Fréttablaðið - 07.08.2014, Blaðsíða 8

7. ágúst 2014 FIMMTUDAGUR| FRÉTTIR | 8
Framleiðni í sjávarútvegi á Aust-
fjörðum hefur vaxið um 20% að
meðaltali á ári frá 2005; mun meira
en í greininni og í öðrum atvinnu-
greinum á landsvísu. Umfang sjáv-
arútvegs þar eystra er 4,2% af
landsframleiðslu þegar allt er talið;
rúmlega þrefalt framlag landbúnað-
ar á Íslandi. Sérstaða greinarinnar
á Austfjörðum liggur í veiðum og
vinnslu uppsjávartegunda.
Þetta er á meðal þess sem fram
kem ur í skýrslu um um fang sjáv-
ar út vegs á Austfjörðum sem hag-
fræðineminn Ásgeir Friðrik
Heim is son vann fyr ir Austurbrú í
samstarfi við Útvegsmannafélag
Austurlands.
„Þessu til viðbótar má nefna að
með aukinni framleiðni greiða aust-
firsku fyrirtækin allnokkru hærri
laun en gengur og gerist. Síðan
heggur maður eftir því hvað fyrir-
tækin borga mikið í opinber gjöld,“
segir Ásgeir og bætir við að án vafa
sé mikil verðmætasköpun í sjávar-
útvegi undirstaða batnandi lífskjara
þar undanfarinn áratug.
Í skýrslunni kemur fram að laun
voru að meðaltali 7,8 milljónir
króna í fiskvinnslu og 16,6 millj-
ónir í fiskveiðum árið 2012. Það ár
var meðaltalið á landsvísu 7,2 millj-
ónir í fiskvinnslu og 12,2 milljónir í
fiskveiðum. Sjávarútvegsfyrirtæk-
in á Austfjörðum greiddu tæp níu
prósent af tekjuskatti lögaðila árið
2012; eða um 4,5 milljarða það ár.
Áhrif Fjarðaáls
Í formála skýrslunnar segir Ásgeir
að bent hafi verið á að sjávarút-
vegur sé ekki eins mikilvægur Aust-
firðingum og löngum var, vegna til-
komu Alcoa Fjarðaáls. Rannsókn á
umfangi greinarinnar og mikilvægi
hennar sé því vert verkefni, ekki
síst í því samhengi. Það hafi gleymst
á sama tíma að þriðja stærsta sjáv-
arútvegsfyrirtæki landsins, Síldar-
vinnslan, hefur höfuðstöðvar sínar
í Neskaupstað, ásamt fleiri sterkum
fyrirtækjum.
Í þessu samhengi er vert að nefna
að Ásgeir metur að allt að 45% allra
starfa á Austfjörðum tengist sjáv-
arútvegi beint eða óbeint; um 13%
starfa á Austfjörðum eru beintengd
greininni. „Samkvæmt gögnum frá
Byggðastofnun þykir líklegt að sjáv-
arútvegurinn á Austfjörðum hafi að
meðaltali seinustu ár verið 24% af
hagkerfi Austurlands og var hlut-
fallið orðið 37% árið 2012,“ segir
Ásgeir en slær varnagla við þess-
ari niðurstöðu vegna ónógra gagna.
„Því fer fjarri að sjávarútvegur-
inn hafi misst vægi sitt eftir tilkomu
álversins. Það sem hefur gerst er að
mikil hagræðing hefur átt sér stað
í sjávarútvegi og álverið hjálpaði
til við það. Álverið hefur til dæmis
stutt við þessa þróun í samhengi við
tæknivæðingu og fleira sem skýr-
ir hagræðingu og framleiðniaukn-
ingu. Það hefur komið í staðinn og
tilkoma Alcoa Fjarðaáls hjálpaði
mikið til við að gera þá hagræð-
ingu sem átt hefur sér stað mögu-
lega og jafn átakalausa og raun ber
vitni,“ segir Ásgeir. Hann bætir við
að hærri laun megi að nokkru skýra
með þessu, enda fylgja tæknivæð-
ingu fleiri og betur borgaðar stöð-
ur heilt yfir séð. „Allt þetta hjálp-
ar líka til við að halda ungu og vel
menntuðu fólki á svæðinu, öfugt við
það sem áður var.“
Sérstaðan
Hlutur hafna á Austfjörðum er mun
meiri en sem nemur úthlutuðu afla-
marki fyrirtækjanna á svæðinu og
var árið 2012 landað þar 36,8% af
þeim afla sem landað var á Íslandi
í tonnum talið. Til samanburðar þá
var 15,9% alls afla landað í Vest-
mannaeyjum og 10,7% í Faxaflóa-
höfnum það ár. Þegar þessar tölur
eru umreiknaðar í þorskígildi þá
er hlutfallið fyrir Austfirði 19,7%
og 17,1% fyrir Faxaflóahafnir, svo
dæmi sé tekið.
Þegar aflatölur fyrir Austfirði
eru bornar saman við stórar lönd-
unarhafnir á öðrum landsvæðum
sést að uppsjávarfiskur hefur lang-
mest vægi þar og var 51% af heild-
aruppsjávarafla landsins landað þar
árið 2012. Mest er landað af botn-
fiski í Faxaflóahöfnum en 18,5%
af botnfiskaflanum var landað þar
árið 2012, 8,4% í Vestmannaeyjum
og 6,6% á Austfjörðum.
Mikill vöxtur í sjávarútvegi á
Austfjörðum, miðað við aðra lands-
hluta, verður því fyrst og síð-
ast skýrður með því hversu mjög
greinin á svæðinu byggir á upp-
sjávarveiðum og vinnslu, þá bæði
til manneldis og mjöl- og lýsisfram-
leiðslu. Fiskimjölsverksmiðjurnar á
Austfjörðum tóku til dæmis á móti
54% alls afla sem landað var til
mjöl- og lýsisframleiðslu árið 2012.
Ásgeir skrifar: „Verð á uppsjáv-
artegundum og mjöli og lýsi hefur
hækkað mjög mikið seinustu ár
og ofan á það hafa uppsjávarveið-
ar aukist, eða um 25% síðan 2006.
Þessar tvær breytur vega mjög
þungt í því að útskýra af hverju
vöxtur sjávarútvegs hefur verið
eins mikill og raun ber vitni og mun
meiri en að meðaltali á landsvísu og
Faxaflóahafnasvæðinu.“
Gestir
Þessu til viðbótar má nefna að
gestakomur á íslenskum höfnum eru
kannski fleiri á Austfjörðum en víð-
ast hvar annars staðar, sem enn og
aftur er hægt að rekja til uppsjávar-
veiðanna. Mörg íslensk skip landa
þar sem ekki eru í eigu útgerðanna
á svæðinu. Norsk og færeysk loðnu-
skip hafa landað á Austfjörðum, en
það sem vegur kannski þyngst er
starfsemi HB Granda á Vopnafirði.
Fyrirtækið landar nær öllum sínum
uppsjávarafla á staðnum og hefur
staðið fyrir myndarlegri uppbygg-
ingu því tengdri.
Skapar þúsundir verðmætra starfa
Sjávarútvegur á Austfjörðum skilaði 4,2 prósentum af landsframleiðslu árið 2012, ríflega þrefalt meira en landbúnaður í landinu. Fyrir-
tækin greiddu um 9 prósent af tekjuskatti lögaðila það ár. Verðmætasköpun er mikil og framleiðni hefur rúmlega tvöfaldast frá 2005.
NORÐFJARÐARHÖFN Síldarvinnslan í Neskaupstað er eitt öflugasta sjávarútvegsfyrirtæki landsins og hefur mikið með afl
greinarinnar að gera á Austfjörðum. MYND/KRISTÍNHÁVARÐS
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is
Því fer
fjarri að
sjávarútvegur-
inn hafi misst
vægi sitt eftir
tilkomu
álversins.
Ásgeir Friðrik Heimisson
hagfræðinemi
■ Beint framlag sjávarútvegsfyrirtækja á Austfjörðum árið 2012 var 17%
af beinu framlagi sjávarútvegs á landsvísu.
■ Umfang sjávarútvegs á Austfjörðum árið 2012, þegar bein, óbein áhrif
og eftirspurnaráhrif eru meðtalin, var 16,7% af heildarumfangi sjávarút-
vegs það ár.
■ Sjávarútvegur á Austfjörðum var 4,2% af landsframleiðslu árið 2012.
■ Árið 2012 var 36,7% af afla Íslendinga landað á Austfjörðum, þar af
51% af uppsjávaraflanum.
■ Afli sem hlutfall þorskígilda sem landað var á Austfjörðum árið 2012 var
19,7% af heildarafla á landinu.
■ Aflamark sjávarútvegsfyrirtækja á Austfjörðum fyrir fiskveiðiárið
2012/2013 var 10,7% af úthlutuðu aflamarki í þorskígildum.
■ Útflutningsverðmæti sjávarafurða frá Austfjörðum var u.þ.b. 46
milljarðar sem gerir 17,3% af heildarútflutningsverðmæti sjávarafurða
árið 2012 og 7,3% af heildar útflutningsverðmæti Íslands það ár.
■ Sjávarútvegsfyrirtækin á Austfjörðum borguðu u.þ.b. 4,5 milljarða í
opinber gjöld árið 2012, þar af borguðu þau u.þ.b. 9% af tekjusköttum
lögaðila á landinu það ár.
■ Niðurstöður benda til þess að verðmætasköpun sé meiri í sjávarútvegi á Aust-
fjörðum en í sjávarútvegi á landsvísu og hefur framleiðni meira en tvöfaldast
þar frá árinu 2005 og er hún 15% meiri þar en í sjávarútvegi á landsvísu.
■ Um 620 manns störfuðu beint við sjávarútveg á Austfjörðum árið 2012
sem er 13,2% af störfum á Austfjörðum og nemur það 6,8% af þeim sem
störfuðu beint við sjávarútveg í landinu það ár.
■ Í heild voru 3.400 til 4.700 störf í íslenska hagkerfinu vegna starfsemi
sjávarútvegs á Austfjörðum árið 2012.
HELMINGI LANDAÐ Í AUSTFJARÐAHÖFNUM
Fæst án lyfseðils.
Lesið leiðbeiningar í fylgiseðli vandlega fyrir notkun.
20% afsláttur
HÚSNÆÐISMÁL Áætlað er að um 800 umsækj-
endur verði á biðlista eftir leiguhúsnæði á
Stúdentagörðum hjá Félagsstofnun stúdenta
(FS) svo þær 300 leigueiningar sem teknar
voru í gagnið síðastliðinn vetur duga skammt
til að svara þörfinni. Árið 2005 voru helmingi
færri á biðlista.
Úthlutun lýkur á næstu dögum og er útlit
fyrir að 1.800 umsóknir komi á borð FS rétt
eins og í fyrra. Félagsstofnunin hefur yfir
um rúmlega 1.100 leigueiningum að ráða og í
þeim búa 1.600 manns eða einungis helmingi
fleiri en þeir sem verma biðlistann í ár.
Um hundrað stúdentaíbúðir munu þó bætast
við haustönnina 2016 en í haust hefjast fram-
kvæmdir við bygginguna í Brautarholti, að
sögn Rebekku Sigurðardóttur, upplýsingafull-
trúa FS. Hún segir enn fremur að til skoðun-
ar séu fleiri staðir í borginni fyrir byggingu
fleiri íbúða, til dæmis á Háskólalóðinni og svo
flugvallarsvæðið ef svo skyldi fara í náinni
framtíð að byggt yrði þar.
Rebekka segir að áður hafi þynnst flokk-
urinn á biðlistum eftir að úthlutun íbúða lauk
sem gefur til kynna að margir hafi fundið sér
annan stað. En síðustu tvö ár hefur þetta hins
vegar breyst þannig að biðlistarnir styttast
lítið þó líði á skólaárið. - jse
Útlit er fyrir að um átta hundruð umsækjendur verði á biðlista eftir stúdentaíbúðum:
Nýjar stúdentaíbúðir slá lítt á brýna þörf
STÚDENTAGARÐARNIR Á LINDARGÖTU Þeir eru
heppnir sem eru undir þaki á Lindargötu. Um átta
hundruð manns vildu vera í þeirra sporum.
LÖGREGLUMÁL Maðurinn sem ógn-
aði lífi og limum fólks í fyrrakvöld
með ofsaakstri á sendibíl hefur
verið vistaður á viðeigandi stofnun
að sögn lögreglunnar. Að sögn lög-
reglu er unnið að rannsókn máls-
ins og er verið með aðstoð vitna að
kortleggja leiðina sem maðurinn ók.
Eigandi hins stolna sendiferðabíls
hefur verið upplýstur um ástand
bílsins og hvar hann er niðurkom-
inn. Lögreglan gat ekki tjáð sig
um hvort hans hefur verið vitjað.
– sój / jme
Rannsókn langt komin:
Vistaður á við-
eigandi stofnun