Morgunblaðið - 29.01.2014, Síða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. JANÚAR 2014
Á tveimur jafnfljótum Þeir láta ekkert stoppa sig skokkararnir, hvorki rok né rigning kemur í veg fyrir að þeir hlaupi sína kílómetra. Þessi skeiðaði hraustlega meðfram sjávarsíðunni.
Kristinn
Niðurstaða í at-
kvæðagreiðslu um
kjarasamninga ASÍ og
Samtaka atvinnulífsins
[SA] bendir til að tími
miðstýrðra samninga
sé liðinn. Nær helm-
ingur stéttarfélaga
felldi samningana en
minnihluti félags-
manna hafði fyrir því
að greiða atkvæði.
Í Flóabandalaginu
(Efling, Hlíf og Verkalýðs- og sjó-
mannafélag Keflavíkur) eru liðlega
tuttugu þúsund félagar. Aðeins 15%
þeirra tóku þátt í atkvæðagreiðslu
um kjarasamning og 53% lögðust
gegn honum. Þannig réðu 8% fé-
lagsmanna innan raða Flóa-
bandalagsins því að kjarasamningur
var felldur. Niðurstaðan var litlu
betri í öðrum verkalýðsfélögum líkt
og sést á meðfylgjandi mynd, þar
sem tekin eru nokkur dæmi um hlut-
fall þeirra sem höfnuðu samningi af
heildarfjölda félagsmanna.
Í öllum þeim félögum, sem felldu
samningana, var það minnihlutinn
sem tók afdrifaríka ákvörðun fyrir
meirihlutann. Það er umhugsunar-
vert hvort réttlætanlegt sé að minni-
hluti (og það mikill minnihluti),
launamanna geti tekið ákvörðun fyr-
ir meirihluta félaga sinna um kjara-
samninga.
Gjörbreyta þarf vinnubrögðum
Um það verður ekki deilt að það
er áfall hve mörg verkalýðsfélög
felldu kjarasamningana, en það er
sérstakt áhyggjuefni hve áhugi
launafólks er almennt
lítill. Fyrir forystu
verkalýðsfélaga um allt
land er dræm þátttaka
í kosningum um kaup
og kjör, ábending um
að gjörbreyta þurfi
vinnubrögðum og að-
ferðafræði.
Færa þarf kjara-
samninga nær launa-
fólki – inn á vinnustað-
ina. Miðstýrðir
kjarasamningar draga
úr áhuga og ábyrgð
einstaklinganna á eigin
kjörum. Með sama hætti draga mið-
stýrðir samningar úr ábyrgð stjórn-
enda einstakra fyrirtækja á kjörum
starfsmanna sinna. Ábyrgðinni er
varpað yfir á heildarsamtök atvinnu-
rekenda og þannig fengið skjól frá
því að semja með beinum hætti við
starfsmenn. Þannig myndast gjá
milli launamannsins og atvinnurek-
andans, þótt það séu sameiginlegir
hagsmunir þeirra að viðkomandi
fyrirtæki vegni sem best.
Öfugsnúið og óheilbrigt
Talsmaður Flóabandalagsins hélt
því fram í blaðaviðtali í liðinni viku
að ýmislegt hefði vantað frá „ríkis-
stjórninni varðandi húsnæðismál og
skattamál“. Þannig hefði verið kall-
að „eftir lækkun á lægsta skattþrep-
inu og meiri hækkun persónu-
afsláttar, en ríkið vildi ekki fallast á
það“.
Það er regla fremur en undan-
tekning að aðilar almenna vinnu-
markaðarins, jafnt atvinnurekendur
sem forystumenn launafólks, geri
kröfur á ríkissjóð til að tryggja
framgang samninga. Það er eitthvað
öfugsnúið og óheilbrigt við að for-
ráðamenn einkaframtaksins og
launamanna treysti sér ekki til að
ganga frá kjarasamningum án
beinnar eða óbeinnar þátttöku ríkis-
valdsins. En þetta er skiljanlegt í
ljósi þess hvað ákvarðanir stjórn-
málamanna hafa mikil áhrif á af-
komu almennings.
En í stað þess að gera kröfur á
ríkið um sértækar aðgerðir í
tengslum við kjarasamninga, eiga
atvinnurekendur og forystumenn
launamanna fremur að beita sér fyr-
ir því að smíðað sé einfalt regluverk
til langs tíma um ríkisvaldið og því
markaður hófsamlegur rammi sem
ekki er stöðugt verið að breyta eftir
því hvernig pólitískir vinda blása.
Rétt er að nefna nokkur dæmi um
skynsamlegar kröfur á opinbera að-
ila.
Matur, skuldir og útsvar
Það eru hagsmunir launafólks að
ríkisvaldið gangi fram af hófsemd í
skattheimtu á fyrirtæki og auki
svigrúm þeirra til að gera betur við
sína starfsmenn, meðal annars með
því að lækka tryggingagjald (sem er
ekki annað en skattur á launkostn-
að) enn frekar.
Það eru hagsmunir launafólks að
dregið sé úr jaðarskattheimtu og að
skattkerfið refsi ekki launamann-
inum þegar honum tekst að semja
um hærri laun, líkt og nú er gert. En
fyrir marga er lækkun útsvars sveit-
arfélaganna mikilvægari en lækkun
tekjuskatts ríkisins. Þeir sem hafa
laun undir 240/250 þúsund krónum á
mánuði, greiða í raun ekki tekju-
skatt til ríkisins, heldur aðeins út-
svar til sveitarfélagsins. Samkvæmt
lögum geta sveitarfélögin ákveðið
útsvarshlutfall á bilinu 12,44% til
14,52%. Af 74 sveitarfélögum leggja
58 á hámarksútsvar. Í Reykjavík er
útsvarsprósentan í hámarki.
Reykjavíkurborg gæti því bætt hag
þúsunda launamanna með því að
lækka útsvarið.
Það eru sameiginlegir hagsmunir
dugmikilla bænda og neytenda að
landbúnaðarkerfið sé skorið upp og
hagkvæmni aukin samhliða því sem
fæðuöryggi þjóðarinnar er tryggt.
Eitt lítið skref er að fella niður
magntolla á kjúklingum og svína-
kjöti. Lækkun matvöruverðs skiptir
þá mestu sem lökust hafa kjörin.
Hið sama á við um uppstokkun á
tollkerfinu og afnám vörugjalda.
Til framtíðar skiptir miklu að rík-
issjóður nái tökum á skuldum og
lækki svimandi háar vaxtagreiðslur.
Verkalýðshreyfingin gerði margt
vitlausara en að berjast fyrir því að
skuldir verði lækkaðar m.a. með
sölu ríkisfyrirtækja og að vaxta-
sparnaðurinn verði notaður til að
lækka skatta og styrkja velferðar-
kerfið.
Niðurstaðan í atkvæðagreiðslum
um kjarasamningana eru áminning
um að taka upp ný vinnubrögð.
Heildarsamtök launafólks og at-
vinnurekenda eiga fyrst og fremst
að marka hinn almenna ramma og
gæta þess að böndum sé komið á
rekstur hins opinbera.
Eftir Óla Björn
Kárason »Miðstýrðir kjara-
samningar draga úr
áhuga og ábyrgð ein-
staklinganna á eigin
kjörum. Með sama
hætti draga miðstýrðir
samningar úr ábyrgð
stjórnenda.
Óli Björn
Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Miðstýrðir kjarasamningar eru tímaskekkja
Minnihlutinn fellir samninga
Hlutfall þeirra sem greiddu atkvæði gegn kjarasamningum
af heildarfjölda félagsmanna
Aldan stéttarfélag
Báran
Eining-Iðja
Flóabandalagið
Rafiðnaðarsamband Íslands
Verkalýðs- og sjómannafélag Bolungarvíkur
VM
Verkalýðsfélag Grindavíkur
12%
8%
13%
8%
13%
9%
11%
21%