Morgunblaðið - 20.10.2014, Side 26

VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Þorsteinn Þorsteinsson er höf-
undur bókarinnar Fjögur skáld –
Upphaf nútímaljóðlistar á ís-
lensku. Þar fjallar hann um ljóð
fjögurra íslenskra skálda á fyrri
hluta 20. aldar, þeirra Jóhanns
Sigurjónssonar, Jóhanns Jóns-
sonar, Halldórs Laxness og Steins
Steinarrs. Þorsteinn á að baki
langan starfsferil við kennslu og
bókaútgáfu og hefur einnig fengist
við þýðingar, bókmenntarann-
sóknir og skriftir. Hann hlaut Ís-
lensku bókmenntaverðlaunin árið
2007 fyrir bók sína Ljóðhús sem
fjallar um skáldskap Sigfúsar
Daðasonar.
„Mig langaði til að skrifa um
þessi skáld vegna þess að þau eru
merkileg og hafa fylgt mér lengi,“
segir Þorsteinn. „Ég kynntist
skáldskap þeirra mjög ungur og
hef unnað þeim frá okkar fyrstu
kynnum, unnað þeim hugástum,
svo ófræðimannlega sé nú talað.
En auk þess var ég ekki með öllu
sáttur við þann skilning og þær
skýringar sem kvæðin hafa hlotið í
íslenskri bókmenntasögu og lang-
aði til að setja fram mín sjón-
armið. Þetta eru skáld sem koma
fram á fyrri hluta 20. aldar og
hafa sitthvað nýtt fram að færa.
Sumum þeirra var strax vel tekið,
Jóhanni Jónssyni til dæmis, en
önnur voru lengi vel umdeild, til
að mynda Halldór Laxness. Jó-
hann Sigurjónsson og Halldór
stunduðu ljóðlistina í hjáverkum,
Jóhann Jónsson var ekki afkasta-
mikið skáld, en Steinn Steinarr
orti samfleytt í hálfan annan ára-
tug eða svo.“
Söknuður var sælufundur
Únglíngurinn í skóginum eftir
Halldór Laxness er eitt þeirra
ljóða sem Þorsteinn fjallar ítarlega
um í bókinni. „Halldór gerði
mönnum svolítið erfitt fyrir, kall-
aði Únglínginn í skóginum fyrst
expressjónisma og seinna súrreal-
isma en ég leiði rök að því að
kvæðið sé hvorugt,“ segir Þor-
steinn. Um nafnana Jóhann Sig-
urjónsson og Jónsson segir hann:
„Jóhann Sigurjónsson yrkir kvæði
sín í Danmörku og að mínum dómi
greinilega eftir kynni af symból-
ismanum sem þá var hin nýja
stefna í ljóðlist á Norðurlöndum.
Menn væntu sér mikils af Jóhanni
Jónssyni, en hann var heilsuveill
og náði sér ekki fyllilega á strik
fyrr en hann yrkir þetta einstæða
kvæði sitt, Söknuð, en þar sýnir
hann hvað í honum bjó. Ég kynnt-
ist því kvæði innan við fermingu.
Ég var eitthvað að grúska í göml-
um tímaritum sem til voru á heim-
ilinu og fann það og Sorg eftir
nafna hans Sigurjónsson. Sökn-
uður snart mig djúpt, mér fannst
ég aldrei hafa upplifað neitt því
líkt, og ég minnist þessa sælu-
fundar eins og hann hefði gerst í
gær. Söknuður er að mínum dómi
einstaklega gott kvæði, á hvaða
mælikvarða sem mælt er, og hann
er líklega það seinasta sem Jóhann
orti. Kvæðið speglar alla hans ævi,
vonir og vonbrigði.“
Nýjung í íslenskri ljóðsögu
Tíminn og vatnið fær mikla um-
fjöllun í bók Þorsteins. „Já, ég
skýri og túlka bálkinn í alllöngu
máli. Ég fjalla til dæmis um ein-
kunnarorðin – A poem should not
mean / But be – sem hafa valdið
nokkrum misskilningi að mínum
dómi. Menn skildu þau gjarna á þá
leið að ljóðaflokkurinn væri merk-
ingarlaus og þar með lítils virði.
Ég reyni að færa rök að því að
bálkurinn hafi vissulega merkingu
að geyma, en hins vegar má segja
að einkunnarorðin séu tvíræð þeg-
ar ljóðlína MacLeish stendur ein
og stök.
Tíminn og vatnið er frábær
skáldskapur að mínum dómi en
hann var alger nýjung í ljóðsögu
okkar. Að nokkru leyti rís hann
gegn þeirri stefnu að ljóð eigi að
vera um eitthvað en annað skuli
þá koma í þess stað. Sú spurning
vaknar hvar Steinn hafi kynnst
þeirri fagurfræði. Mín kenning er
sú að í Unuhúsi hafi Steinn kynnst
listamönnum sem voru að fara
óhefðbundnar leiðir í list sinni og
orðið fyrir áhrifum af þeim.
Engar beinar
brautir að
skáldskap
 Þorsteinn Þorsteinsson fjallar um
fjóra skáldsnillinga í nýrri bók
Jóhann Sigurjónsson
Steinn Steinarr
Halldór Kiljan Laxness
Jóhann Jónsson
26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. OKTÓBER 2014
Stilling hf. | Sími 520 8000 | stilling.is | stilling@stilling.is
20.-25. októberað Bíldshöfða 10
Opnunartilboð
Viðmælum rafg
eyminn
í bílnum þínum
þér að
kostnaðarlausu
30%
afsláttur
Carpoint
bílavörur
• Hjólkoppar
• Sætaáklæði
• Rafmagnstengi
•