Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.12.2013, Blaðsíða 34

*Græjur og tækniÞegar litið er yfir helstu tæki og tól sem komu fram á árinu kennir ýmissa grasa »36
Þ
að má segja að árið 2013 hafi farið
illa af stað. Við höfðum vart stigið
upp frá nýárssteikinni þegar okkur
bárust fréttir af því
að Aaron Swartz hefði fall-
ið fyrir eigin hendi, einungis
26 ára gamall. Swartz var
einn af skörpustu hugum
tæknigeirans og mikill hug-
sjónamaður um opið sam-
félag og gegnsæ stjórnmál.
Sjálfsmorð Aarons Swartz
vakti mikla athygli í fjölmiðlum vestanhafs,
ekki síst þar sem það er talið tengjast dóms-
máli sem hann átti yfir höfði sér að undirlagi
MIT-háskóla fyrir tölvuglæpi. Swartz átti yf-
ir höfði sér allt að 35 ára fangelsisvist og
milljónir dollara í sektargreiðslur, yrði hann
sakfelldur fyrir alla 14 liði ákæru um stór-
fellda netglæpi og gagnastuld, en glæpur
hans var að hlaða niður vísindagreinum af
fræðigreinasafninu JSTOR sem er opið nem-
endum við marga háskóla. Vitað er að
Swartz þjáðist af þunglyndi, en flestir sem
til hans þekktu telja að áðurnefnt dómsmál
hafi vegið þungt í ákvörðun Swartz um að
binda enda á eigið líf. MIT-háskóli og emb-
ætti saksóknara í Bandaríkjunum voru harð-
lega gagnrýnd í kjölfar þessa atburðar og
var þess verið krafist að löggjöf í Bandaríkj-
unum um netglæpi og meðferð slíkra mála
yrði endurskoðuð.
Annar hugsjónamaður um opið samfélag
var Edward Snowden,
maður sem nálega enginn
hafði heyrt getið fyrr en í
júní á þessu ári. Snowden
var fyrrverandi starfs-
maður í upplýsinga-
tæknideild CIA og NSA,
en hafði undanfarin ár
starfað sem ráðgjafi hjá
tækniráðgjafarfyrirtækinu Booz Allen Hamil-
ton. Snowden lak umtalsverðu magni upplýs-
inga um persónunjósnir bandarískra stjórn-
valda, bæði í gegnum samfélagsmiðla,
tölvupósta og símhleranir. Ráðamenn hafa
enn ekki getað lagt mat á hve mikið af gögn-
um Snowden lak, eða hverjar afleiðingar
þess verða. Njósnirnar beindust bæði að
leiðtogum vinveittra og óvinveittra þjóða, og
almennum borgurum innan og utan Banda-
ríkjanna. Stjórnmálasamband Bandaríkjanna
við sumar af vinaþjóðum sínum hefur beðið
hnekki af, en Angela Merkel, kanslari
Þýskalands, og Francois Hollande, forsætis-
ráðherra Frakklands, hafa lýst reiði sinni yf-
ir þessu framferði. Sjálfur er Snowden í
sjálfskipaðri útlegð í Rússlandi, en hann á
von á því að verða lögsóttur fyrir njósnir ef
bandarísk stjórnvöld ná í skottið á honum.
Þriðji hugsjónarmaðurinn og bar-
áttumaður fyrir opnum gögnum sem var
mikið í fjölmiðlum á þessu ári var Kim Dot-
com. Hann var fæddur Kim Schmitz í Kiel í
Þýskalandi, og vakti fyrst athygli fjölmiðla
sem ungur hakkari þegar hann var einn við-
mælenda í grein um tölvuglæpi í tímaritinu
Forbes árið 1992 þar sem hann stærði sig af
því að hafa brotist inn í tölvukerfi NASA,
Citibank og Pentagon, þótt fátt bendi til að
það eigi við rök að styðj-
ast. Árið 1994 var hann
dæmdur fyrir tövuglæpi
og fékk tveggja ára skil-
orðsbundinn dóm, þá ekki
orðinn tvítugur að aldri.
Árið 2005 breytti hann
eftirnafni sínu í Dotcom og
stofnaði vefsvæðið Megaupload sem varð
stærsta skráaskiptasíða heims. Hann var
handtekinn á Nýja-Sjálandi í janúar 2012, í
ævintýralegri aðgerð þar sem komu við sögu
lögregluþyrlur og 76 þungvopnaðir sérsveit-
armenn. Samhliða því að berjast fyrir frelsi
sínu á Nýja-Sjálandi hefur hann unnið hörð-
um höndum að því að koma á laggirnar nýju
vefsvæði sem hann kallar einfaldlega Mega.
Það er um margt líkt Megaupload, að því
undanskildu að öll gögn sem þar eru hýst
eru dulkóðuð. Dotcom hefur verið að horfa í
kringum sig eftir álitlegum stað til að reka
fyrirtæki sitt, þar sem persónuverndar-
löggjöf er sterk og njósnastarfsemi yfirvalda
er ekki vandamál. Dotcom segir Ísland vera
lítið og vinalegt land sem hafi lítinn áhuga á
njósnum. Það er vert að hafa í huga að þeg-
ar veldi Megaupload var sem mest störfuðu
um 180 manns hjá fyrirtækinu. Mögulega er
þetta okkar næsta stóriðja. Steve Ballmer,
forstjóri Microsoft, tilkynnti að hann myndi
láta af störfum á næstu mánuðum. Leit að
arftaka stendur nú yfir. Ballmer hefur skap-
að sér talsvert orðspor fyrir sérstaka stjórn-
unarhætti sína hjá Microsoft. Hann er þó
líklega þekktastur fyrir að hafa staðið vakt-
ina í gegnum það sem kallað hefur verið
„áratugur glataðra tækifæra“ hjá Microsoft,
en fyrirtækinu mistókst að nýta sér allar
helstu nýjungar undanfar-
inna ára sem hafa gert
keppinauta þess að stór-
veldum. Má þar nefna
mp3-spilara, snjallsíma,
spjaldtölvur, samfélags-
miðla og leitarvélar. Sem
dæmi um litla trú mark-
aðarins á störfum Ballmers má nefna að
hlutabréf í Microsoft hækkuðu um 9% dag-
inn sem hann tilkynnti að hann hygðist
hætta.
Elon Musk, eigandi bílafyrirtækisins
Tesla, tilkynnti á árinu að hann hygðist
kynna til sögunnar nýtt
samgöngutæki sem myndi
geta ferðast á milli Los
Angeles og San Francisco
á 30 mínútum. Um það bil
600 km skilja borgirnar
að. Ef einhver annar en
Elon Musk hefði lýst
þessu yfir er eins víst að
flestir hefðu skellt skollaeyrum við. Musk
hefur þó unnið fyrir því að hlustað sé á
hann, en hann er áhrifamesti frumkvöðullinn
í Kísildalnum, en hann hagnaðist gríðarlega
á sölu PayPal fyrir nokkrum árum. Musk
birti frumteikningar sínar af einhverskonar
lestarvagni sem muni ferðast í lofttæmdum
rörum á milli áfangastaða og hvatti hvern
sem er til að nýta sér þær til að smíða tæk-
ið. Ekki eru allir vissir um að hugmyndir
hans séu framkvæmanlegar, en í það
minnsta eitt fyrirtæki hefur þegar hafið þró-
unarvinnu byggða á hugmyndum hans. Að
öðrum kosti hefur Musk heitið því að gera
það sjálfur.
Fáar persónur hafa vakið jafn mikla at-
hygli á árinu og Marissa Mayer sem tók
við stjórnartaumum fyrirtækisins Yahoo!
fyrir rétt rúmlega ári. Ráðningin vakti
töluverða athygli, enda ekki á hverjum degi
sem einn af æðstu stjórnendum Google yf-
irgefur fyrirtækið til að fara til keppinaut-
anna. Mayer átti að baki 13 ár hjá Google,
en hún var 20. starfsmaðurinn sem fyr-
irtækið réð á sínum tíma. Hjá Yahoo hefur
Mayer verið falið það gríðarlega erfiða
verkefni að gera fyrirtækið að leiðandi
tæknifyrirtæki á ný. Mayer hefur á und-
anförnu ári vakið mikla athygli fyrir djörf
kaup á ungum tæknifyrirtækjum til að
styrkja stoðir Yahoo! og kappsamar
mannaráðningar, ekki síst á sviði fjölmiðla,
en margt bendir til að Yahoo! ætli öðru
fremur að stóla á að gott efni sé leiðin til
að fanga athygli fólks á ný.
Þá er ónefndur Jeff Bezos, forstjóri
Amazon. Hann kom öllum á
óvart á árinu og keypti
Washington Post, eitt virðu-
legasta dagblað Bandaríkj-
anna, en margir álitu að síst
væri á vísan að róa í blaða-
útgáfu um þessar mundir.
Bezos er þó þekktur fyrir
að hafa gott nef fyrir við-
skiptum og hefur náð góðum árangri sem
fjárfestir. Það ríkir því talsverð spenna í
bæði tækni- og fjölmiðlaheiminum eftir því
að sjá hvað hann ætlar sér með þessa fjár-
festingu. Var þetta einungis til að reyna að
hafa áhrif á stjórnmálaumræðu, eða hefur
Bezos ef til vill komið auga á lausn á fjár-
hagsvanda blaðaútgefenda?
Fólkið, fárið, og fréttirnar á árinu
ÝMISLEGT RATAÐI Á TÆKNISÍÐUR SUNNUDAGSBLAÐS MORGUNBLAÐSINS Á LIÐNU ÁRI. HÉR VERÐA RIFJAÐAR UPP SJÖ MINNISSTÆÐAR
PERSÓNUR SEM FJALLAÐ VAR UM Á ÁRINU 2013 OG HVAÐ ÞÆR UNNU SÉR HELST TIL FRÆGÐAR. ÞAÐ MÁ TIL SANNS
VEGAR FÆRA AÐ ÞETTA HAFI VERIÐ ANDLIT TÆKNIGEIRANS Á ÁRINU SEM ER SENN Á ENDA.
Sveinn Birkir Björnsson sveinnbirkir@gmail.com
Marissa Mayer, forstjóri
Yahoo, hefur vakið athygli á
árinu og er ein valdamesta
kona tækniheimsins.
AFP