Morgunblaðið - 10.09.2014, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 2014
Vindmyllur Þær fanga vindinn myllurnar sem snúast við Búrfell. Þær voru settar upp í febrúar í fyrra og eru hluti af rannsóknar- og þróunarverkefni Landsvirkjunar um hagkvæmni vindorku.
Árni Sæberg
Á hverjum degi reyna góðhjart-
aðir stjórnmála- og embættismenn
að hafa vit fyrir samferðamönnum
sínum sem í „fávisku“ sinni vita ekki
hvað þeim er fyrir bestu. Lög eru
innleidd og reglugerðir settar í þeim
göfuga tilgangi að verja almenning
gagnvart sjálfum sér. Eftirlitsstofn-
unum er komið á fót til að tryggja að
einstaklingar og fyrirtæki fari eftir
fyrirmælum. Í nafni umhyggju eru
sérstakir skattar lagðir á vörur sem
hinir góðhjörtuðu telja ekki æskilegt
að venjulegt fólk neyti í miklum
mæli. Aðrar vörur eru bannaðar.
Ríki barnfóstrunnar þenst út og
faðmur hennar breiðir úr sér enda
henni fátt mannlegt óviðkomandi.
Ríkisbarnfóstran hefur tekið að sér
að ala okkur upp og tryggja að eng-
inn fari sér að voða. Þess vegna hef-
ur hún ákveðið – í nafni heilbrigðis –
að við Íslendingar skulum aðeins
borða íslenska kjúklinga, svína- og
nautakjöt. Aðeins útvaldir megi nota
írskt smjör til að framleiða íslenska
osta. Í visku sinni hefur barnfóstran
ákveðið að rauðvínið skuli selt í sér-
búðum ríkisins, undir vakandi eftir-
liti þar sem vöruúrvalið ræðst af
öðru en vilja og löngun viðskiptavin-
anna.
Stöðugt á varðbergi
Þótt ríkisbarnfóstran sé ströng og
eigi oft erfitt með að fyrirgefa hefur
hún á stundum þurft að láta undan.
Einu sinni var barn-
fóstran sannfærð um
að ekkert okkar hefði
gott af því að hlusta
eða horfa á annað en
ríkisstimplað ljósvaka-
efni. Í umhyggju sinni
var barnfóstran þess
fullviss að það væri
miklu betra að lands-
menn drykkju sterka
drykki í stað þess að
leggjast í bjórdrykkju,
nema þá helst í flug-
vélum og á sólar-
ströndum.
En ríkisbarnfóstran gefur aldrei
eftir án átaka og hún er stöðugt á
varðbergi fyrir nýjum hættum. Í
ástríki sínu er hún sannfærð um að
fákunnandi einstaklingar geti ekki
borið ábyrgð á eigin lífi og fyrir-
tækjum sé ekki treystandi til að
bjóða góða vöru og þjónustu á hag-
stæðu verði. Reglur, eftirlit og höft
eru einkunnarorðin sem unnið er
eftir.
Mörgum líður vel í hlýjum og
öruggum faðmi barnfóstrunnar,
lausir undan áhyggjum sem fylgja
því að axla ábyrgð. Afleiðingin er sú
að farið er að líta á neytendur sem
hóp af kjánum, einfeldningum eða
ómálga smábörnum.
Kjáninn varaður við
Af ótta við barnfóstruna og í sam-
ræmi við þær kröfur sem hún hefur
sett í samráði við evrópsk samtök
barnfóstra, leggja framleiðendur út í
að merkja vörur sínar
með ærnum tilkostn-
aði. Ekki til að veita
upplýsingar um inni-
hald og eðli vörunnar
heldur til að vara kján-
ann – kaupandann –
við. Í samræmi við til-
skipun barnfóstrunnar
er gengið út frá því að
almenn heimska sé
ráðandi. Þannig segir á
umbúðum fyrir smur-
og hreinsiefni að „ef
efnið er drukkið“ þá
„hafið samband við lækni“. Með öðr-
um orðum er gengið út frá því að
einhverjum komi til hugar að svala
þorsta sínum á smur- og hreinsiefni.
Á dós með viðarvörn er tekið fram
að efnið geti „valdið lungnaskaða við
inntöku“. Á þrýstihylki með kveikj-
aragasi er tekið fram að reykingar
séu bannaðar og lagt bann við að úða
á eld eða glóandi hluti.
Skordýraeitur er merkt sér-
staklega og bent á að ekki megi
geyma það hjá matvælum eða öðrum
neysluvörum og sérstaklega er tekið
fram:
„Ekki má nota efnið á fólk eða
húsdýr.“
Í samræmi við kröfu barnfóstr-
unnar er undirstrikað að ekki megi
nota skordýraeitrið á „fleti þar sem
matvæli eru unnin, matbúin eða
þeirra neytt“.
Í bæklingi sem fylgir rafmagns-
sög er varað við að setja hendurnar
fyrir sagarblaðið. Með sama hætti er
sérstaklega tekið fram á umbúðum
Súperman-búnings, að þó menn
klæðist búningnum geti þeir ekki
flogið. Á sama tíma og kaupandi
Súperman-búningsins er upplýstur
um þessa annmarka eru merkingar
umbúða matvæla (í samræmi við
reglur) oftar en ekki illskiljanlegar.
Buddan er fórnarlambið
Auðvitað skaða þessar merkingar
fáa. Það eru aðeins peningabuddur
neytenda sem eru fórnarlömb enda
greiða þeir á endanum kostnaðinn.
En merkingarnar eru birtingar-
mynd barnfóstruríkisins þar sem
byggt er á hugmyndafræði forræð-
ishyggjunnar um nauðsyn þess að
hafa vit fyrir fávísum almenningi.
Í skjóli forræðishyggju barnfóstr-
unnar hefur eftirlitsiðnaðurinn feng-
ið að leika lausum hala. Öflugar
eftirlitsstofnanir eru taldar mikil-
vægari en almenn löggæsla og ör-
yggi borgaranna. Opinberu fé er því
dælt í stofnanir en framlög til lög-
gæslu eru skorin við nögl. For-
gangsröðun forræðishyggjunnar er
skýr að þessu leyti.
Á undanförnum áratugum hafa
opinberar stofnanir fengið æ ríkari
valdheimildir. Leiðarahöfundur
Morgunblaðsins (31. júlí 2013) hefur
haldið því fram að margar þessara
stofnana hafi „sýnt að þær kunna
ekki með þær að fara“:
„Þær gæta ekki meðalhófs. Þær
svara ekki eða eins og út úr kú at-
hugasemdum þolendanna, sem eru
hluti almennings í landinu. Gerðar
eru óbilgjarnar kröfur til þeirra sem
í myllu stofnananna lenda, en síðan
er dregið á langinn að gera hreint
fyrir sínum eigin dyrum. Eins og
bent hefur verið á, þá virðist iðulega
út frá því gengið að í samskiptum við
slíkar stofnanir hafi sönnunarbyrð-
inni heimildarlaust verið snúið við.“
Varlega má ætla að beinn kostn-
aður íslenskra fyrirtækja vegna op-
inbers eftirlits sé 15-20 milljarðar
króna á ári. Óbeinn kostnaður vegna
minni framleiðni, lakari samkeppn-
isstöðu og skilvirkni hleypur á millj-
örðum.
Þannig rýrir ríkisbarnfóstran lífs-
kjör almennings – skjólstæðinga
sinna – á hverju ári. Á móti kemur
að við erum hægt og bítandi orðin
áhyggjulítil um eigin farsæld. Og til-
finningin fyrir því hvað það er að
vera frjáls einstaklingur dofnar í
hvert sinn sem barnfóstran breiðir
út faðminn.
Eftir Óla Björn
Kárason » Í skjóli forræðis-
hyggju barnfóstr-
unnar hefur eftirlitsiðn-
aðurinn fengið að leika
lausum hala. Eftirlits-
stofnanir eru mikilvæg-
ari en almenn löggæsla.
Óli Björn Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Ríki barnfóstrunnar: Þar sem vit er haft fyrir fólki