Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.01.2014, Qupperneq 6

6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.1. 2014
HEIMURINN
L NÍBA
BE ÚTI
pra næs
ah-Hezbol
á fimmtudaginn
aalla vegafleiðingum að
flemýnd lífi og
st. Þetta er
nnn á hjarta hreyfin
eins sex mánuðum
óaskýrendur telja
nu,í nárgara
ruknub
BRETLAND
LUNDÚNIR ret ThatcheMargar
Nelson Mandela gar hún bagþá sat í fan, sem
a sumariðl vur-Afríku ti iðPW Botha forseta Suð
forsætisráðuneyt-í skjölum sem1984. Þetta kemur fra
við fullyrðingarið hefur létt leynd af. Þ
du því framnáinna samstarfsmann
rúin hefði setteftir andlát hans fyrir
þunga pres san.á B h
SUÐU
ÚTI FY
vísinda-,
bjargað or
en skipi
Shokalsk
Þyrlan, sem tilhey
um Xue Long, lent
skipsins og flutti fó
varð eftir um borð
VATÍKANIÐ
ORGIÐPÉTURSKIRKJAN
en þrisvar sinnum fleirr maður vinsæll
g aðrar athafnir sem hann tók þáttguðsþjónustur o
n hjá forvera hans, Benedikt XVI,í á árinu 2013 e
mt tók Frans ekki við embættiárið á undan. Sa
tals mættu 6,6 milljónir mane a s. San í m r m
ap Frans páfa á síðasta ári.á boðskhlýða
Stærsta skýringin á því að
íbúar heims þyngjast og
þyngjast er aukin syk-
urneysla, að því er fram kem-
ur í ODI-skýrslunni. Neysla á
sykri og sætuefnum á mann
hefur aukist um meira en
fimmtung á heimsvísu á und-
anförnum fimmtíu árum.
Ráðlagður dagsskammtur af
sykri er 50 grömm en innan
við þriðjungur þjóða heldur
sig við þann skammt eða
minna. Um 70 þjóðir eru að
meðaltali með helmingi
meiri neyslu á mann.
Meðal helstu syk-
urneyslulanda eru
Bandaríkin, Belgía,
Holland, Nýja-
Sjáland, Kostaríka
og Mexíkó.
Vaxandi fjöldi of þungs fólksog fólks sem þjáist af offituí þróunarríkjunum er mikið
áhyggjuefni,“ segir Steve Wiggins,
höfundur nýrrar skýrslu um vand-
ann sem stafar af þyngdaraukn-
ingu og offitu í heiminum. Wiggins
vinnur fyrir breska hugveitu um
þróunaraðstoð, ODI. „Með sama
áframhaldi munum við á næstu
misserum sjá mikla aukningu í
fylgikvillum offitu, svo sem
krabbameini, sykursýki, heilablóð-
föllum og hjartaáföllum með til-
heyrandi álagi á heilbrigðiskerfi
heimsins.“
Skýrsluhöfundur gagnrýnir
stjórnvöld vítt og breitt um heim-
inn fyrir sinnuleysi í þessum efn-
um sem helgist að hluta af tregðu
stjórnmálamanna til að skipta sér
af því sem þegnarnir hafa á borð-
um. Kennir hann meðal annars
styrk matvælaframleiðenda um,
þeir vilji ekki heyra á þessi vanda-
mál minnst. „Hver vill skora mat-
vælaiðnaðinn á hólm?“ Þess utan
sé þekkingu almennings á hollu
mataræði víða ábótavant.
Hafandi sagt þetta gerir Wigg-
ins sér fulla grein fyrir því að það
geti verið vandasamt fyrir yfirvöld
að hlutast til um matarvenjur
fólks. „Auðvitað er þetta alltaf
spurning um siðferði líka. Við vilj-
um ekki að yfirvöld segi okkur
hvað við borðum og hvað ekki,“
segir Wiggins.
Eigi að síður segir hann svig-
rúm fyrir yfirvöld til að hafa áhrif
með jákvæðum og uppbyggilegum
aðgerðum sem hvetji til heilbrigð-
ari lífshátta og létti þannig byrð-
arnar af heilbrigðiskerfinu. Slíkar
aðgerðir þurfi heldur alls ekki að
hafa neikvæð áhrif á matvælafram-
leiðslu enda þótt áherslur breytist.
Til lengri tíma litið sé það allra
hagur.
Sögðu reykingum
stríð á hendur
Máli sínu til stuðnings bendir
Wiggins á að stjórnvöld í flestum
ríkjum heims hafi á sínum tíma
sagt reykingum stríð á hendur.
Við litlar vinsældir reykingaiðn-
aðarins. Fáir amist við því nú
enda hafi smærri hagsmunum þar
verið fórnað fyrir stærri.
Samkvæmt skýrslunni hafa yf-
irþyngd og offita nær tvö-
faldast í Kína og Mexíkó
frá árinu 1980 og um
þriðjung í Suður-Afríku,
þar sem þetta er nú
meira vandamál en í
Bretlandi. Norður-
Afríka, Mið-Aust-
urlönd og rómanska
Ameríka eru öll á pari við Evrópu
þegar kemur að yfirþyngd og of-
fitu.
Þetta er mikil þversögn en flest-
ir Vesturlandabúar tengja þróun-
arríkin fremur við sult en ofát. Og
það vandamál er sannarlega enn
til staðar, hundruð milljóna manna
þjást af næringarskorti. Allt að
þriðjungur ungbarna í þróunarríkj-
unum er vannærður. Það gerir
skýrsluna ennþá meira sláandi.
Skýringar á þessari þyngd-
araukningu eru, samkvæmt skýrsl-
unni, meðal annars hærri tekjur
og aukin þéttbýlismyndun í þróun-
arríkjunum. Aukin velmegun kallar
oftar en ekki á breytt mataræði,
þar sem dýraafurðir, fita, salt og
sykur fær meira vægi. Þá útilokar
skýrsluhöfundur ekki áhrif hnatt-
væðingarinnar, það er vaxandi
mátt auglýsinga og fjölmiðla þegar
kemur að mataræði fólks.
Þetta er ákaflega misjafnt eftir
löndum. Þannig hefur sykurneysla
ekki aukist í Kína á umliðnum ára-
tugum en Kínverjar borða nú
meira kjöt og grænmeti en nokkru
sinni fyrr. Þá borða Taílendingar
ennþá meira af ávöxtum en kjöti.
Stjórnvöld í Suður-Kóreu hafa á
umliðnum árum hvatt markvisst til
grænmetis- og ávaxtaneyslu með
góðum árangri. Meðal annars með
markvissri fræðslu- og auglýsinga-
herferð.
Bönnuðu transfitu
Sum vestræn ríki hafa heldur ekki
látið sitt eftir liggja. Þannig bönn-
uðu Danir transfitu með öllu sem
þýðir að McDonalds-borgarinn er
óvíða skaðlausari en þar um slóðir.
Þá gerir Wiggins því skóna að
skammtastefnan í Bretlandi á tím-
um seinni heimsstyrjaldarinnar sé
enn að skila árangri. Þannig hafi
fjölskyldur lært að gæta jafnvægis
í mataræði sínu.
Því miður er þetta þó und-
antekningin.
Brenni
þú fita!
EF MARKA MÁ NÝJA SKÝRSLU ER OFFITA EKKI LENGUR
EINKAVANDAMÁL VESTRÆNNA IÐNRÍKJA, ÞAR SEM SMJER
DRÝPUR AF HVERJU STRÁI. SAMKVÆMT HENNI EIGA NÆR
HELMINGI FLEIRI VIÐ OFFITU AÐ STRÍÐA Í ÞRÓUNARRÍKJ-
UNUM, RÍFLEGA 900 MILLJÓNIR MANNA, SAMANBORIÐ
VIÐ 557 MILLJÓNIR Í IÐNRÍKJUNUM. ÞAÐ ERU SLÁANDI
TÖLUR ENDA TENGJA FLESTIR ÞRÓUNARRÍKIN VIÐ SULT.
SYKURINN SKAÐLEGUR
Offita er ekkert grín. Hún hefur lengi verið vandamál á Vesturlöndum en fer nú sem eldur í sinu um heiminn.
AP
* Ef við stemmum ekki stigu við offitu hjábörnum er okkur mikill vandi á höndum.Bandaríski hjólreiðamaðurinn Lance Armstrong.AlþjóðamálORRI PÁLL ORMARSSON
orri@mbl.is