Fréttablaðið - 10.06.2014, Blaðsíða 17

ÞRIÐJUDAGUR 10. júní 2014 | SKOÐUN | 17
HEILSA
Teitur
Guðmundsson
læknir
Ef skuldaleiðréttingin er
réttlætismál, hvar er þá
mitt réttlæti, herra Sig-
mundur Davíð?
Ég kaus Framsóknar-
flokkinn í síðustu alþing-
iskosningum vegna þess
að sá flokkur lofaði mestu
þegar kom að því að leið-
rétta verðtryggðar skuld-
ir heimilanna. Mér leist
ágætlega á þær tillögur
sem kynntar voru í nóvember síð-
astliðnum þó svo að ég hafi verið
á þeirri skoðun að það réttasta í
stöðunni væri að leiðrétta einung-
is lán þeirra sem keyptu fasteign
á árunum 2005-2009. Það er nefni-
lega eini hópurinn sem varð fyrir
forsendubresti, þar sem eignaverð
lækkaði á tímum óðaverðbólgu á
þessu tímabili.
Skuldaleiðréttingin hefur hins
vegar tekið töluverðum breyt-
ingum síðan hún var fyrst kynnt
til sögunnar. Það átti að leiðrétta
tímabilið frá 2007-2010 og leið-
réttingin átti að taka til þess hluta
verðbólgu sem fór yfir 4,8% á
þessu tímabili. Síðan þá hafa ansi
mörg lauf fallið af fallega Fram-
sóknartrénu. Leiðréttingartíma-
bilið hefur verið stytt í tvö ár auk
þess sem fallið hefur verið frá vísi-
töluviðmiðinu (4,8%) og 80 millj-
arða hámark sett á niðurfellinguna
sem þýðir að leiðrétting hvers og
eins skerðist ef yfir 92% skuldara
sækja um.
Ákveðið var að fara „almenna
leið“ í nafni sanngirni, jafnræð-
is og réttlætis. En þegar niður-
stöður umsækjenda verða birtar í
haust er ég hræddur um að margir
þeir sem gerðu sér væntingar um
skuldaleiðréttingu muni vakna upp
við vondan draum. Fólki er mis-
munað eftir hjúskaparstöðu auk
þess sem lánsveðshluti fólks er
ekki leiðréttur þar sem veðið hvíl-
ir á annarri eign. Einnig geta þeir
sem eru búsettir erlendis og hafa
selt sína eign eða greitt upp sín
lán ekki sótt sína leiðréttingu þar
sem hún er framkvæmd í gegnum
skattkerfið.
Skuldaleiðréttingarfrumvarpið
tilgreinir „heimili“ í stað þess að
horfa á lántaka/skuldara í hverju
tilviki fyrir sig. Enginn greinar-
munur er gerður á því hvort um
er að ræða skyldmenni sem búa
saman, hjón eða sambúðarfólk.
Lögin eru samt skýr að því leyti
að sambúð veitir engan rétt né
skyldur yfir eignum og skuldum
sambýlisaðila líkt og í hjónabandi.
Samt sem áður er réttur sambúð-
arfólks til skuldaleiðréttingar
skertur vegna maka og hafi ein-
staklingur verið í sambúð á árun-
um 2008-2009 í heild eða hluta, en
er í annarri sambúð í lok árs 2013,
þá getur viðkomandi lent í tvö-
faldri skerðingu.
Árið 2008 var ég í skráðri sam-
búð en þrátt fyrir að mín fyrr-
verandi sambýliskona hafi aldrei
verið skráð fyrir eigninni né
skuldinni er henni veitt skatta-
ívilnun og minn réttur til leiðrétt-
ingar skertur á móti. Við vorum
einungis skráð í sambúð þetta
eina ár og er þá von að ég spyrji:
Hver var hennar forsendubrest-
ur? Seinnihluta ársins 2013 hóf ég
sambúð að nýju. Samkvæmt frum-
varpinu er ég og mín nýja sam-
býliskona skráð sem „heimili“. Við
það skerðist minn hlutur enn og
aftur og í þetta skipti niður í núll á
þeim forsendum að sambýliskonan
fékk 110% leiðréttingu árið 2011,
löngu áður en við kynntumst.
Ég spyr aftur: Hvað kemur það
mér við að sambýliskona mín hafi
fengið leiðréttingu áður en ég
kynntist henni? Hvaða máli skipt-
ir hjúskaparstaða mín núna, 5-6
árum eftir leiðréttingartímabil-
ið, og þá sérstaklega þar sem hún
hefur breyst frá leiðréttingartíma-
bilinu auk þess sem einungis er um
sambúð að ræða? Ég á ekkert til-
kall til íbúðar núverandi sambýlis-
konu minnar, hvorki nú né við frá-
fall eða sambúðarslit, samt er
réttur minn skertur vegna þessa.
Mín lán hafa hækkað yfir 50%
á níu árum og er eignin mín veru-
lega yfirveðsett í dag. Ég spyr því:
Hvernig er hægt að kalla þetta
almenna aðgerð ef einstaklingar
eins og ég, sem þurfa hvað mest á
niðurfellingu að halda, eru skild-
ir eftir vegna galla í útfærslu á
meðan fólk sem borgar auðlegð-
arskatt fær sína leiðréttingu að
hjúskaparskilyrðum uppfylltum?
Hvar er mitt jafnrétti, mín sann-
girni og mitt réttlæti í þessum
aðgerðum, hæstvirtur forsætis-
ráðherra?
Opið bréf til
forsætisráðherra
SEGLAGERÐIN ÆGIR
Þar sem ferðalagið byrjar
FERÐAVAGNAR
500.000
kr.
afsláttu
r!
Reykjavík:
Krókháls 16
110 Reykjavík
Sími 568 1500 -
Akureyri:
Lónsbakka
601 Akureyri
Sími 568 1555 -
Vefsíða:
www.thor.is
Það hefur verið mikið fjallað um
offitu og ofþyngd í gegnum árin,
en merkilegt nokk þá virðumst
við skella skollaeyrum við þeim
boðskap og halda bara áfram að
éta á okkur kílóin eins og ekkert
væri sjálfsagðara. Nýlegar tölur
sem birtar voru í læknatímarit-
inu Lancet fyrir örfáum dögum
sýna skelfilega þróun. Þar kom
meðal annars fram að engin þjóð
hefði náð að lækka tíðnitölur á síð-
ustu 33 árum síðan skipulagðar
mælingar hófust. Þarna er verið
að vitna í gögn frá 188 löndum á
jörðinni. Þá kemur einnig fram að
á þessum árum hafi fjöldinn auk-
ist um 28% hjá fullorðnum og 47%
hjá börnum.
Við skilgreiningu á ofþyngd og
offitu er notast við reiknistuðul sem
kallast BMI, Body Mass Index, eða
líkamsþyngdarstuðull á íslensku.
Þar er reiknað hlutfall milli hæðar
og þyngdar einstaklings á ákveðinn
hátt. Þeir sem eru milli 25 og 30 eru
of þungir, 30-35 eru með fyrstu gráðu
offitu og þeir sem falla yfir 35 eru
með annars stigs offitu. Um þriðjung-
ur allra íbúa jarðar er of þungur eða
offeitur samkvæmt þessum gildum,
eða 2,1 milljarður manna.
Bandaríkjamenn eru fremstir í
flokki með 34% of feita, Mexíkó,
Nýja-Sjáland, Ástralía, Bretland,
Kanada, Írland, Síle og svo Ísland í
níunda sæti með 20% of feita. Ansi
góður árangur og stefnir í að við
færumst jafnvel enn ofar á þess-
um skammarlista. Af mörgu getur
maður verið stoltur sem Íslendingur,
en ekki þessu. Nú geri ég mér fylli-
lega grein fyrir því að það er ekkert
auðvelt að sigrast á aukakílóunum, en
við eigum ekki að verma þetta sæti!
Ofþyngd og offita eru leiðandi
ástæður fyrir ótímabærum dauðs-
föllum; á heimsvísu er samkvæmt
WHO talið að ríflega fjórar milljónir
manna deyi árlega af þessum völd-
um. Þá er ekki talin með dauðsföll
vegna lífsstílssjúkdóma. Ofþyngd
og offita er talin hafa áhrif á tæplega
50% þeirra sem greinast með sykur-
sýki, 25% í hjarta- og æðasjúkdómum
og á bilinu 7-40% í illkynja sjúkdóm-
um. Það má því með sanni segja að
offita spili eitt aðalhlutverkið þegar
kemur að þessum sjúkdómum að
öðrum áhættuþáttum ólöstuðum.
En hvað ætlum við að gera? Það
þýðir greinilega ekki að vara fólk
bara við, jafnvel þótt það sé gert á
ágengan og myndrænan hátt eða með
vinsamlegum tilmælum. Það bara
virðist ekki virka neitt ef marka má
þessar sláandi tölu. Það sem meira er,
er að mesta aukningin virðist vera
hjá börnum sem þýðir að við erum
að missa tökin að vissu leyti. Þetta er
okkur að kenna og það erum við sjálf
sem verðum að laga þetta.
Hin blákalda staðreynd er að við
eyðum of litlum fjármunum í fræðslu
og forvarnir og það sem við gerum
nær ekki almennilega í gegn. Við
erum of upptekin við að meðhöndla
þá sem eru í vandræðunum – þetta
er eins og flóðbylgja sem ekki verð-
ur stöðvuð. Rót vandans er hegðun og
vani hvers og eins, þar þurfum við að
vinna. Við höfum varla efni á að reka
heilbrigðiskerfið núna, ekki frekar
en nokkur önnur þjóð í sjálfu sér í
dag og sannarlega ekki þegar of feit-
ir af næstu kynslóðum með alla þá
lífsstílssjúkdóma sem því fylgja fylla
sjúkrahús og heilsugæslur landsins.
Það er verk að vinna, koma svo!
Fitubollurnar
FJÁRMÁL
Kjartan Geirsson
viðskiptafræðingur
➜ Við vorum ein-
ungis skráð í sambúð
þetta eina ár og er þá
von að ég spyrji: Hver
var hennar forsendu-
brestur?