Fréttablaðið - 27.06.2013, Qupperneq 24

27. júní 2013 FIMMTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Í
vor höfum við fengið að skyggnast inn í veröld íslenskra
tossa undir leiðsögn Lóu Pind Aldísardóttur á Stöð 2.
Frábærir þættir sem sýna okkur að skólakerfið er langt
frá því að vera allra. Mjög langt frá því. Lóa lagði af stað
í þetta ferðalag sitt vegna reynslu sinnar og sonar hennar
af skólakerfinu. Hann er tossi. Droppát. Fallisti. Brottfall eins
og Jón Gnarr borgarstjóri og svo margt ágætt fólk.
Í Fréttablaðinu í gær slógum
við því upp á forsíðu að Íslend-
ingar útskrifuðust elstir allra
í OECD-ríkjunum úr háskóla.
Hvað veldur? Jú, við föllum og
dettum úr framhaldsskólum af
miklu meiri ákefð en þær þjóðir
sem við viljum helst miða okkur
við. Þrír krakkar af hverjum tíu sem fara í framhaldsnám ljúka
ekki námi. Það er því ekki að undra að við séum komin yfir þrí-
tugt þegar við útskrifumst loksins úr grunnámi á háskólastigi,
en það er fjórum árum síðar en aðrar þjóðir innan OECD.
Þetta kemur fram í nýrri skýrslu sem kynnt var í fyrradag.
Þar segir einnig að við séum eina þjóðin sem eyði meiru í
grunnskóla en háskóla. Hlutfallslega eyðum við miklu í mennt-
un á Íslandi. Aðeins Danir eyða meiru en við sé miðað við
hlutfall af landsframleiðslu. Við erum bara ekki að eyða þeim
peningum nógu viturlega.
Brottfall úr framhaldsskólum verður að minnka og það
krefst þjóðarátaks. Við getum ekki skilið um fimmtán hundruð
ungmenni eftir í lausu lofti á ári hverju. Allir foreldrar krakka
á framhaldsskólaaldri geta rétt ímyndað sér hvernig það er að
vera með stálpað ungmenni ráðalaust á heimilinu. Við stöndum
okkur ekki nógu vel í breyttu umhverfi.
Hér á árum áður skipti brottfallið litlu máli. Það var eftir-
spurn eftir ungmennum sem voru til í vinnu og uppgrip.
Krakkar sem duttu úr skóla voru hreinlega sóttir í unglinga-
herbergið og komið fyrir um borð í bát eða í frystihúsi svo
dæmi sé nefnt. Íslenskt samfélag var allt öðruvísi upp byggt og
þessir krakkar höfðu oft unnið frá unga aldri. Nú hins vegar
er samfélagið allt annað og lítil sem engin eftirspurn eftir of
ungu fólki til vinnu. Unga fólksins bíða atvinnuleysisbætur
og vonleysi. Atvinnurekendur kalla ekki eftir týndum tossum
í unglingaherbergjum. Eitt af hverjum tíu ungmennum er á
atvinnuleysisbótum. Það eitt og sér er skelfilegt og hefur slæm
áhrif á sjálfsmynd þessa unga fólks.
Þættir Lóu Pind hafa sýnt okkur að það er margt bogið við
menntakerfið okkar. Við kunnum ekki að mæta þörfum toss-
anna. Tossarnir blómstra miklu frekar á sumrin þegar þeir
losna úr þrúgandi andrúmslofti skólastofanna og koma út í
sumarið.
Um öll þessi atriði erum við sammála. Við vitum þetta allt
og höfum vitað lengi. Við þekkjum góðar hugmyndir að hinum
ýmsu lausnum, eins og til dæmis að stytta grunn- og fram-
haldsskóla. Það er bara spurning um að fara að framkvæma.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Sigríður Björg Tómasdóttir, sigridur@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is VÍSIR: Kristján Hjálmarsson, kristjan@visir.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Mikael
Torfason
mikael@frettabladid.is
Við eyðum miklu í menntun en útskrifumst seint:
Sumarið er
tími tossanna
Félagsmálaráðherra hefur lagt fram
frumvarp sem ætlað er að draga til baka
skerðingar í almannatryggingakerfinu frá
árinu 2009.
Það er gott markmið, sem við styðjum,
en það skiptir máli hvernig það er gert.
Hér er byrjað á öfugum enda og gripið
til aðgerða sem ekki nýtast þorra lífeyris-
þega. Einungis tveir afmarkaðir hópar
hagnast á breytingunum: Aldraðir sem
geta unnið og hafa atvinnutekjur og svo
örorku- og ellilífeyrisþegar sem hafa
a.m.k. 250.000 krónur í mánaðartekjur frá
lífeyrissjóðum. Mest hagnast þeir 2.500
lífeyris þegar sem eru með yfir 350.000 kr.
á mánuði úr lífeyrissjóðum og fá nú ekkert
úr ríkissjóði. Þeir munu eftir breyting una
fá rúmar 30.000 kr. fyrir skatt.
Þessar breytingar gera ekkert fyrir líf-
eyrisþega með undir 250.000 í tekjur og
sem ekki hafa atvinnutekjur.
Ekkert bólar á efndum á raunveru legum
kjarabótum, sem nýtast þorra lífeyris-
þega. Svoleiðis aðgerðir virðast ekki ofar-
lega á forgangslista ríkisstjórnarinnar.
Ekkert bólar á lækkun skerðinga vegna
fjármagnstekna, sem myndi gagnast
stórum hópi lífeyrisþega. Við ákváðum
árið 2009 að skerðingarmörk vegna tekna
úr lífeyrissjóðum yrðu hækkuð tímabund-
ið og lækkuð aftur í lok árs 2013. Kjara-
skerðing lífeyrisþega yrði því tímabundin.
Ekkert bólar á flýtingu þeirrar breytingar,
þrátt fyrir digur loforð stjórnarflokkanna
þar um fyrir kosningar. Sama á við um
loforð framsóknarþingmanna um endur-
greiðslu allrar skerðingar allt frá árinu
2009. Ekkert bólar á efndum þar.
Þessi bútasaumur núna gengur líka í
þveröfuga átt við þá þverpólitísku sátt
milli fulltrúa flokka og aðila vinnu-
markaðarins sem náðist í fyrra um nýtt
almannatryggingakerfi og teflir þeirri
endurskoðun í tvísýnu.
Eftir standa allir ókostir gamla kerfis-
ins, sem við vildum losna við með nýju
almannatryggingakerfi. Áfram verður
100% skerðing á framfærslu uppbót.
Áfram geta lífeyrisþegar lent í falli á
krónu og tapað hundruðum þúsunda ef
þeir fá einni krónu meira en minna í
greiðslur úr almennum lífeyrissjóðum.
Byrjað á öfugum enda
LÍFEYRISÞEGAR
Árni Páll
Árnason
alþingismaður
➜ Þessi bútasaumur núna gengur
líka í þveröfuga átt við þá þver-
pólitísku sátt milli fulltrúa fl okka og
aðila vinnumarkaðarins sem náðist í
fyrra um nýtt almannatryggingakerfi
og tefl ir þeirri endurskoðun í tvísýnu.
PI
PA
R\
TB
W
A
•
SÍ
A
•
13
17
72
www.rekstrarland.isSkeifunni 11 | Sími 515 1100
VEISLAN
Í Rekstrarlandi fæst mikið
úrval af vörum fyrir brúðkaup,
útskriftir, afmæli, grillveislur og
aðrar uppákomur.
PAPPADÚKUR
25x1,2m, vínrauður
Verð 5.490 kr.
SERVÍETTUR
3ja laga 40x40 cm, 70 stk. í pakka
Verð 590 kr.
Misskilningur
Gunnar Bragi Sveinsson utanríkis-
ráðherra fékk hlýjar kveðjur frá
Angelu Merkel Þýskalandskanslara
á fundi þeirra í Berlín í gær. Merkel
hrósaði Gunnari Braga meðal annars
fyrir það hversu farsællega íslensku
þjóðinni hefði tekist að snúa sig
út úr vonlítilli stöðu eftir efna-
hagshrunið og rífa hér allt í
blússandi gang á ný. Gera má
ráð fyrir því að Gunnar Bragi
hafi leiðrétt Merkel, hér sé allt
á vonarvöl eftir óstjórn vinstri-
flokkanna undanfarin fjögur ár
og ástandið meira að segja
mun verra en menn héldu
fyrir einum mánuði. Eftir
að hann hrósaði henni
fyrir hvað hún talaði góða
þýsku, það er að segja.
Fjórir til sjötíuogsex
Ráðgjafarhópur um lagningu nýs
sæstrengs hefur í heilt ár unnið
að mati á því hversu miklu slíkur
strengur gæti skilað þjóðarbúinu.
Þessi ársvinna hefur nú skilað niður-
stöðu: Við getum grætt á strengnum
á hverju ári– eitthvað á bilinu frá
fjórum og upp í 76 milljarða. Þetta
kallar maður varfærið mat.
Margt stórt
Öllum verður okkur reglulega fóta-
skortur á tungunni, þvælum óvart
orðatiltækjum brengluðum út úr
okkur, en sérstaklega er eftir því tekið
þegar þingmenn gera það í ræðustól
eins og Vigdís Hauksdóttir hefur
fengið að kynnast. Á þriðjudaginn
hélt Elín Hirst prýðilega ræðu
um afleiðingarnar af svartri
atvinnustarfsemi. „Margt
stórt gerir eitt smátt,“ sagði
Elín– sem er ekki rétt– en
enginn heyrðist hlæja í
salnum. Vonandi þýðir það
samt ekki að enginn
hafi verið að hlusta,
því að boðskapur-
inn var annars
hinn ágætasti.
stigur@frettabladid.is