Morgunblaðið - 20.10.2014, Page 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. OKTÓBER 2014
Rau›arárstígur 14 · sími 551 0400 · www.myndlist.is
mánudaginn 20. október, kl. 18
í Gallerí Fold, á Rauðarárstíg
Ásgrímur Jónsson
Á uppboðinu verður gott úrval verka samtímalistamanna
og fjöldi frábærra verka gömlu meistaranna.
Verkin verða sýnd í dag, mánudag kl. 10–17
Hægt er að skoða uppboðsskrána á myndlist.is
Listmunauppboð
í Gallerí Fold
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
„Við bendum á að áhrifaríkasta leið-
in til að koma í veg fyrir veiðar á
undirmáls- og smáþorski væri að
banna línuveiðar á stórum svæðum
næst landi,“ segir Björn Björnsson,
fiskifræðingur á
Hafrann-
sóknastofnun.
Hann segir að
samfara aukn-
ingu í línuveiðum
á síðustu árum
hafi hlutfall und-
irmálsþorsks í
afla aukist og
slíkt stuðli ekki
að góðri nýtingu
á stofninum. Eftir því sem lengra sé
sótt frá landi og veitt á meira dýpi
dragi úr veiðum á minnsta fiskinum.
Í nýlegu hefti af vísindariti Al-
þjóðahafrannsóknaráðsins, ICES,
er birt grein eftir fiskifræðingana
Björn Björnsson, Jón Sólmundsson,
og Ólaf K. Pálsson. Í yfirskrift
greinarinnar er spurt hvort viðvar-
andi lokanir fyrir línuveiðar á svæð-
um næst landi geti dregið úr veiðum
á undirmálsfiski.
Byggt á mælingum veiði-
eftirlitsmanna Fiskistofu
Rannsóknin er aðallega byggð á
mælingum veiðieftirlitsmanna Fiski-
stofu um borð í línuskipum og -bát-
um 2005-2013. Þeir tóku sýni úr afla
á miðunum allt í kringum landið og
mældu lengd fiskanna. Alls voru
mældir um 300 þúsund þorskar og
um 200 þúsund ýsur. Undirmáls-
þorskur, undir 55 sentimetrum að
lengd, var yfir 25% af fjölda ein-
staklinga í 30 reitum fyrir vestan,
norðan og austan.
Hlutfall undirmálsþorsks sem
fékkst við línuveiðar innan við 10
kílómetra frá landi var á bilinu 31%
til 44% af fjölda fiska árin 2005–
2013, að undanskildu árinu 2011
þegar það var 20%. Lengra frá landi
en 10 kílómetra var hlutfallið 14-
23%. Næst landi var hlutfall undir-
málsþorsks lægst í apríl og maí
(18%), en hæst í júlí og fram í októ-
ber (40–52%). Lengra en 10 km frá
landi var hlutfallið lægst í mars (6%)
og hæst í júlí (30% af fjölda ein-
staklinga).
Á fyrrnefndu árabili fengust á línu
að meðaltali tæplega 11 þúsund tonn
af þorski á ári á svæði innan við 10
km frá landi og rúmlega 51 þúsund
tonn af þorski utar.
Lokanir til lengri tíma
Verkefnið var m.a. að kortleggja
svæði þar sem mikið fékkst af undir-
málsfiski. Í rannsókn fiskifræðing-
anna eru dregnar saman niður-
stöður úr mælingum á sókn og afla
sem taka yfir margra ára tímabil.
Lokun stórra svæða næst landi er
sögð myndu skila mestum árangri
og er þá ekki verið að tala um tíma-
bundnar skyndilokanir eins og beitt
hefur verið við landið í fjölda ára
heldur lokanir til lengri tíma.
Einnig var sókn í ýsu skoðuð en
þar er staðan önnur því langmest
veiddist af stórri ýsu þar sem ár-
gangurinn frá 2003 hefur verið uppi-
staðan. Síðustu ár hefur nýliðun í
ýsu verið slök og því minna af
smáýsu.
Línuveiðar við landið
hafa aukist jafnt og þétt
„Línuveiðar við Ísland hafa aukist
jafnt og þétt á löngu árabili og nú er
um þriðjungur þorskaflans veiddur
á línu,“ segir Björn. „Þegar grunn-
slóðinni var lokað fyrir togurunum
fyrir áratugum var fremur lítil línu-
veiði, en á því hefur orðið mikil
breyting. Línuveiðar hafa stöðugt
aukist og þróast og mikil smáfiska-
veiði samfara þeim er orðin umhugs-
unarefni. Við sýnum fram á hvar
mest veiðist af smáfiskinum, en það
er frá Snæfellsnesi, norður um og
austur með Norðurlandi og suður
með Austfjörðum.
Það virðist því skynsamlegt að
loka ákveðnum hluta af grunnslóð-
inni fyrir línubátum. Við tökum ekki
afstöðu til þess í greininni hvar eigi
að draga útlínur slíkra bannsvæða.
Áður en það yrði gert þyrfti Haf-
rannsóknastofnun að gera nánari
greiningu á ýmsum atriðum og koma
með ákveðnar tillögur en síðan eru
það stjórnvöld sem ákveða hvort
breytingar verða gerðar í þessum
efnum, væntanlega í samráði við
hagsmunaaðila.“
Í greininni er borinn saman afli í
einstök veiðarfæri og segir Björn að
á síðustu árum hafi hlutfallslega
minna fengist af smáfiski í troll en á
línu. Það skýrist einkum af því að
togaraflotinn er mest að veiðum
langt frá landi þar sem stærri fisk-
urinn heldur sig. Sömuleiðis fáist til-
tölulega stór fiskur í dragnót og
möskvastærðin hlífi smáfiskinum við
netaveiðar.
Margvíslegar reglugerðir
Margvíslegar reglugerðir eru not-
aðar til að vernda ungfiskinn, svo
sem þær sem kveða á um skyndilok-
anir og lágmarks möskvastærðir í
veiðarfærum. Í greininni kemur
fram að svæðislokunum hefur fjölg-
að á síðustu árum vegna smáfisks og
undirmálsfisks í línu- og hand-
færaveiðum, en fækkað á sama tíma
í trollveiðum. Þessar lokanir standa
yfirleitt í tvær vikur, án þess að
ástand á svæðinu sé metið að nýju
og hafa þær ekki náð að vernda
smærri fiskinn nægilega vel.
Um handfæraveiðarnar segir
Björn: „Töluvert af smáfiski fæst á
handfæri, en þar er þó nokkur mun-
ur á borið saman við línuveiðar. Ef
þú ert á handfæraveiðum og færð
einn og einn smáfisk geturðu auð-
veldlega fært þig, en ef búið er að
leggja línuna með þúsundum króka
er skaðinn skeður. Þetta getur gerst
óviljandi en stundum freistast menn
til þess í vondum veðrum að leggja
línu inni á fjörðum þó að þeir viti að
þar sé aðallega smáfiskur.“
Línubann áhrifarík verndun
 Undirmálsþorskur yfir 25% af fjölda einstaklinga í 30 reitum fyrir vestan, norðan og austan land
 Áhrifaríkast til að koma í veg fyrir veiðar á smáþorski að banna línuveiðar á svæðum næst landi
Morgunblaðið/Kristinn Benediktsson
Línuveiðar Um þriðjungur þorskaflans er veiddur á línu og mikið af smáfiski í aflanum er umhugsunarefni.
Þorskur veiddur á línu
Hlutfall undirmálsþorsks sem veiddist á línu 2005-2013. Grænt minna en 15%, gult
15-25%, appelsínugult 25-30% og rautt meira en 30% (miðað við fjölda fiska).
28° 26° 24° 22° 20° 18° 16° 14° 12°
63°
64°
65°
66°
67°
V
N
Heimild: hafro.is
Í niðurstöðum greinarinnar er
nokkrum valkostum velt upp.
Hægt væri að banna línuveiðar
til lengri tíma á tilteknum svæð-
um sem næðu 5, 10 eða 20 kíló-
metra frá ströndinni. Annar
kostur gæti verið að loka svæð-
um þar sem mikið af undirmáls-
fiski hefði veiðst óháð vega-
lengd frá strönd. Þriðji kostur
væri að loka ákveðinn tíma árs-
ins þegar mest veiðist af undir-
málsfiski.
Í þessum efnum þyrfti að
finna sátt milli sjónarmiða, ann-
ars vegar fiskverndar og hins
vegar útgerða og sjómanna.
Nokkrir
valkostir
ÓLÍKIR HAGSMUNIR
Björn Björnsson
Flokksráðsfundur Vinstri grænna
vill samfélagslega uppbyggingu í
stað nýfrjálshyggju, segir í tilkynn-
ingu frá flokknum að loknum
flokksráðsfundi á laugardag. Ríkis-
stjórnin er harðlega gagnrýnd í
stjórnmálaályktun fyrir nýfrjáls-
hyggju í fjárlagafrumvarpinu. Í
framhaldi af fundinum stóð Vg fyrir
málþingi um loftslagsmál og olíu-
leit.
Í stjórnmálaályktun fundarins
segir m.a.: „Í fjárlagafrumvarpinu
birtist skýr sýn ríkisstjórnarinnar
um að færa Ísland frá því að vera
norrænt velferðarsamfélag af því
tagi sem best gerist á hinum lönd-
unum á Norðurlöndum yfir í að
verða að nokkurskonar tilrauna-
verkefni fyrir hugmyndafræði ný-
frjálshyggjunnar með sílækkandi
hlutfalli samneyslunnar.“
Fjölmargar aðrar ályktanir voru
samþykktar á fundinum. Þar á með-
al var ályktun um málefni Palestínu
þar sem framferði Ísraelsríkis gegn
íbúum Gazasvæðisins í júlí og ágúst
var fordæmt og ítrekaður stuðning-
ur við sjálfsákvörðunarrétt Palest-
ínu. Fundurinn ályktaði einnig um
að koma skyldi á griðasvæði hvala í
Faxaflóa sem tryggir vernd hvala-
stofna og styður við hvalaskoðun og
ferðaþjónustu á svæðinu.
Loks ályktaði fundurinn um afsögn
innanríkisráðherra vegna lekamáls-
ins svokallaða og benti á að í raun
væru fleiri en eitt sjálfstætt tilefni til
afsagnar ráðherra vegna málsins,
segir í fréttatilkynningu frá Vg.
„Tilraunaverkefni
fyrir hugmyndafræði
nýfrjálshyggjunnar“