Fréttir - Eyjafréttir - 18.12.2003, Blaðsíða 20
20
Fréttir / Fimmtudagur 18. desember 2003
Sátt við lífið þrátt fyrir áföll
✓
-Guðfinna Kjartanía Olafsdóttir og Erlendur Stefánsson hafa upplifað margt á langri
ævi en nú er það Gaujulundur, vinin í hrauninu, sem er þeirra aðalverkefni
Gaujulundur vekur jafnan
mikla athygli ferðamanna
sem heimsækja Eyjarnar en
þeir skipta þúsundum sem
þangað hafa komið. Guð-
finna Kjartanía Olafsdóttir og
Erlendur Stefónsson hafa af
mikilli elju og hugviti,
gróðursett fjölda plantna ó
þessum hrjóstruga skika ó
nýja hrauninu. Þau hjónin
eru jafnan kölluð Gauja og
Elli en ævintýrið hófst með því
að Gauja fór í ógúst 1988
með um tuttugu plöntur, úr
garðinum heima, og setti
niður úti ó hrauni. Nú eru
þar ríflega þúsund tegundir,
trjóplöntur, fjölær blóm og
sumarblóm. Það sem Elli
hefur smíðað og prýðir
garðinn gefur honum mikið
gildi. Hann hefur útbúið
sveitabæ, sem nýtist sem
verkfærageymsla, sett upp
hús og skjólgarða af einstakri
smekkvísi. Garðurinn er því
dæmi um nóna samvinnu
þeirra hjóna og mun lengi
halda merki þeirra uppi.
Skaftfellíngur
1 húð og hár
„Ég er Skaftfellingur í húð og hár,
langt aftur í ættir, bæði í kven- og
karllegg, segir Gauja þegar ég
heimsæki þau hjónin á heimili þeirra.
„Langa- langafí minn, Símon Jónsson
frá Jórvíkurhryggjum í Álftaveri, var
þekkt hraustmenni. Hann var lítið fyrir
að gefast upp og ég sæki eitthvað af
þrjóskunni til hans. Hann var líka
mjög léttur og sagði sögur af sjálfum
sér og öðrum, sagðist meðal annars
hafa riðið á lús yfir Þjórsá," segir
Gauja.
Hún er fædd 16. september 1923,
og alin upp á bænum Fagradal en
hann er fimm kílómetra austan við
Vík í Mýrdal. „Foreldrar mínir voru
uppeldissystkini frá tólf ára aldri.
Foreldrar móður minnar skildu og
amma lést skömmu seinna. Mömmu
var komið í fóstur til föðursystur
sinnar sem hét Guðrún. Hún bjó í
Fagradal og pabbi kom þangað með
föður sínum sem varð seinni maður
hennar. Móðir mín sagði einhverju
sinni að Guðrún hafi aldrei verið vond
við hana en hún fann samt að hún var
fósturbam. Foreldrar mínir vom mjög
samhent og dugleg að koma sér
áfram. Þau giftu sig 1916 og hófu
sambýli við afa og konu hans en 1941
hætti pabbi búskap og Jónas hálfbróðir
hans tókvið. Þau eignuðust átta böm
en misstu tvö þeirra ung. Það var
mikil raun fyrir bæði, mamma tók það
óskaplega nærri sér og það hittist
þannig á að pabbi var ekki heima
vegna vinnu, þegar börnin létust,“
segir Gauja.
Lærði skósmíði
Elli er fæddur á Stokkseyri en var
aðeins nokkurra mánaða gamall þegar
hann fiulti með foreldmm sínum til
Eyja og hefur búið hér mestan sinn
aldur. „Mamma var frá Stokkseyri en
pabbi frá Norðfirði en þau kynntust í
Eyjum 1917. Þaufluttuá Norðfjörð
og bjuggu þar frostaveturinn ntikla
1918 en trúlega hefur mamma ekki
verið hrilln því þau fóru aftur á
Stokkseyri. Þau fluttu til Eyja haustið
1920 en ég er fæddur 20. febrúar sama
ár,“ segir Elli sem hóf nám í skósmíði
þegar hann var 19 ára gamall og vann
við hana til 1948. „Ég var fjögur ár að
læra en það tók þrjú ár að fá meist-
araréttindi og ég hætti fljótlega eftir að
ég fékk réttindin. Þegar ég var við
þetta voru hér fimm skóverkstæði og
a.m.k. tólf manns unnu við þetta. Þá
vom allir skór úr leðri og nóg að gera
en seinna komu endingarbetri efni og
úrval af skóm varð meira.“
Vann á sjúkrahúsinu
Gauja kom fyrst til Eyja 1944 og
vann í Hraðfrystistöðinni um tíma en
hét því að koma aldrei aftur vegna
innilokunarkenndar. Hún kom samt
sem áður aftur 1947 til að hjálpa
systur sinni sem átti von á bami. Hún
fór m.a. á skóverkstæðið þar sem Elli
vann, og sá hann þá í fyrsta skipti.
„Ég man að hann kom til tals þegar ég
kom aftur til systur minnar og við
vomm sammála um að hann væri
elskulegur maður.
Mig langaði alltaf að læra hjúkmn
og ég vissi að mömmu hafði alltaf
langað til þess líka. Þegar hún orðaði
það við fóstm sína sagði hún, „þú átt
eftir að vinna fyrir uppeldinu þínu,“
þannig að það varð ekkert úr því. Ég
vissi að það vantaði fólk á sjúkrahúsið
og fór að vinna þar í mars. Árinu áður
fékk ég Akureyrarmænuveiki sem þá
gekk og var hræðilega bakveik eftir
það.
Eldhúsið á sjúkrahúsinu var í
kjallaranum og maturinn var allur
hífður upp á efri hæðimar, í stómm
pottum, tvær hífðu upp á neðri gang
og ein hífði upp á efri gang. Ég þoldi
þetta illa og mér var sagt að það væri
vonlaust fyrir mig að læra hjúkrun,
bakið þyldi það ekki,“ segir Gauja og
bætir því við að trúlega hafi hún í gegn
um tíðina reynt meira á bakið en
nokkur hjúkmnarkona.
Erfið ár, en ég
minnist þeirra með hlýju
Örlögin gripu inn í þegar Gauja vann
á sjúkrahúsinu en þá var ungur maður,
Ingi Gunnar Stefánsson, sjúklingur
þar. „Um leið og ég sá hann vissi ég
að hann yrði maðurinn minn. Það var
út af draum sem mig dreymdi. Ég
vissi að það stæði ekki lengi og hélt að
kona myndi spilla á milli,“ segir Gauja
þegar hún ritjar þetta upp.
Ingi Gunnar lést þegar hann var
aðeins þrjátíu og tveggja ára. Það var
mikið áfall fyrir fjölskylduna. Sigrún
Ósk, dóttir þeirra, var eins árs og
Gauja gekk með son þeirra, Inga
Stefán.
Gauja bjó með bömin hjá foreldmm
sínum í Fagradal en fiutti, ásamt þeim
til Víkur 1960 en þá urðu breytingará
búskaparháttum í Fagradal. „Þá var
Sigrún Ósk 12 ára og Ingi Stefán 10
ára. Foreldrar mínir fengu lítið hús
fyrir sig og ég bjó með bömin í elsta
húsinu í Vík. Það var kolakynt og það
var ákaflega dýrt að kynda húsið en ég
notaði líka sprek sem féllu til. Þetta
vom erfið ár en ég minnist þeina með
hlýju, þvíjjað voru allir mjög góðir
við mig. Ég veit hvað það er að vera
með böm og eiga ekki alltaf fyrir mat.
Það var lítið um vinnu en ég var
ákaflega stolt og stór upp á mig . Ég
man að pabbi lánaði mér einu sinni
tvö þúsund krónur sem vom heilmiklir
peningar en þegar ég mátti ekki borga
honum til baka, vildi ég ekki fá lánað
hjá honum aftur.
Ég lærði að taka mál og sauma,
vann í timbri og var í sláturhúsinu á
haustin. Það vom litlar tryggingabætur
á þessum ámm, ég man að það sem ég
fékk yfir árið með Sigrúnu, nægði
fyrir fermingarkápu handa henni,“
segir Gauja.
Radarstöð
sem aldrei fór 1 gang
Eftir að Elli hætti að starfa sem skó-
smiður fór hann að vinna sem
netagerðarmaður. Hann var búinn
með iðnskólann og fór á samning og
byijaði hjá Netagerð Reykdals en Elli
heíur starfað við netagerð mestan sinn
starfsferil. „Sumarið 1937 var ég á
trillu með pabba á Bakkafirði og 1938
var ég smátíma á snurvoð með
Guðjóni á Heiði og um haustið fór ég
á reknet. Þá var ég á vertíð með
Dodda bróður, Þórði Stefánssyni,
1953 til 1954 og eina sumarvertíð á
humar. Ég vann í Keflavík á ámnum
1955 til 1956 og lenti um haustið
vestur á Straumnesljalli en þá var
verið að klára að setja upp radar-
stöðina sem aldrei fór í gang. Ég var
þama í tíu vikur og ég fór einu sinni
niður á þessu tímabili en yfirleitt unnu
menn í tvær vikur og fóm svo í frí.
Við vomm þama fram í desember og
ég var hissa hvað það var lítill snjór á
fjallinu. Það var allt gert klárt nema
stöðin sjálf.
Ég hef að mestu unnið við netagerð
en hætti 1993, ég meiddist á öxl og
hætti fyrr en ég ætlaði mér, ég hafði
hugsað mér að vinna tvö ár í viðbót,“
segir Elli.
Gauja hélt allaf góðu sambandi við
tengdafólk sitt í Vestmannaeyjum. Elli
var bróðir fyrri manns hennar, örlögin
tóku aftur í taumana og þau ákváðu að
rugla saman reytum. „Ég flutti hingað
til Eyja 1964 og við bjuggum okkur
heimili á Vallargötu 6,“ segir Gauja.
„Elli gekk börnunum í föðurstað og
þau kalla hann alltaf pabba og
bamabömin em afabörnin hans.
Sigrún kláraði Iðnskólann eftir að hún
kom hingað en hún lærði eftir það
hárgreiðslu í Keflavík. Hún fór héðan
þegar hún var sextán ára gömul og ég
saknaði hennar óskaplega. Ingi varð
eftir hjá mömmu og pabba og kláraði
unglingastigið en kom svo hingað og
tók landspróf. Hann fór svo á
Laugarvatn og síðan í Háskólanám.
Ég vildi eignast fleiri böm og þann 5.
september 1965 eignuðumst við
tvfbura þá Ólaf og Stefán en ég hafði
alltaf þráð að eignast tvíbura, annað
hvort tvo stráka eða tvær stelpur. Ég
fékk ósk mína uppfyllta. Sextán
mánuðum seinna, 23. janúar 1967
eignuðumst við Kjartan."
Notuðu snjó-
þotur til að flytja vikur
Gauju leiddist í Eyjum fyrstu árin,
langaði alltaf austur í Vík þar sem hún
kunni afar vel við sig. „Ég fann fyrir
einangrun en allir vom mér ákaflega
góðir. Ég var alveg vissi um að ég
myndi missa heimilið og hélt að það
yrði í eldi en ég er hryllilega ber-
dreymin. I draumnum sá ég svartan
geim og heimilið allt í óreiðu, blöð út
um allt og síðan var ég komin heim að
Fagradal," segir Gauja og þar með
færist talið að gostímanum og for-
vitnilegt að vita hvers vegna þau
komu aftur efir gosið.
„Þegar ég kom út með strákana