Fréttablaðið - 08.08.2014, Qupperneq 14

8. ágúst 2014 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr Þráinsson
ÚTGEFANDI: Kristín Þorsteinsdóttir RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og
í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Álfrún Pálsdóttir alfrun@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Svona auglýsti eitt smálánafyrirtækið fyrir
verslunarmannahelgi. Inntakið – þú þarft
ekki að vera nettengdur til að fá smálán held-
ur nægir að senda sms yfir versló. Smart.
Nú er hægt að fá hraðlán í miðjum Brekku-
söngnum, eða eins og segir í frægu lagi –
uppá palli, illa drukkin, inní tjaldi, útí skógi
o.s.frv. Vonandi skemmtiði ykkur vel fyrir
smálánið.
Að öllu gamni slepptu er þessi auglýsing
afar sérkennileg. Ekki síst fyrir þær sakir
að í júní sl. ákvarðaði Neytendastofa að flýti-
þjónustugjald allra smálánafyrirtækjanna
bryti í bága við lög um neytendalán og voru
öll fyrirtækin sektuð. Að sækja um á frí-
degi verslunarmanna og fá lánið strax er því
ólögmætt af hálfu smálánafyrirtækja sam-
kvæmt Neytendastofu.
Forsaga málsins er sú að þann 1. nóvember
sl. tóku gildi ný lög um neytendalán. Í lögun-
um er lagt bann við að vextir og annar kostn-
aður við lántöku, þ.e. heildarlántökukostn-
aður, sé umfram 50% á ári. Við gildistöku
laganna stóðu smálánafyrirtækin frammi
fyrir því að viðskiptamódel þeirra, að lána
litlar fjárhæðir með okurvöxtum, t.d. 600-
700% vöxtum á ársgrundvelli, var bannað
samkvæmt lögum. Smálánafyrirtækin létu
þó ekki segjast og fyrir gildistöku laganna
var boðað breytt lánafyrirkomulag. Vextirn-
ir voru nú í samræmi við lögin, en í staðinn
var tekið upp svokallað „flýtiþjónustugjald“
fyrir að fá lánshæfismat afgreitt strax. Á
þeim tímapunkti vakti ég athygli á að þetta
fyrirkomulag væri ólögmætt. Kostnaður við
„flýtiþjónustuna“ væri enda hluti af heild-
arlántökukostnaði samkvæmt efni og mark-
miði nýrra neytendalánalaga. Með úrskurði
Neytendastofu er orðið ljóst að þessi til-
raun, að finna meinbugi á lögunum til þess
að halda áfram með okurvaxtastarfsemi, er
ekki aðeins siðlaus heldur líka ólögleg.
Í dag eru liðin 6 ár frá fjármálahruni. Í
skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis er heilu
bindi varið í að greina m.a. siðfræði fjár-
málakerfisins og lögð áhersla á siðvæðingu
samfélagsins í heild sinni. Starfsemi smá-
lánafyrirtækja er eitthvað sem truflar ekki
svefn minn, en ef við viljum byggja betra
samfélag þurfum við að láta okkur málin
varða. Smálánafyrirtækin eru enn í fullu
fjöri við útlánastarfsemi sem hefur verið
úrskurðuð ólögmæt. Kannski er allt í lagi að
geta tekið smálán um miðja nótt – illa drukk-
inn, inní tjaldi, útí skógi – t.d. fyrir pítsu –en
gera verður þá lágmarkskröfu að þeir sem
sinna lánastarfsemi fylgi lögum.
„Ert þú klár fyrir versló?“
NEYTENDAMÁL
Eva H.
Baldursdóttir
lögfræðingur
➜ Smálánafyrirtækin eru enn í
fullu fjöri við útlánastarfsemi sem
hefur verið úrskurðuð ólögmæt.
Fylgið dalar
Fylgi við ríkisstjórn Sigmundar Davíðs
Gunnlaugssonar mældist rúm 36
prósent í könnun MMR sem gerð var í
lok mánaðarins. Fylgið hafði dalað um
tvö prósentustig frá því í júní. Fylgi
ríkisstjórnarinnar mældist tæp 60
prósent þegar stjórnin tók við völdum
í byrjun júní í fyrra og hefur hún því
tapað miklu fylgi á þessu eina ári
frá því hún tók við völdum. Sömu
sögu var raunar að segja af ríkis-
stjórn Jóhönnu Sigurðardóttur,
samkvæmt könnunum MMR var
fylgið við hana 56 prósent
þegar hún komst til valda
í febrúar 2009, fylgið
dalaði nokkuð hratt
samkvæmt mælingum,
í október 2010 mældist
það ekki nema tæp 23
prósent samkvæmt MMR, á lokametr-
um stjórnar Jóhönnu var fylgið 31,5
prósent. Það er svo spurning hvort
ríkisstjórn Sigmundar sekkur jafn
djúpt og ríkisstjórn Jóhönnu gerði.
Fastur fyrir
Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráð-
herra hefur hvergi hvikað í stuðningi
sínum við Úkraínu. Rússar
hafa hótað að beita inn-
flutningsbanni gagn-
vart þjóðum sem styðja
Úkraínumenn. Gunnar Bragi
sagði í vor að það yrði
að hafa það þó að
stuðningur við
Úkraínumenn
hefði í för
með sér
efnahags-
legar afleiðingar fyrir Íslendinga og
í gær sagðist hann sama sinnis. Ekki
væri hægt að gefa neinn afslátt af al-
þjóðalögum og mannréttindum. Gott
hjá Gunnari Braga að standa fastur
fyrir og standa með Úkraínumönnum
gegn Rússum. Aldrei að vita nema
honum verði þakkað fyrir með því
að lítið torg eða gata verði nefnd
eftir honum eða Íslandi í einhverri
borg Úkraínu. Íslendingar studdu
dyggilega við bakið á Litháum í
sjálfstæðisbaráttu þeirra gegn
Rússum. Jón Baldvin Hannibals-
son, fyrrverandi utanríkisráð-
herra, var í miklum metum
Litháen og honum til
heiðurs var torg í höfuð-
borginni Vilnius nefnt
Íslandstorg.
johanna@frettabladid.is
Í
slenzkir fiskútflytjendur fylgjast nú áhyggjufullir með
útfærslunni á innflutningsbanni rússneskra stjórnvalda á
matvæli frá Vesturlöndum. Bannið er hugsað sem svar við
efnahagslegum og pólitískum þvingunaraðgerðum vestrænna
ríkja gagnvart Rússum vegna framferðis þeirra í Úkraínu.
Samkvæmt fyrstu fregnum af innflutningsbanninu eru íslenzk
matvæli ekki á listanum yfir vestrænan mat sem verður bannað að
flytja inn. Rússnesk stjórnvöld hafa reyndar tekið fram að listinn
sé „sveigjanlegur“, sem þýðir að það er ekki útilokað að staðan
gagnvart Íslandi gæti breytzt.
Raunar er ekki sérstaklega
rökrétt að Rússar undanskilji
Ísland úr hópi vestrænna ríkja
sem styðja stjórnvöld í Úkraínu
í baráttunni gegn ofríki Rúss-
lands. Gunnar Bragi Sveinsson
utanríkisráðherra hefur staðið sig vel í þeim stuðningi, farið
tvisvar sinnum til Úkraínu og sagt skýrt að innlimun Rússa á
Krímskaga hafi verið brot á alþjóðalögum. Ráðherrann hefur líka
hvatt Rússa til að beita sér fyrir því að aðskilnaðarsinnar í austur-
hluta landsins leggi niður vopn í stað þess að veita þeim stuðning.
Íslenzk stjórnvöld hafa sömuleiðis lýst stuðningi við og tekið þátt
í þvingunaraðgerðum Bandaríkjanna, ESB og fleiri vestrænna
ríkja gegn Rússlandi.
Það er þess vegna ekki ljóst hvers vegna íslenzkar útflutnings-
vörur eru undanskildar innflutningsbanninu frekar en til dæmis
sjávarafurðir frá Noregi, en bannið mun hafa veruleg áhrif á
norskan sjávarútveg.
Þátttaka Íslands í þvingunaraðgerðum gegn Rússum skiptir
rússneskt efnahagslíf litlu eða engu máli. Ákveði rússnesk stjórn-
völd hins vegar að bæta íslenzkum fiski á listann yfir vörur sem
ekki fást fluttar inn getur það valdið íslenzkum fyrirtækjum tals-
verðum búsifjum. Stór hluti makríl- og síldarútflutnings Íslend-
inga fer til Rússlands. Helgi Anton Eiríksson, forstjóri Iceland
Seafood, segir í Fréttablaðinu í dag að gífurlegir hagsmunir séu í
húfi og hvetur íslenzk stjórnvöld til að „stíga varlega til jarðar“.
Á Ísland þá að tóna niður málflutning sinn til stuðnings Úkraínu
og að alþjóðalög séu virt, til að tryggja hagsmuni útflytjenda?
Svarið við því er nei. Hér er stærra prinsippmál á ferðinni en svo.
Eins og Gunnar Bragi sagði þegar hann kom frá Úkraínu í síðasta
mánuði: „Það varðar hagsmuni Íslands miklu að alþjóðalög séu
ávallt virt […] Með heimsókn minni núna vil ég undirstrika það að
rödd Íslands heyrist til varnar alþjóðalögum og reglu.“
Í Bylgjufréttum í gær ítrekaði Gunnar Bragi fyrri ummæli
sín, um að ef stuðningur Íslands við Úkraínu hefði efnahagslegar
afleiðingar, yrði svo að vera. „Já, já, það stendur og ég vil segja
mjög skýrt að við getum ekki gefið afslátt af alþjóðalögum og af
mannréttindum, landamærum og lýðræði ríkja þegar reynt er að
breyta þessum hlutum öllum einhliða,“ sagði Gunnar Bragi.
Þetta er rétta afstaðan í þessu máli. Innflutningsbann Rússa
verður tæplega langvinnt, því að það mun skaða rússneskan efna-
hag ekkert síður en vestrænna ríkja. Íslenzk sjávarútvegsfyrir-
tæki hafa áður þurft að bregðast við viðlíka sveiflum á mörkuðum.
Það er engin ástæða til að breyta stefnunni í þessu stóra máli.
Hvað ef Rússar setja íslenzkan fisk í bann?
Staðið í lappirnar
gagnvart Rússum
Innskot í Fréttablaðið skilar árangri!
MEST LESNA
DAGBLAÐ Á ÍSLANDI*
Fréttablaðið er mest lesna dagblaðið landsins
með glæsilegt forskot á keppinautana.
Meðallestur Fréttablaðsins í
aldurshópnum 25-54 ára er 73%
á höfuðborgarsvæðinu.*
Við bendum auglýsendum á að notfæra
sér forskotið þegar þeir velja dreifingarleið
fyrir fjölpóst sinn. Við dreifum sex daga
vikunnar til heimila á stærsta markaðssvæði landsins.
Kannaðu dreifileiðir og verð í síma 512 5448
eða í tölvupóstfangi fjolpostur@frettabladid.is
*P
re
nt
m
ið
la
kö
nn
un
C
ap
ac
en
t o
kt
ób
er
–d
es
em
be
r 2
01
2
–
hö
fu
ðb
or
ga
rs
væ
ði
2
5-
54
á
ra
HAFÐU FJÖLPÓSTINN ÞINN
Í FRÉTTABLAÐINU
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is