Morgunblaðið - 20.10.2014, Síða 18

18 UMRÆÐAN Minningar
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. OKTÓBER 2014
Ferðaþjónustan, áliðnaður-
inn og sjávarútvegurinn eru
þrjár helstu atvinnugreinar
sem efnahagur Íslands bygg-
ist á. Frá árinu 2010 hefur
fjölgun ferðamanna numið
70% og það stefnir í milljón
ferðamenn árið 2015. Nú er
ferðaþjónustan verðmætasta
útflutningsgrein landsmanna
og með 26,8% hlutdeild í út-
flutningi Íslands og hefur sú
hlutdeild tvöfaldast síðan
2008. Þess vegna er mik-
ilvægt að vanda til verka
þegar kemur að því að
skipuleggja þetta mikla
hagsmunamál til framtíðar.
Óbreytt ástand er óæski-
legt
Þrátt fyrir gríðarlegan
uppgang í ferðaþjónustunni
þá hefur hún haft neikvæð
áhrif víða. Átroðningur
ferðamanna er mikill og okk-
ar helstu náttúruperlur
liggja undir skemmdum.
Ferðamenn kjósa að koma
yfir sumarmánuðina sem
leiðir til þess að ýmis fjár-
festing á borð við hótel nýt-
ist takmarkað yfir vetrar-
mánuðina en síðustu ár
hefur náðst góður árangur í
að dreifa álaginu betur, en
sveiflurnar eru hvað mestar
á landsbyggðinni. Ákveðin
óeining hefur verið í sam-
félaginu um það hvernig skal
nýta þessa auðlind, sem
landrýmið okkar er, og hvort
það sé réttlætanlegt að
ferðamenn greiði aðgangs-
gjald að okkar helstu nátt-
úruperlum.
Árangur Bláa lónsins
Við þurfum að leysa
vandamálin sem fylgja þess-
um mikla vexti á skynsaman
hátt en óþarfi er að leita
langt yfir skammt. Bláa lón-
ið hefur staðið sig gríðarlega
vel í uppbyggingu og mark-
aðsfærslu síð-
astliðin ár. Ár-
ið 1976
myndaðist lón
í kjölfar starf-
semi Hitaveitu
Suðurnesja í
Svartsengi og
árið 1981 fór
fólk að baða
sig í lóninu.
Árið 1987 var
opnuð bað-
aðstaða fyrir
almenning
sem sam-
anstóð af einungis einum
vinnuskúr. Um og uppúr
aldamótum hefur uppbygg-
ing Bláa lónsins verið gríð-
arlega mikil og fjöldi gesta
hefur tvöfaldast frá árinu
2009 þrátt fyrir að Bláa lónið
hafi tvöfaldað aðgangsverðið.
Árangur og gæði Bláa lóns-
ins væru ekki svona mikil ef
gjaldtaka væri óheimil og
þess vegna er eðlilegt að
horfa til velgengni Bláa lóns-
ins þegar við skipuleggjum
aðgang að öðrum nátt-
úruperlum.
Mörg tækifæri
Til að nýta auðlindirnar
okkar sem best þá þurfum
við að skapa sem mest verð-
mæti úr þeim. Það á við um
fallvötnin okkar, sjávar-
útveginn og ekki síst ferða-
mannaiðnaðinn. Það hefur
því miður ekki gengið sem
skyldi undanfarið. Kortavelta
á hvern ferðamann hefur
minnkað síðastliðin tvö ár og
skatttekjur á hvern ferða-
mann hafa lækkað töluvert.
Þær voru t.a.m helmingi
lægri árið 2012 en árið 2002.
Við þurfum að snúa þessari
þróun við og besta leiðin til
þess er að gefa landeig-
endum frelsi til þess að
rukka inn á landsvæði sín.
Þegar kemur að landi í eigu
hins opinbera þá væri hag-
kvæmast að bjóða það út
með langtímaleigu í huga
gegn sanngjörnu
árlegu auðlinda-
gjaldi sem renn-
ur í ríkissjóð.
Þessar aðgerðir
myndu svo leiða
til þess að gæði
þjónustunnar
myndu aukast,
aðgangsstýringin
væri markvissari,
tekjur þjóðarbús-
ins ykjust og
uppbyggingin á
okkar helstu
ferðamannastöð-
um myndi hefjast fyrir al-
vöru.
Frelsi eða miðstýring?
Það er engin ástæða til
þess að ætla að Geysir eða
Gullfoss geti ekki blómstrað
sem vörumerki og þjónustu-
fyrirtæki eins og Bláa lónið.
Það er miklu betra að ein-
staklingar sem eiga landið
eða leigja landið af ríkinu
sjái um gjaldtöku til upp-
byggingar. Þeir hafa mesta
vit á því hvað þarf að gera á
hverjum stað. Í umræðunni
hafa komið hugmyndir um
náttúrupassa, lendingargjöld,
virðisaukaskatt og svo fram-
vegis. Allar þessar hug-
myndir einkennast hins veg-
ar af miðstýringu og
áætlunarbúskap með öllum
þeim kvillum sem við flest
þekkjum. Allt fé til uppbygg-
ingar rennur til ráðherra
ferðamála sem útdeilir fé til
uppbyggingar. Mikil hætta
er á kjördæmapoti, geðþótta-
ákvörðunum og rangri út-
deilingu á fé.
Rangir hvatar
Þegar ráðherrann og hið
opinbera sér um að útdeila
milljörðum á ári í uppbygg-
ingu þá skapar það mikla
rentusókn hjá ferða-
mannastöðum. Besti mann-
auðurinn verður þá ekki not-
aður til þess að skapa
toppþjónustu fyrir ferða-
manninn heldur verður hann
notaður til þess að þrýsta á
ráðherrann til þess að út-
deila sér fé. Þetta kerfi mun
jafnvel skapa þann hvata að
ferðamannastaðir munu vilj-
andi standa illa að ein-
hverjum þáttum til þess að
sýna ráðherra fram á að það
þarf að bæta verulegu fé í
ákveðnar framkvæmdir.
Hvorki náttúrupassi né lend-
ingargjöld munu breyta
þessum röngu hvötum. Menn
geta velt því fyrir sér í þessu
samhengi hvernig Bláa lónið
væri í dag ef eigendur hefðu
ekki mátt rukka inn og þeir
þyrftu að leggjast á hnén og
kyssa á hringinn á ráðherr-
anum til að fá fé til upp-
byggingar.
Finnum lausn
til framtíðar
Allir landeigendur ættu að
fá leyfi til þess að rukka inn
á sín eigin landsvæði. Sama
ætti að gilda um nátt-
úruperlur í eigu ríkisins.
Með þessari leið mun upp-
bygging og gæði ferða-
mannastaða batna til muna.
Viðkvæm svæði munu fá
nauðsynlega vernd og þjóðin
mun fá mikinn arð af nátt-
úruauðlindum sínum. Við
getum farið leiðina til auk-
innar miðstýringar eða leyft
einstaklingsframtakinu að
njóta sín.
Ferðaþjónusta til framtíðar
Eftir Hauk
Hauksson » Allar þessar
hugmyndir ein-
kennast hins vegar
af miðstýringu og
áætlunarbúskap
með öllum þeim
kvillum sem við
flest þekkjum
Haukur
Hauksson
Höfundur er með við-
skiptafræðipróf í fjármálum
og meistaragráðu í reiknings-
haldi.
Forsvars-
menn Samtaka
verslunar og
þjónustu (SVÞ)
rituðu grein
sem birtist í
Morgunblaðinu
á dögunum þar
sem ítrekuð eru
þekkt sjón-
armið samtak-
anna um að
heimila eigi
óheftan innflutning á hráu
kjöti. Greinin er skrifuð í
kjölfar þess að Eftirlits-
stofnun EFTA (ESA) birti
álit sitt um að bann við slík-
um innflutningi sé andstætt
tilteknum ákvæðum EES-
samningsins. Er það nið-
urstaða SVÞ að á grundvelli
álits ESA vill SVÞ „und-
irbúa afnám innflutnings-
bannsins enda óumdeilt að
það stenst ekki nánari skoð-
un“. Það er að vísu ekki
nokkur leið að komast að
þeirri niðurstöðu hversu
langt sem menn teygja sig
enda er fyrirliggjandi álit
ESA aðeins ráðgefandi en
ekki endanlega niðurstaða.
Íslensk stjórnvöld hyggjast
fara með þetta mál fyrir
EFTA-dómstólinn og færa
þar rök fyrir því að landinu
sé stætt á að verja íslenska
neytendur og matvælafram-
leiðslu fyrir
sýkingum og
smithættu.
Ekkert grín
Sá léttvægi
tónn sem ein-
kennir grein-
arskrif forsvars-
manna SVÞ og
hversu lítið þeir
gera úr áhættu
af smit-
sjúkdómum er
ekki traustvekj-
andi í ljósi þess
að þetta eru forsvarsmenn
þeirra sem myndu standa að
innflutningi á hráu kjöti ef
til þess kæmi. Þessi mál eru
nefnilega grafalvarleg og
varða mikla hagsmuni. Ekki
þarf að koma upp nema eitt
mjög alvarlegt mál til þess
að innlend matvælafram-
leiðsla yrði sett úr skorðum
að ógleymdum þeim áhrifum
sem það kann að hafa á
neytendur.
Nýlega bárust til að
mynda fréttir af andláti tólf
einstaklinga vegna listeríu-
sýkingar í rúllupylsu og var
óþægileg áminning um þær
hættur sem felast í sýk-
ingum úr matvælum. Þessi
atburður átti sér heldur ekki
stað á fjarlægum slóðum
heldur hjá nágrönnum okkar
Dönum. Hann og fleiri sam-
bærilegir atburðir sýna að
umræða um þessi mál á ekki
að vera léttvæg heldur þurfa
ríki alltaf að fara gaumgæfi-
lega yfir hvernig þau lág-
marka áhættu af sýkingum í
matvælum og nýta þá mögu-
leika sem þau hafa til þess.
Þá er einnig rétt að vekja
athygli á eftirfarandi niður-
stöðu skýrslu Matvælastofn-
unar frá 2012 um hugsanleg
áhrif á lýðheilsu af innflutn-
ingi á hráu kjöti:
„Ekki er hægt að útiloka
að innflutningur á; hráu
svína-, kjúklinga- og nauta-
kjöti frá ESB geti haft nei-
kvæð áhrif á lýðheilsu á Ís-
landi því líklegt er að
sjúkdómsvaldandi bakteríur
finnist í hærra hlutfalli af
kjöti á markaði en áður.
Jafnframt er hættara við að
meðal þeirra leynist skæðari
bakteríur en nú eru þekktar
hér á landi.“
Öryggi í þágu neytenda
Að sjálfsögðu getum við
ekki haft fulla stjórn á öllum
mögulegum smitleiðum en
það er hægt að minnka
áhættuna verulega. Þess
vegna hafa Íslendingar með-
al annars farið þá leið að
takmarka innflutning á hráu
kjöti og hefur sú ráðstöfun
skilað miklum árangri. Í
þessu samhengi er einnig
mikilvægt að hafa í huga að
lyfjanotkun í íslenskum
landbúnaði er með því
minnsta sem þekkist öfugt
við landbúnað í flestum ríkj-
um meginlands Evrópu þar
sem dæmi eru um að búfé sé
gefið lyf með fóðri til þess
að verjast þeirri sýking-
arhættu sem þar er.
Þá gerir núverandi fyr-
irkomulag ráð fyrir að kjöt-
afurðir séu fluttar inn fryst-
ar til landsins og geymdar í
frysti í 30 daga áður en þær
fara á markað. Komi í ljós á
þessu tímabili sýkingar á
þeim stað sem varan er upp-
runnin fer varan einfaldlega
ekki á markað. Þetta er því
varúðarráðstöfun fyrir ís-
lenska neytendur sem dreg-
ur úr hættunni á því að sýkt
kjöt endi á matarborði ís-
lenskra heimila. Ákall um að
ýta varúðarsjónarmiðum til
hliðar vegna mögulegs ábata
fyrir verslun í landinu eru
léttvæg rök í málinu.
Til varnar íslenskum neytendum
Eftir Hörð
Harðarson
Hörður
Harðarsson
» Þetta er því
varúðar-
ráðstöfun fyrir ís-
lenska neytendur
sem dregur úr
hættunni á því að
sýkt kjöt endi á
matarborði ís-
lenskra heimila.
Höfundur formaður Svína-
ræktarfélags Íslands.
✝ Halldór Veig-ar Guðmunds-
son (Dúddi skip-
stjóri) fæddist á
Ísafirði 28. júní
1948. Hann lést á
Landspítalanum
við Hringbraut 6.
október 2014.
Hann var sonur
Guðmundar Hall-
dórs Halldórs-
sonar frá Hnífs-
dal, f. 27.6. 1924, d. 2002, og
Önnu Halldórsdóttur frá
Svarthamri í Álftafirði, f. 28.8.
1929. Leiðir þeirra lágu ekki
saman. Eiginkona Guðmundar
Halldórs er Guðrún Karólína
Jóhannsdóttir frá Húsavík, f.
18.11. 1930. Eiginmaður Önnu
Halldórsdóttur var Páll Er-
lingur Pálsson frá Eyr-
arbakka, f. 26.6. 1926, d. 1973.
Sambýlismaður hennar er
Björgvin Jónsson frá
Vestmannaeyjum, f. 15.11.
1934. Hálfsystkini Halldórs
Veigars eru samfeðra Jóhann
Óli, Harpa Sigurlaug og Ívar
Örn. Sammæðra eru Karitas,
Ísleifur Páll, d. 1950, Ingi
Brynjar, Guðmundur Gunnar,
Ísleifur, Ásgeir Helgi og Páll.
Hinn 26. desember 1969
kvæntist Halldór Veigar Sig-
ríði Gestrúnu Halldórsdóttur
ilmolíufræðingi frá Reykjavík,
f. 10.3. 1949. Foreldrar henn-
ar eru Halldór Þorvaldur
Ólafsson frá Ísafirði, f. 17.5.
1923, d. 2006, og Ingibjörg
Aðalheiður Gestsdóttir frá
Reykjavík, f. 29.7. 1925. Börn
Halldórs Veigars og Sigríðar
Gestrúnar eru: 1) Guðmundur
Halldór matreiðslumeistari, f.
24.2. 1965, maki Agnes Elsa
Þorleifsdóttir, f. 21.8. 1967, og
eiga þau fjögur börn: a) Anna
Kristín, f. 25.10. 1986, sam-
býlismaður hennar
er Daníel Karl Eg-
ilsson, f. 7.4. 1983,
b) Arnór, f. 6.3.
1995, c) Rakel
Tara, f. 18.4. 1999,
d) Eydís Hrönn, f.
26.11. 2000. 2)
Drengur, f. 27.
mars 1972, d. 27.
mars 1972. 3)
Stúlka, 31. maí
1974, fæddist and-
vana. 4) Halldór Þorvaldur
knattspyrnuþjálfari, f. 30.4.
1975, maki Erla Hrönn Geirs-
dóttir, f. 17.1.1975, og eiga
þau þrjú börn: a) Halldór
Hrannar, f. 11.4. 1994, unn-
usta hans Hjördís Inga Krist-
insdóttir, f. 26.5. 1996, b)
Guðný Björk, f. 12.6. 2001, c)
Sara Líf, f. 16.1. 2006.
Halldór Veigar ólst upp hjá
móðurforeldrum sínum fyrst á
Ísafirði og síðan á Langholts-
vegi í Reykjavík. Hann gekk í
Langholtsskóla en síðan lá
leiðin í Lindargötuskóla þar
sem hann lauk gagnfræðaprófi
við sjóvinnudeildina. Þar
kynntist hann eftirlifandi eig-
inkonu sinni, Sigríði Gestrúnu.
Fyrsta launaða starfið á sjó
var þegar hann fór sem hálf-
drættingur á togarann Pétur
Halldórsson RE 207. Hann fór
í Stýrimannaskólann og lauk
þaðan námi 1971. Með námi
og eftir nám í Stýrimannaskól-
anum starfaði Halldór Veigar
(Dúddi) alla tíð hjá Eimskipa-
félagi Íslands og fór hratt upp
metorðastigann. Byrjaði sem
háseti, síðan stýrimaður og
starfaði lengst af sem skip-
stjóri á flestöllum skipum
Eimskipafélagsins.
Útför Halldórs Veigars fór
fram frá Áskirkju 15. október
2014.
Elsku hjartans pabbi minn.
Floginn er á braut faðir minn,
vinur og fyrirmynd. Það má með
sanni segja að þú hafir verið mik-
ill áhrifavaldur í mínu lífi og gert
mig að þeim manni sem ég er í
dag. Líf okkar hefur verið heil-
mikið ferðalag en því miður verð-
um við að gera tímabundið hlé á
því ferðalagi. Við munum taka
upp þráðinn síðar þegar minn
tími mun koma. Ég er ótrúlega
stoltur af því að hafa fengið að
kynnast þér og fengið að vera
sonur Dúdda skipstjóra. Ég er
sannfærður um að Guð vantaði
einhvern til þess að stýra himin-
fleyinu af öryggi og í heimahöfn
hverju sinni, en það gerðir þú
best allra.
Slysið sem þú varðst fyrir á
sínum tíma og veikindin síðustu
fimm ár breyttu lífi þínu mjög
mikið en þú lést engan sjá það.
Þú varst ótrúlega þrjóskur,
sterkur og sýndir aldrei hversu
erfið meiðslin eða veikindin voru
þér, þú hélst alltaf áfram. Fyrir
mína tíð átti sjómennskan hug
þinn allan og þegar við bræðurnir
komum til sögunnar þá var það
sjómennskan og fjölskyldan. Það
var ljóst að samleið ykkar
mömmu var fléttuð saman á ótrú-
legan hátt. Ég var eitt púsl í stóru
púsluspili í ykkar lífi og ég veit að
þið ætluðuð að eignast fleiri börn
en okkur tvo. En með mér fenguð
þið orkumikinn dreng sem hafði
orku á við tíu börn.
Ég mun aldrei gleyma sögun-
um sem urðu til í sjóferðunum
um víða veröld og það er dýr-
mætt að hafa fengið að kynnast
mismunandi menningarheimum.
Þessar ferðir kenndu mér að
grasið er ekki alltaf grænna hin-
um megin. Það er ljóst að sjó-
menn eru okkar stærsta lífæð og
menn eins og þú hjartað. Þér var
margt hugleikið en sérstaklega
sú hugmyndafræði að vera alltaf
þú sjálfur. Þú hefur líklegast
fengið þessi lífsgildi með móður-
mjólkinni og gafst það frá þér til
mín og fjölskyldu, hógværð,
væntumþykju, umburðarlyndi,
umhyggju og ekki síst trúna á hið
góða í okkur sjálfum.
Ævi þín var ekki bara dans á
rósum. Þú og mamma urðuð fyrir
þeirri sorg að missa þrjú börn.
Styrkur ykkar mömmu hefur alla
tíð styrkt mig í þeirri trú að Guð
muni alltaf reyna á okkur og að
við verðum bara að halda áfram
að lifa lífinu lifandi. Lífið er ekki
alltaf sólskin og regnbogar. Það
getur slegið mann niður og þá er
alltaf mikilvægast að standa upp
aftur, því það erum við sem tök-
um þá ákvörðun um að rísa upp
sterkari en við vorum áður. Tím-
inn sem við fengum að búa hjá
ykkur í Lindarselinu var okkur
ótrúlega dýrmætur og ég veit að
góður vinskapur myndaðist á
milli okkar allra og sú samvera
styrkti öll okkar tengsl. Mér er
sérstaklega minnisstætt þegar
ég og Hrannar komum á gjör-
gæsluna síðustu dagana uppi á
spítala en þar lást þú kvalinn og
hálfmeðvitundarlaus. Við sýnd-
um þér fyrstu sónarmyndina af
barnabarnabarninu og þú gerðir
þér fullkomlega grein fyrir því
hvað þetta var og reyndir að
muldra í gegnum sársaukann,
langafi.
Ég trúi ekki þeirri staðreynd
að þú sért farinn, án þess að ég
hafi getað kvatt þig almennilega.
Ég ætla því ekki að kveðja þig
núna, heldur segja: Sjáumst síð-
ar. Ég veit að þú munt fylgjast
vel með okkur öllum og taka vel á
móti okkur þegar okkar tími mun
koma.
Halldór Þorvaldur
Halldórsson.
Minn kæri mágur og svili Hall-
dór Veigar hefur kvatt þennan
heim og er hans sárt saknað.
Halldór Veigar
Guðmundsson