni les vélin bara 60 tölur, 0-59 og notar sömu hljóðritun fyrir sekúndur, mín- útur og klukkustundir þegar talan er sú sama.“ Á árum áður var Ungfrú klukka tengd við stóra pendúlklukku sem gaf bjölluhljóm eða „ping“ á þeirri sekúndu sem nefnd var. Nú er Ungfrú klukka laus úr sambandinu við pendúlklukkuna og því heyrist ekkert „ping“! Fyrsti kvenarkitektinn las Það var Halldóra Valgerður Briem Ek, fædd 1913, sem léði fyrstu Ungfrú klukku rödd sína og taldi upp klukkustundir, mínútur og sek- úndur þindarlaust í nærri 26 ár. Hún talaði 8.640 sinnum á sólarhring. Áð- ur en skipt var um Ungfrú klukku 1963 hafði rödd Halldóru greint frá því hvað tímanum leið um 80 milljón sinnum og svarað 38 milljónum símhringinga. Halldóra var við nám í arkitektúr við Konunglega tækniháskólann í Stokkhólmi þegar hún var fengin til að lesa inn á talklukkuna. Halldóra var fyrsta íslenska konan sem lærði til arkitekts. Hún var einnig fyrst kvenna, ásamt Ingibjörgu Böðvars- dóttur bekkjarsystur sinni og síðar lyfjafræðingi, til að ljúka stúdents- prófi af stærðfræðibraut. Það gerðu þær við Menntaskólann í Reykjavík vorið 1935. Halldóra bjó í Svíþjóð að loknu námi og starfaði þar sem arkitekt. Hún var gift Jan Ek lækni og eign- uðust þau fimm börn. Halldóra var dóttir séra Þorsteins Briem, pró- fasts og ráðherra, og Valgerðar Lárusdóttur. Halldóra lést 1993, áttræð að aldri. Saga Halldóru Briem: Kveðja frá annarri strönd, eftir Steinunni Jó- hannesdóttur, kom út árið 1994 hjá Hörpuútgáfunni á Akranesi. Ungfrú klukka varð strax vinsæl  Halldóra Briem, fyrsta íslenska konan sem varð arkitekt, las inn á Ungfrú klukku árið 1937  Fyrsta talklukkan vönduð og merkileg smíð, að sögn Thors B. Eggertssonar símvirkjameistara Morgunblaðið/Eggert Pendúlklukka Thor B. Eggertsson stendur hér við pendúlklukku líka þeirri sem var tengd við Ungfrú klukku og gaf merki um hvenær heyrðist „ping“ eða bjölluhljómur til merkis um að rétt sekúnda væri runnin upp. Vandaður búnaður Talvélin var smíðuð af L.M. Ericsson. Jafnstraums- mótor sneri öxlum. Á þeim voru glerplötur sem geymdu talrásirnar. Thor B. Eggertsson, símvirkja- meistari, er ekki hættur að fást við merkar símaminjar. Á Skógasafni er einnig hluti úr fyrstu sjálfvirku símstöðinni sem tekin var í notkun hér á landi 1932. Hún var í gangi sam- fleytt til 1995 eða í 63 ár. Stöðin var svo vel smíðuð að allan þann tíma þurfti aldrei að skipta um legur. Gestir safnsins geta hringt á milli númera í sím- stöðinni. Þá er Thor einnig að viða að sér heimildum um fyrstu síma- skrárnar hér á landi. Fyrsta símaskráin kom út í Reykjavík árið 1905 og geymdi nöfn 153 símnotenda. Árið eftir kom úr fyrsta símaskráin á Akureyri og þar voru þá 59 símnotendur. Símaskrár og símstöðvar GRÚSKAR Í SÖGU SÍMANS Halldóra Briem Ek Fyrsta íslenska konan sem lærði arkitektúr, var fyrsta Ungfrú klukka 1937-1963. Lista- og vísindasjóður Odd- fellowreglunnar á Íslandi veitti fyrir skömmu tvo styrki, samtals þrjár milljónir króna, til tónlistar- kennslu hérlendis. Fyrir valinu urðu Tónstofa Valgerðar ehf. og Sinfóníuhljómsveit tónlistarskól- anna, sem er samstarfsverkefni Tónlistarskóla FÍH, Tónlistar- skóla Garðabæjar, Tónlistarskóla Hafnarfjarðar, Tónlistarskóla Kópavogs og Tónskóla Sigur- sveins D. Kristinssonar. Til- gangur þessa sameiginlega verk- efnis er að efla þjálfun ungra íslenskra hljóðfæraleikara í hljómsveitarleik. Í Tónstofu Val- gerðar fer fram tónlistarsér- kennsla og meðferð fyrir ein- staklinga með ólíka og mismikla fötlun sem ekki geta tileinkað sér hefðbundna tónlistarkennslu. Styrkur Árni Harðarson og Valgerður Jónsdóttir, fulltrúar styrkþega, ásamt Stefáni B. Veturliðasyni, stórsír Oddfellow- reglunnar og Ingva Þ. Þorsteinssyni, for- manni Lista- og vísindasjóðs. Oddfellowreglan styrkir kennslu Á sunnudaginn kemur verður haldin óhefð- bundin messa í kirkjunum í Hafnarfirði og Garðabæ. Messan fer fram í sjö kirkjum og munu kirkjugestir hjóla milli kirknanna. Hún hefst á tveimur stöðum, í Vídal- íns- og Ástjarnarkirkjum klukkan 10. Þaðan verður hjólað í Hafnar- fjarðarkirkju og svo í Fríkirkjuna í Hafnarfirði, Víðistaðakirkju, Garða- kirkju og loks í Bessastaðakirkju kl. 12.30. Í hverri kirkju fer fram einn hluti messunnar. Markmið með messunni er að efla samstarf safnaðanna, segir í tilkynn- ingu. Hjólað milli kirkna Bessastaðakirkja. Sameiginleg guðsþjónusta safnað- anna í kringum Laugardalinn verð- ur haldin í Grasagarðinum í Laug- ardal þjóðhátíðardaginn 17. júní kl. 11.00. Prestar safnaðanna þjóna: sr. Sigurður Jónsson, sr. Guðbjörg Jóhannesdóttir og sr. Bjarni Karls- son sem predikar. Gradualekór Langholtskirkju syngur undir stjórn Jóns Stefánssonar. Næg bíla- stæði hjá Vinagarði, leikskóla KFUM&KFUK við Holtaveg, og gengið þaðan meðfram greni- trjánum eftir malarstíg til vesturs inn í Rósagarðinn. Messað í Laugardal STUTT

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.