Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.01.2014, Page 42

*Fjármál heimilannaÞað er ekki eintóm sæla að hreppa stórar fjárhæðir upp úr þurru
Hildur Knútsdóttir er rithöfundur og MA-
nemi í bókmenntafræði. Þessa dagana er hún
að skrifa bók og njóta þess að lesa jólabæk-
urnar. Hún, Kristín Svava Tómasdóttir og
Salka Guðmundsdóttir stýra nefnilega saman
námskeiði í Endurmenntun sem hefst í lok
janúar og heitir Eftir jólabókaflóðið: Ynd-
islestur í góðum hópi.
Hvað eruð þið mörg í heimili?
Við erum fjögur; Ég, Egill kærastinn minn,
Rán, rúmlega eins árs gömul dóttir okkar og
svo kötturinn Gerður. Mig grunar reyndar
stundum að við höldum fleiri köttum í hverf-
inu uppi, kattamaturinn er í það minnsta
grunsamlega fljótur að hverfa og við höfum
stundum gripið sökudólgana glóðvolga.
Hvað áttu alltaf til í ísskápnum?
Safa, smjör og ost. Og svo er líka krukka af
dijonaise sem er búin að vera þar mjög, mjög
lengi.
Hvað fer fjölskyldan með í mat og
hreinlætisvörur á viku?
Ég held að maturinn sé stærsti útgjaldalið-
urinn, enda erum við dugleg að fara á kaffi-
hús og út að borða. Ég hef bara aldrei tekið
saman hvað það er mikið, því ef það er eitt-
hvað sem ég sé ekki eftir peningum í þá er
það góður matur. Og ég held að við eyðum
mjög litlu í hreinlætisvörur.
Hvar kaupirðu helst inn?
Við gerum stórinnkaupin í Krónunni eða
Nettó. Hlaupum svo út í Pétursbúð eftir dag-
lega smotteríinu.
Hvað freistar helst
í matvörubúðinni?
Ekki neitt. Mér leiðist að kaupa inn og mér
finnst yfirleitt allt í matvörubúðum frekar óg-
irnilegt, ábyggilega af því að það á eftir að
elda það. Sem er kannski ástæðan fyrir því að
mér finnst svona gaman að borða úti.
Hvernig sparar þú í
heimilishaldinu?
Ég borða ekki kjöt svo við kaupum það aldr-
ei. Við reynum líka að kaupa bara akkúrat
það sem við þurfum. Mér finnst nefnilega
ekkert leiðinlegra en að henda mat svo mér
líður alltaf eins og sigurvegara þegar mér
tekst að elda eitthvað sniðugt úr afgöngum.
Eyðir þú í sparnað?
Þegar ég var í fastri vinnu var ég með aukalíf-
eyrissparnað hjá einhverjum banka, en var
með stöðugar áhyggjur af því að ég lifði í
þeirri blekkingu að ég væri að leggja fyrir, en
peningurinn var í alvörunni bara að renna í
einhverja útrásarvíkingabónusa.
Skothelt sparnaðarráð?
Kaupa sér minna drasl. Mér finnst fólk al-
mennt eiga alltof mikið af allskonar. Sér-
staklega einhverju dýru drasli sem það notar
svo kannski bara einu sinni eða tvisvar á ári.
En ef maður verður endilega að kaupa sér
eitthvað þá er fínt að kaupa bara notað. Það
er ódýrara og miklu betra fyrir umhverfið.
HILDUR KNÚTSDÓTTIR BÓKMENNTAGRÚSKARI
Heldur uppi
köttunum í hverfinu
Hildur segist ekki sjá
á eftir peningum sem
fara í góðan mat.
Morgunblaðið/Kristinn
Nú er sá tími árs sem margir
strengja þess heit að byrja að
stunda íþróttir, koma líkamanum í
form og losna við það umfram-
spik sem hlóðst utan á kroppinn í
desember.
Aurapúkinn ráðleggur lesendum
að vanda mjög valið þegar þeir
leita að íþrótt til að uppfylla ára-
mótaheitið og finna sér einhverja
iðju sem þeim þykir skemmtileg.
Það er til lítils að kaupa árskort
í ræktina ef fólki þykir svo drep-
leiðinlegt að svitna á hlaupabrett-
inu að það fer fljótt að skrópa –
en situr uppi með mánaðar-
gjöldin.
Annars er Púkinn á því að best
sé hreinlega að reima á sig
hlaupaskóna og taka smáskokk
um hverfið nokkrum sinnum í
viku. Að skokka er hin fínasta
hreyfing og kallar ekki á nein út-
gjöld að ráði nema kannski vand-
aða hlaupaskó.
púkinn
Aura-
Fjárfest í
hreyfingu
H
ver hefur ekki heyrt sög-
ur af venjulegu fólki
sem vinnur risastóra
fjárhæð í happdrætti en
glutrar öllu niður á örstuttum tíma,
til þess eins að vera á alla vegu
verr statt en áður. Eftir stutt
eyðslufyllirí stendur vinningshafinn
uppi slyppur og
snauður, búinn að
missa sveitasetrið,
ítalska sportbíl-
inn, fæla frá sér
maka, börn og
vini og gott ef
ekki ánetjast
áfengi og fíkniefn-
um í leiðinni.
Að eignast óvænt stórar fjár-
hæðir, s.s. í happdrætti eða í formi
arfs, getur haft ýmsar hættur í för
með sér. Miklu skiptir að ráðstafa
peningunum skynsamlega, með
langtímamarkmið að leiðarljósi.
Sigrún Guðmundsdóttir, endur-
skoðandi hjá BDO ehf., segir að
munur geti verið á milli villtustu
drauma fólks um auð og velllyst-
ingar, og svo hvað raunverulega er
hægt að gera við stóra vinninginn
eða arfinn. BDO starfar með Ís-
lenskri getspá og veitir happdrætt-
isvinningshöfum fjármálaráðgjöf.
Skuldirnar burt
Sigrún segir ráðgjöfina taka mið af
stöðu hvers og eins. „Vinningshafi
sem er mjög skuldsettur fær ekki
sömu ráðleggingar og hinn sem
þegar stendur vel að vígi fjárhags-
lega. Ef vinningshafinn er skuldug-
ur er oft hyggilegast að nota vinn-
inginn til að greiða upp dýrar
skuldir, eins og yfirdráttarlán og
greiðslukortalán. Að losna við
skuldir sem bera háa vexti hefur
þau áhrif að bæta fjárhagsstöðu
heimilisins töluvert til lengri tíma,“
útskýrir hún. „Ef skuldir vinnings-
hafans eru lágar er hins vegar iðu-
lega skynsamlegast að nota vinn-
inginn til fjárfestinga og njóta þá
vaxta- og arðgreiðslna af vinn-
ingnum sem viðbót við aðrar tekjur
heimilisins.“
Það getur líka þurft að skoða
möguleg skattaáhrif, hugsanlegar
afskriftir vegna lánaleiðréttinga
ríkisins, eða hversu vel hefur verið
búið í haginn fyrir elliárin. „Að-
stæður fólks og áherslur eru svo
mismunandi að skoða verður hvert
tilvik fyrir sig.“
Hluti af því að eignast óvænt
stóra fjárhæð er mikil spenna,
bjartsýni og jafnvel hömluleysi. Þó
það sé fjárhagslega skynsamlegt að
borga niður skuldir eða setja pen-
ingana í fjárfestingar langar fólk
oft að gera líka eitthvað skemmti-
legt við peninginn. „Ekki eru til
neinar þumalputtareglur um hversu
stóru hlutfalli af vinningnum ætti
að ráðstafa með langtímahagsmuni
í huga og hversu mikið ætti að fara
í skammtímaævintýri. Fólk ætti að
hugsa sig vandlega um hvað það
langar í eða langar til að gera og
oft er gott svigrúm til staðar til að
fara t.d. í skemmtilegt ferðalag eða
kaupa eitthvað fallegt.“
Ekki breyta neyslumynstrinu
Sigrún segir miklu skipta að láta
hvalrekann ekki raska hefðbundnu
neyslumynstri heimilisins. Óvænta
búbótin getur losað um ákveðnar
hömlur og skapað öryggiskennd
sem fær fólk til að eyða meira en
það annars hefði gert. Ef tekjurnar
haldast óbreyttar getur þetta orðið
til þess að smám saman saxast á
sjóðinn og jafnvel að nýjar neyslu-
venjur lifa áfram eftir að pening-
arnir eru horfnir svo útkoman
verður enn verri fjárhagsleg staða
en áður. „Fólk verður að passa sig
á þessari hættu og reyna að breyta
sem minnstu í lífsmynstri sínu,
nema að um þeim mun hærri upp-
hæð sé að ræða.“
Það er líka rétt að muna að stór
arfur eða stór happdrættisvinn-
ingur er sjaldan nóg til að láta allra
villtustu drauma rætast. „Stóru
happdrættisvinningarnir hér á landi
eru oftast á bilinu 5-15 milljónir og
þó að muni vissulega um slíka fjár-
hæð geta peningarnir líka verið
fljótir að klárast. Hraðskreiðir
sportbílar, risasjónvarp eða fata-
skápur fullur af hátískufatnaði geta
jafnvel notað upp allan vinninginn í
einu vetfangi.“
Sigrún mælir líka með því við
fólk að halda því leyndu ef það
óvænt eignast sand af seðlum. „Því
miður getur það gerst að fjárhags-
legt happ valdi togstreitu milli vina
og ættingja, og laði jafnvel að mis-
indismenn.“
SKYNDILEGUR HVALREKI GETUR SKAPAÐ VANDAMÁL
Hvað á að gera
við stóra vinninginn?
ALLA DREYMIR UM AÐ HREPPA SAND AF SEÐLUM. KANNSKI ER VON Á STÓRUM ARFI FRÁ RÍKUM FRÆNDA, EÐA AÐ
RÉTTU TÖLURNAR VERÐI DREGNAR ÚT Í NÆSTA LOTTÓI. HVERNIG ER ÞÁ BEST AÐ RÁÐSTAFA PENINGUNUM?
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Hægt er að eyða stórum fjárhæðum á stuttum tíma ef ekki er farið varlega.
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Sigrún
Guðmundsdóttir