Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.07.2013, Síða 42

*Fjármál heimilannaEigi að gera erfðaskrá er fundur með lögfræðingi fyrsta skrefið. Svo þarf að gera lista yfir eignir.
Íris Dögg Pétursdóttir er 33 ára stoltur Breiðhylt-
ingur sem hefur alltaf nóg að gera. „Ef ég er ekki að
ritstýra skemmtilegasta blaði landsins, Séð og
heyrt, þá er ég að gera eitthvað fáránlega hressandi
með strákunum mínum.“ Íris útskrifaðist af mynd-
listarbraut FB og lauk námi í upplýsinga- og fjöl-
miðlafræði sem og í ljósmyndum í Iðnskólanum í
Reykjavík. Íris er fáránlega góð í karókí, að eigin
sögn.
Hvað eruð þið mörg í heimili?
Við Eyþór Atli, kærastinn, eigum tvo frábæra
grallaraspóa, Nökkva Dag og Bjarka Leó.
Hvað áttu alltaf til í ísskápnum?
Kók. Get ekki verið án þess. Strákarnir fá samt
ekki gos, bara mamman.
Hvað fer fjölskyldan með í mat og hrein-
lætisvörur á viku?
Ætli það sé ekki um það bil 25.000 krónur.
Hvar kaupirðu helst inn?
Ég fer aðallega í Bónus í Hólunum í Breiðholti.
Kann vel við verslunina og er orðin svo vön henni.
Vil geta gengið að vörunum vísum en ég þoli ekki
að fara í nýja búð og finna ekki það sem ég þarf að
kaupa. Ég er nefnilega alltaf að drífa mig.
Hvað freistar helst í matvörubúðinni?
Ég er svakalegur nammigrís og ís er líka uppá-
halds. Finnst líka rosa gaman þegar einhver er með
svona „smakkbar“ í versluninni. Kaupi oft af þeim.
Hvernig sparar þú í heimilishaldinu?
Fer í matarboð.
Hvað vantar helst á heimilið?
Mig vantar helst einhvern sjálfboðaliða til að
koma og brjóta saman þvottinn og ganga frá hon-
um. Svo væri rosalega gott ef einhver gæti sagt mér
hvað verður af öllum sokkunum á heimilinu.
Eyðir þú í sparnað?
Nei, ég er meira í því að eyða bara.
Skothelt sparnaðarráð?
Ef ég kynni að spara gæti ég svarað þessari
spurningu.
NEYTANDI VIKUNNAR
Þoli ekki að fara í nýja búð
Íris Dögg Pétursdóttir, ritstjóri Séð og heyrt, er meira í því að eyða pening-
unum heldur en að spara. Það gerir lífið skemmtilegra – eins og blaðið.
Rakel Ósk
Í mörgum stórborgum er í dag
hægt að leigja reiðhjól úr þar til
gerðum sjálfsölum. Þeir sem vilja
spara pening í ferðalaginu ættu að
skoða þennan samgöngumáta
vandlega enda eru reiðhjólin iðu-
lega bæði ódýr og þægilegur kostur.
Þeir sem eru t.d. á leið til Lund-
úna ættu endilega að pakka reið-
hjólahjálminum því þar hefur verið
komið upp í miðborginni þéttu neti
reiðhjólastöðva sem auðvelt er að
nota. Borgarbúar kalla hjólin
„Barclaybikes“ því verkefnið er
styrkt af samnefndum banka, og
auðkennd eftir því.
Að leigja hjól í 24 stundir kostar
tvö pund, eða um 375 kr. Þess þarf
að gæta þegar hjól er tekið að
leggja því aftur í leigustöð innan 30
mínútna því annars bætist við eitt
pund aukalega fyrir leiguna.
Til samanburðar kostar ferð
með neðanjarðarlest minnst 2,10
pund og með strætó 1,40 pund.
Fræðast má nánar um Barclay-
hjólin á slóðinni www.tfl.gov.uk/
barclayscyclehire.
púkinn
Aura-
Taktu hjálm-
inn með í fríið
Í
sumum tilvikum getur skipt
miklu máli að hafa samið erfða-
skrá svo að eftirlifandi maki eða
börn beri ekki skarðan hlut frá
borði. Þetta segir Svala Thorlacius,
hæstaréttarlögmaður hjá Fortis.
Svala segir að á þeim tæplega
fjörutíu árum sem hún hefur fengist
við lögmennsku hafi ýmsar mik-
ilvægar breytingar verið gerðar á
lögum um erfðamál og færst hafi í
aukana að fólk geri erfðaskrá. „Hér
áður fyrr hugði fólk oft ekki að
þessum málum fyrr en komið var
nánast á grafarbakkann en nú hef-
ur viðhorfið breyst og orðið talsvert
algengt að fólk láti gera erfðaskrá.“
Lög um erfðamál gera mjög ríkar
formkröfur og til að erfðaskrá sé
gild má ekkert vanta upp á tækni-
legu atriðin. Svala segir ekki nóg að
skrifa einfaldlega niður óskir og
fyrirmæli í stílabók heldur verði
bæði innihald og vottun að vera upp
á staf í samræmi við ákvæði laga ef
erfðaskráin á að vera bindandi. „Af
öllum lagalegum skjölum eru gerð-
ar mestar formkröfur til erfðaskráa.
Undirritun þess sem gerir erfða-
skrána verður t.d. að vera vottuð af
lögbókara, sýslumanni eða af-
leiðsluvotti s.s. lögmanni. Þar er
vottað að sá sem undirritar hafi lýst
því yfir að erfðaskráin sé hans vilji,
hann sé með réttu ráði og ekki
beittur neinum þvingunum.“
Lögin takmarka líka hvað erfða-
skráin má kveða á um. Ófáar
bandarískar gamanmyndir fjalla um
auðuga sérvitringa sem setja erf-
ingjunum alls kyns erfið skilyrði
fyrir því að fá ættargóssið í sínar
hendur, eða svekkja maka og börn
með því að láta búið renna til hjá-
konunnar. Slíkt er ekki hægt á Ís-
landi. „Almenna reglan er að börn
og makar taka arf og leyfa lögin
ekki meira svigrúm en svo að að-
eins má ráðstafa þriðjungi dán-
arbúsins með erfðaskrá, s.s. til góð-
gerðar- og félagasamtaka eða
fjölskylduvina, en einnig til lögerf-
ingja sem viðbót við annan arf.“
Svala segir þriðjungsregluna m.a.
henta vel þegar foreldrar vilja gera
betur við eitt barna sinna. „Ekki er
óalgengt, ef t.d. eitt barnið hefur
meiri þörf fyrir arfinn vegna fötl-
unar, sjúkdóms eða annarra áfalla,
að þessi leið sé farin til að ívilna
einu barninu umfram hin. Enn-
fremur hefur það gerst á síðustu
árum að fólk reynir að „leiðrétta“
með þessum hætti arf til barna
sinna, t.d. ef foreldrar hafa lánað
einu barni sínu veð í húsi sínu og
þurft síðan að yfirtaka lánið.“
Varðandi setu í óskiptu búi er
gerð erfðaskrár sérstaklega mik-
ilvæg ef um er að ræða börn sem
ekki eru erfingjar langlífari maka.
„Með lagabreytingu árið 1989 var
eftirlifandi maka tryggður réttur til
setu í óskiptu búi með sameigin-
legum börnum og með stjúpbörnum
ef ákvæði þar að lútandi eru í
erfðaskrá,“ segir Svala. „Rétt er
líka að benda á að enginn erfða-
réttur er milli fólks í óvígðri sam-
búð heldur er hinn almenni erfða-
réttur bundinn við hjónaband. Þetta
má lagfæra með gerð erfðaskrár.“
Eignin vernduð
Erfðaskrá getur líka veitt ákveðna
vörn gegn fjárhagslegum afleið-
ingum skilnaðar. „Erfðaskrá getur
tryggt vissa séreign barna í arfi
foreldra þeirra og er sú eign þá
varin ef t.d. kemur til skilnaðar erf-
ingjans og maki hans krefst helm-
ings búsins. Þá verður að gæta þess
að þessi séreign blandist ekki sam-
eiginlegri eign hjónanna sem gæti
t.d. gerst ef fjármunir merktir sem
séreign eru notaðir til að greiða
niður skuldir í sameiginlegri fast-
eign.“
Gott fyrsta skref við gerð erfða-
skrár er oft að eiga fund með lög-
fræðingi. Svala segir ferlið oft fela í
sér að skoða eignir og skuldir skv.
skattframtali og mögulega gera
lista yfir einstaka muni í búinu sem
ganga eiga til tiltekinna erfingja.
Algjör leynd hvílir síðan yfir
erfðaskrám. „Oft eru gerð þrjú
frumrit af erfðaskránni, eitt geymt
hjá lögmanni, annað hjá þeim sem
erfðaskráin varðar og síðan hjá
sýslumanni ef svo ber undir. Hjá
sýslumanni eru þessi gögn ekki að-
gengileg almenningi og lögfræð-
ingar gefa væntanlegum erfingjum
ekkert upp um það hvað ákveðið
hefur verið í erfðaskránni.
LÖG UM ERFÐAMÁL SETJA ÁKVEÐNAR SKORÐUR
Erfðaskrá getur verndað
betur rétt maka og barna
VANDA ÞARF TIL VERKA ÞEGAR ERFÐASKRÁIN ER SAMIN OG HUGA VEL AÐ FORMSATRIÐUNUM.
EKKI DUGAR AÐ HRIPA EINFALDLEGA NIÐUR HINSTU ÓSKIR Í STÍLABÓK VIÐ ELDHÚSBORÐIÐ.
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Nógu slæmt er að hverfa yfir móðuna miklu þótt erfðamálin séu ekki skilin
eftir í ólestri. Gott er að huga tímanlega að gerð erfðaskrárinnar.
Morgunblaðið/Kristinn