Fréttir - Eyjafréttir - 02.03.2000, Blaðsíða 6

6
Fréitir
Fimmtudagur 2. mars 2000
Listamaðurinn er eins og eldgos
segirfranski myndlistarmaðurinn MélikOhaman
sem hyggur á stórt verkefni tengt Surtsey
Mélik Ohamun mundar tökuvélina í átt að Surtsey. „Þetta verk er allt eins og skáldskapur, en án sögu
og frásagnar, og er kannski í sjáifu sér merkingarlaust.“
í síðustu viku var á
ferð í Eyjum franski
myndlistarmaðurinn
MélikOhaman. Hann
kom gagngert til Eyja
til þess að viða að sér
heimildum og kanna
aðstæður vegna
myndlistarverkefnis
sem hann hefur unnið
að í tvö ár og fengið
franskan styrk til.
Mélik vinnur nær
eingöngu með
myndmál kvikmynd-
arinnar og snýst
verkefni hans um
Surtsey. Hann mun
síðan koma aftur til
Eyja um miðjan maí
og svo seinna í sumar
til þess að klára tökur
áverkinu. Sjálfurá
hann langt nám að
baki sem myndlistar-
og kvikmyndagerðar-
maður, og segist vinna
við stjómun og
framleiðslu hvers kyns
kvikmynda fyrir
sjónvarp og
sýningartjald, þegar
hann er ekki að vinna
að myndlistinni.
Melik segir að upphaf áhuga síns á
verkefni megi rekja til þess að hann
hafi viljað leita að stað sem væri ekki
í „eigu“ neins, lands án menningar og
búsetu manna. „Niðurstaðan í þessari
leit varð Surtsey og það var meira
fyrir tilviljun þegar ég var að brima á
Intemetinu. Hugmyndin var að taka
aðeins upp hljóð, en til þess hefði ég
þurft að fara á norðurpólinn og það
hefði ekki skilað hugmynd minni, svo
ég hætti við það. Það var því mjög
kærkomið að uppgötva Surtsey, sem
mun verða miðpunktur myndarinnar
sem ég ætla að gera.“
Mélik segir að myndin verði ekki
hefðbundin mynd með söguþræði,
heldur spuming um formgerð myndar.
„Hugmyndin er að taka myndina með
leikurum, en án tjáningar þeirra í
orðum á hefðbundinn hátt. Þannig
verður aðeins andardráttur leikaranna
það eina sem kemur úr munni þeirra,
og myndar fornt orðanna. Þannig að
það má tala um formbyggingu án
orða, eins og við heymm þau venju-
lega.“
I annan stað segir Mélik að myndin
fjalli einnig um rödd náttúmnnar,
vegna þess að náttúman er jú hluti af
umhverfi myndarinnar. „En það er
form náttúmnnar og orðanna sem ég
er að fást við en ekki merking þeirra
sem slíkra. Þannig þrengi ég að
viðtekinni merkingu eða skilningi, en
það er líka ástæða þess að ég vel stað
þar sem enginn býr; þetta er spuming
um að losna við allt utan að komandi.
Það má segja að þetta sé skrásetning
einhvers sem ekki er til staðar, en mun
hugsanlega verða það einhvem tíma í
framtíðinni. Kannski setur líka
einhver hljóð á persónur myndarinnar
í framtíðinni, að því leyti er myndin
líka upphaf einhvers en ekki endalok.
Þetta er svipað og tónskáld sem semur
tónlist, tíminn fram að flutningi
hennar og svo tímaferlið á eftir.“
Mélik sýnir mér verk sem hann gerði
í hafnarhverfi Liverpool, þegar verka-
menn þar voru í verkfalli og enginn
var á staðnum. „Ég bað verka-
mennina um að semja texta. Þetta er
mynd um ferðalag um yfirgefið
hafnarhverfið þar sem ég sýni
ákveðna ramma úr myndinni, textann
setti ég svo á þessa myndramma.
Þannig er myndin saga sjónrænnar
ferðar og ferðar í huganum sem
skálduð skrif eru iðulega, en í þessari
mynd reyndi ég að sýna þessar tvær
hliðar sjónrænnar og huglægrar
frásagnar.“
Hvar staðsetur þú listamanninn í
þessari hugmyndafræði?
„Fyrir aftan myndavélina," segir
Mélik og hlær. „Þetta er ekki vanda-
mál með nærveru mína sem lista-
manns Ég held alltaf minni sögu utan
við það verkefni sem ég er að vinna
hverju sinni, og þetta verkefni í
Liverpool var alveg óháð mínum eigin
uppruna. Þetta er eins og með litina.
Einhver er hrifinn af bláu, en ég
kannski gráu og hvítu, en það skipir
engu máli hvemig ég nálgast gráa og
hvíta litinn. I Surtseyjarverkefninu
reyni ég einungis að halda hugmynd-
inni um landið og menningu utan við
hugmynd verksins sem forms.“
Mélik segir að hann vilji einnig losa
sig við allt sem heitir tilbúin sviðs-
mynd í verkum sínum. „Leikmynd
hefur alltaf einhverja skírskotun til
tíma og rúms; það eru hugtök sem
tengjast menningu. Auðvitað á ég
minn uppruna, faðir minn er til dæmis
frá Armeníu en móðir mín er frönsk,
en ég get aldrei sjálfur orðið
annaðhvort eða bæði; ég hlýt að skapa
mína eigin vitund um menningu og
það skilar sér vonandi í verkum
mínum.“
Mélik mun sýna myndina í
Montpellier í Frakklandi seint á þessu
ári og vonadi síðar í Vín og fleiri
löndum. „Myndin sjálf verður hins
vegar hluti af stærra verki. Hún
verður klippt í langar senur og henni
verður varpað á steinsteyptan vegg í
sérstöku rými, en einnig er hugmynd
um að gefa út bók í tengslum við
hana, en tengslin á milli þessara
þriggja formeininga; myndarinnar,
rýmisins og bókarinnar eiga að vera
óljósar. Þetta er eins og tungumálið,
eða sérhæfð þekking vísindamanns,
þar sem þú skilur ekki allt, en reynir
að lífga það við, eins er það með
mynd, þú sérð aðeins hluta hennar og
skilningurinn er ólíkur hjá hveijum og
einum. Þetta verk er allt eins og
skáldskapur, en án sögu og frásagnar,
og er kannski í sjálfu sér merkingar-
laust. Einnig má kenna þetta við
afbyggingu sem kölluð hefur verið,
maður skapar eitthvað og afhjúpar
merkingarleysi þess í leiðinni. Samt
rennur maður þlint í sjóinn, maður
hefur einhveija hugmynd, framkvæm-
ir hana og útkoman verður allt önnur
en lagt var upp með. Þannig er
kannski staða listamannsins í
heiminum núna; óskrifað blað, eða
eldgos sem á eftir að verða undir
yfirborðinu og mótast síðan af um-
hverfinu eða túlkun vísindamannsins,
eða þess sem skoðar listaverkið."
Benedikt Gestsson
Sigurgeir Jónsson
Af flugi milli lands og eyja
Um allmörg ár hafa Vestmannaeyingar notið
þess að tvö flugfélög hafa verið með fasta
áætlun í flugi hingað. Nú mun draga úr þeirri
þjónustu því að frá og með 1. apríl ætlar íslands-
fiug að hætta og hasla sér völl á öðrum og arð-
vænni vettvangi.
Þetta hefur valdið miklu hugarangri fólks, rétt
eins og flugsamgöngur séu að leggjast af milli
lands og eyja. Flugfélag íslands hefur ekki til-
kynnt um neinn samdrátt í flugi hingað, frekar
að aukið verði við það, þannig að ekki ætti að
þurfa að óttast slíkt. Það sem fólk óttast er að
fargjöldin komi til með að hækka þegar ekki er
lengur samkeppni á flugleiðinni.
Nú er skrifari mjög fylgjandi samkeppni á
flestum sviðum, bæði í flugi og öðru. En hann
hefur aldrei almennilega skilið það þegar sam-
keppnin tekur á sig þá mynd að tvö flugfélög
bítast um sömu sálirnar á sömu flugleiðinni á
þann hátt að tvær flugvélar fljúga hingað á sama
tíma dagsins og þykir gott ef farþegafjöldinn
nær þriðjungi af sætafjölda í hvorri vél. Skrifari
hefur aldrei botnað almennilega í því af hverju
tvær flugvélar eru sendar hingað á hverjum
morgni um áttaleytið til að koma hingað
nokkrum farþegum og sækja nokkra þegar ein
vél dygði vel til þeirrar þjónustu. Nú hafa bæði
Ilugfélögin ár eftir ár verið að reyna að ná fram
hagræðingu í rekstri og skrifari hefur aldrei séð
nokkra hagræðingu af þessu skipulagi. Aftur á
móti er þetta svokölluð samkeppni sem kemur
m.a. fram í því að báðir aðilar keppast við að
undirbjóða hvor annan í verðlagningu. Þetta er
náttúrulega einstaklega gott fyrir þá sem þurfa
að fljúga en hlýtur að koma út með tapi fyrir
þjónustuaðilann. Sú mun og aðalástæðan fyrir
því að íslandsflug er að hætta flugi hingað,
félagið hefur ekki lengur efni á slíku góðgerða-
starfi fyrir Vestmannaeyinga.
Síðustu vikur hefur einmitt verið uppi á
borðinu að í Vestmannaeyjum sé mjög hátt
þjónustustig af hálfu bæjarins, miklu hærra en
íbúafjöldinn gefur tilefni til. í huga skrifara eru
samgöngumál okkar skýrt dæmi um mjög hátt
þjónustustig þó svo að það komi rekstri bæjarins
ekki beint við. Fyrir utan þau tvö fiugfélög sem
séð hafa um að fijúga hingað tvisvar til fjórum
sinnum á dag, hvort félag, er hægt að skutlast
upp á Bakka eða Selfoss hvenær sem er, að
ógleymdum Heijólfi sem fer sína föstu ferð einu
sinni á dag og stundum oftar. Þetta ætti að
nægja bæjarfélagi af okkar stærðargráðu enda
mun þjónustustigið lækka frá og með
aprílmánuði og ætti samt að vera nógu hátt.
Auðvitað er eðlilegt að fólk óttist að fargjöldin
muni hækka þegar aðeins einn aðili situr orðið
að áætlunarílugi rnilli lands og eyja. Samkvæmt
lögmálum hagfræðinnar ætti þó ekki að þurfa að
koma til þess. Biti Flugfélagsins hlýtur að
stækka nokkuð við það að hinn aðilinn hættir og
þar með fleiri farþegar sem ætti að verða til
hagræðingar. Þar með ætti að vera grundvöllur
fyrir sama fargjaldi, jafnvel lækkun. Hvort
forráðamenn Flugfélagsins taka þann pól í
hæðina er svo allt annað mál.
Aðeins einn aðili heldur uppi farþega-
flutningum milli lands og eyja á sjó. Skrifari
hefur ekki heyrt að aðrir hugsi sér að fara inn á
þann markað til að auka samkeppnina. Líklega
vegna þess að slíkur rekstur yrði ekki hagkvæm-
ur. Þeir aðilar sem stunda einkarekstur eru í
honum númer eitt til að hagnast, ekki til að veita
þjónustu. Sá þáttur er í öðru sæti. Nú er sýnt að
ekki borgar sig að tvö flugfélög séu að veita þá
þjónustu sem eitt getur séð um. Við því er
ekkert að segja. Sennilega væri þó hægt að
koma hér upp ríkisreknu eða bæjarreknu flug-
félagi en guð forði okkur frá því.
Sigurg.