Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.01.2014, Page 45

5.1. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 45
úr skjóli og hafa aukna trú á pappírstengdum verð-
mætum af hvers konar tagi, í bland við steypu,
styrktarjárn og boðaða endurkomu „hins nýja efna-
hagslífs“. Spákarlar eru því í sjöunda himni, og þurfa
ekki að styðjast við stundvísar kýr, magrar eða feitar,
eða annað kukl við kenningarsmíð sína. Þeir eru þó
enn til, sem reyna að koma því að í umræðunni að
ekki sé endilega allt sem sýnist. Þeir benda á að
Bandaríkjunum hafi verið bjargað með því að búa til
efnahag sem hafi mun veikari grundvöll en bjó að
baki draumi Jósefs. Sá eigi sinn grundvöll í annarri
sögu og vita óheilagri um gæsina sem verpti gulleggj-
unum. Þessi síðari tíma gullgæs hafi verið sérfróðari
en allir aðrir um afleiðingu kreppunnar miklu 1930 og
þar um kring. Hún hafi séð, að þá hafi kreppan verið
aukin, þar sem yfirvöld, með Hoover forseta í farar-
broddi, hafi vitandi vits lagst á sveif með samdrætt-
inum. Því hafi farið sem fór. Bernanki, en sá hefur
verið í hlutverki gæsarinnar, hefur verpt dollurum í
stórkostlegum stíl og kallað aðgerðina magnmildun.
Fram til þessa hefur ekki borið á þekktum aukaverk-
unum slíkra aðgerða, verðbólgu og gengisveiklun.
Aðdáendur Bernankis segja, að svo vel hafi tekist til
vegna þess að efnahagslegi slakinn, sem brugðist hafi
verið við, hafi verið miklu meiri en raunverulegar for-
sendur gátu réttlætt. Aðgerðirnar hafi minnkað þann
slaka, en þó ekki það mikið að leitt hafi til hættu-
legrar spennu.
Verður bremsað til böls?
Efasemdarmennirnir viðurkenna að sannleikur felist
í slíkum skýringum, en neikvæð áhrif muni koma
fram þegar dregið verði úr blæstri dollara inn í efna-
hagslífið. Aðgerðirnar hafi verið of umfangsmiklar.
Efnahagsstarfsemin hafi því að hluta til byggst á til-
búnum forsendum. Þegar þeim verði kippt í burtu
muni það hafa keðjuverkandi áhrif á viðskipti um all-
an heim. Á meðan peningaprentvélarnar voru í yfir-
gír og ógrynni fjár fékkst á undirmálsverði hafi því
verið kæruleysislega dreift um veröldina. En þegar
haldið verði inn á hefðbundnar brautir á ný verði fjár-
festar og lánveitendur að gæta að sér. Það muni þeir
gera enda þrátt fyrir gullfisksminni rámar þá enn í
2007-8. Þeir muni fyrst yfirgefa þá sem mest áhætta
hefur fylgt. (Rétt eins og gerðist eftir mitt ár 2007
gagnvart íslenskum bönkum.) Það séu markaðir vona
og væntinga í Kína og Indlandi og svipuðum slóðum.
Að þeim verði þrengt á undan öðrum. Hin uppblásna
en vanþróaða efnahagsstarfsemi í þessum risalönd-
um muni fljótt verða illa úti. Því muni þessi fyrir-
sjáanlegu viðbrögð erlendu fjárfestanna skila sér
eins og bjúgverpill í átt að hendinni sem kastaði hon-
um.
Áhrifin á aðra
Evruríkin gátu ekki brugðist við sínum vanda sjálf-
stætt. Þau höfðu glutrað niður sjálfstæðri mynt og
efnahagslegu fullveldi. Erfiðleikalöndin voru knúin til
að fara eftir hinum gamla leiðarvísi Hoovers frá 1928-
1932. Þau skyldu nauðug ýta undir eigin niðursveiflu
með ríkiskeyrðu handafli! Einhverjir hafa verið að
binda vonir við það, að efnahagslíf evrusvæðisins
kynni loks að fara að taka við sér eftir heimatilbúnu
hörmungarnar og árið 2014 yrði ár batnandi hags.
Það væri sannarlega óskandi. En ójafnvægið í að-
gerðum Bandaríkjanna annars vegar og ESB hins
vegar við efnahagssamdrættinum gæti dregið dilk á
eftir sér. Ef endalok bandarískrar peningaprentunar
nú verða til þess að vonarpeningarnir í Kína og Ind-
landi verði færri en reiknað var með er hætt við að
þróunin á evrusvæðinu verði döpur. Olía mun að vísu
lækka í verði einhverjum til ánægju, en með tilheyr-
andi vandræðum fyrir Rússland Pútíns og þróun af
því tagi er ekki björguleg fyrir þróun álverðs í heim-
inum. Og þá erum við farin að nálgast heimastrendur.
En allar þessar vangaveltur, sem sóttar eru til helstu
spekinga sem um slík mál spjalla nær eða fjær, gætu
verið gallaðar og spár þeirra ræst álíka vel og þær
hafa áður gert. Kannski væri því vænlegast, fyrir geð
og góðar vonir, að halda sig við þann fróðleik sem
feitar kýr og magrar hafa fram að færa í draumum
bestu manna.
Töfragildi tölunnar sjö
Þá er rétt að seilast ekki lengur í það sem hagspek-
ingar segja en sjá hvernig sá góði maður, Karl biskup
Sigurbjörnsson, svaraði spurningu um töluna sjö í
mars árið 2009:
„Talan sjö kallast gjarna heilög tala. Í grískri
heimsmynd sáu menn sjö himna, þess vegna eru
menn sagðir „í sjöunda himni“ þegar allt er sem best.
Talan sjö var hin fullkomna heild. Reikistjörnurnar
töldust vera sjö.
Í heimi Biblíunnar táknar talan sjö Guð og heiminn.
Talan þrír er tala Guðs, og fjórir er tala heimsins
(höfuðáttirnar fjórar, frumefnin fjögur), fjórir + þrír
eru sjö. Dagar sköpunarinnar eru sjö. Skaparinn
hvíldist á sjöunda degi.
Bæn Drottins, Faðir vor, mynda sjö bænir, þrjár
sem fjalla um Guð og fjórar sem nefna málefni okkar
mannanna.
Í tjaldbúð Ísraelsmanna og síðar musterinu í Jerú-
salem var sjö arma stjaki, menorah, sem stóð við
syðri langvegg. Hann táknaði ljós náðar Guðs sem
umlykur allt sköpunarverkið, og hann táknar þjóð
Guðs, sem þegið hefur birtu sína af Guði og skal vera
ljós í heiminum. Sjöarma stjaka má víða finna í
kirkjum og heimilum, ekki síst sem aðventuljós í
gluggum heimila og stofnana. Táknið er hið sama,
náðarljós Guðs og lýðs hans sem á að lýsa mönnunum
til trúar á Guð.
Ljósið í miðju, með þrjú ljós til beggja hliða, táknar
Guð. Gjafir andans teljast vera sjö: Andi Guðs, andi
speki og skilnings, andi visku og máttar, andi þekk-
ingar, guðrækni og guðsótta. (Jes. 11, 1-2.)
Sjö voru söfnuðirnir sem Jóhannes skrifaði að til-
hlutan engilsins í Opinberunarbókinni. Í Opinber-
unarbók Jóhannesar, 5. kafla, er talað um bók með
sjö innsiglum. Draumur Jósefs fjallaði um sjö feitar
og sjö magrar kýr, sem ráðinn var sem að boðaði sjö
mögur og sjö feit ár. Draumur sem rættist, og veru-
leiki sem enn og aftur virðist blasa við á vettvangi
sögunnar.
Iðrunarsálmar Saltarans eru sjö: Sálm. 6, 32, 38,
51, 102, 130 og 143.
Orð Jesú er hann háði dauðastríð sitt á krossinum
voru sjö: Faðir, fyrirgef þeim, því þeir vita ekki hvað
þeir gjöra. Kona, sjá þar er sonur þinn. Sjá, þar er
móðir þín. Sannlega segi ég þér: Í dag skaltu vera
með mér í Paradís. Guð minn, Guð minn, hví hefur þú
yfirgefið mig. Mig þyrstir. Það er fullkomnað. Faðir, í
þínar hendur fel ég anda minn.
Á krossinum umfaðmaði hann allan heim og lífið
allt.
Höfuðdyggðirnar eru sjö: Trú, von og kærleikur,
viska, hófsemi, hugrekki og réttlæti. Hinar þrjár
fyrstu kallast guðsfræðilegar dyggðir og samsvara
þrenningunni. Svo er auðmýktin sem er móðir allra
dyggða og hrokinn móðir allra lasta.
Og loks segir Jesús að okkur beri að fyrirgefa, ekki
bara sjö sinnum heldur sjötíu sinnum sjö sinnum.“
Morgunblaðið/RAX