Fréttablaðið - 16.10.2014, Page 27

FIMMTUDAGUR 16. október 2014 | SKOÐUN | 27
Eldvörp eru um 10 km
löng gígaröð um fjóra
kílómetra vestan við
Bláa lónið og Svartsengi.
Gígaröðin myndaðist í
Reykjaneseldum á 13. öld.
Þegar farið er um ysta
hluta Reykjanesskagans
er ekki erfitt að ímynda
sér hvað gengið hefur á
í þessum miklu jarðeld-
um. Hvergi í heiminum
eru ummerki eldvirkn-
innar á mótum tveggja
jarðskorpu fleka jafn sýni-
leg og þarna.
Eldvarpasvæðið er kynngi-
magnað þar sem saman fer áhuga-
verð jarðfræði og forvitnileg saga.
Sjálf gígaröðin er stórkostleg og
ekki erfitt að gera sér í hugarlund
þá krafta sem þarna hafa verið
að verki eftir að hafa fylgst með
myndun gígaraðar í sprungugos-
inu í Holuhrauni. Um Eldvarpa-
svæðið liggja auk þess gamlar
alfaraleiðir og áhugaverðar göngu-
leiðir eins og Árnastígur, Skips-
stígur og Prestastígurinn. Skammt
austan við aðalgíginn eru Tyrkja-
byrgin svokölluðu, hátt í 400 ára
gamlar fornleifar sem gaman og
fróðlegt er að skoða.
Mikil verðmæti felast í því
að eiga slíka perlu tiltölulega
ósnortna í nágrenni við þéttbýlið,
m.a. með tilliti til framtíðarmögu-
leika í ferðaþjónustu og útivist.
Óumdeilanleg sérstaða
HS Orka hyggur á tilraunaboranir
Í Eldvörpum, nánast ofan í gíga-
röðinni og hefur Skipulagsstofnun
nýlega birt álit sitt eftir að hafa
fjallað um matsskýrsluna vegna
þeirra. Í henni er því haldið fram
að ekki verði hróflað við gígunum
sjálfum og er því haldið á lofti eins
og framkvæmdirnar muni ekki
hafa nein áhrif.
Í áliti Skipulagsstofnunar segir
hins vegar eftirfarandi:
„Stofnunin er sammála því sem
komið hefur fram í framlögðum
gögnum um mikilvægi óraskaðra
og lítt raskaðra svæða eins og
Eldvarpasvæðisins til útivistar og
ferðamennsku í nágrenni höfuð-
borgarsvæðisins. Auk þess telur
Skipulagsstofnun jarðfræðilega
sérstöðu Eldvarpasvæðisins óum-
deilanlega en svæðið er á
náttúruminjaskrá vegna
stórbrotinnar jarðfræði.
Ljóst er að áhrif af gerð
borplana og borun rannsóknarhola
verður neikvæðari því nær sem
farið er Eldvarpagígaröðinni og
að eðli málsins samkvæmt verða
umhverfisáhrif meiri eftir því sem
fleiri holur verða boraðar og fleiri
borplön útbúin. Skipulagsstofnun
telur að hvort sem ráðist verði í
borun þriggja borhola á þremur
borplönum eða fimm hola á fimm
plönum verði sjónræn áhrif og
áhrif á landslag staðbundið tals-
vert neikvæð vegna umfangs
plananna og staðsetningar þeirra
í og við þá landslagsheild sem Eld-
varparöðin er.“
Stóra mótsögnin
Gallinn við álit Skipulagsstofnun-
ar er hins vegar sá að þar kemur
hvergi skýrt fram hvort hún sé
mótfallin þessum borunum eða
hlynnt þeim. Sem þýðir þá vænt-
anlega að HS Orka mun hefja bor-
anir á þeim forsendum að Skipu-
lagsstofnum hafi ekki verið þeim
mótfallin.
HS Orka og Grindavíkurbær
stofnuðu fyrir nokkru svokallað-
an jarðvang undir nafninu Reykja-
nesjarðvangur (Geopark), sem
sagður er m.a. þjóna því hlutverki
að hafa aðdráttarafl á ferðamenn,
sem flestir koma jú til landsins til
að upplifa ósnortna náttúru.
Hún er því undarleg, sú ráðstöf-
un þessara aðila, að ætla að stúta
dýrmætustu jarðminjum svæðis-
ins á sama tíma. Eða var þessum
jarðvangi öllu fremur ætlað að
fegra slæma ímynd í umhverfis-
málum þegar búið væri að virkja
allt sem hægt er að virkja á skag-
anum – að þá hafi menn ætlað að
slá um sig með Geopark-lógóinu?
Maður spyr sig.
Ógnin í Eldvörpum
Fyrirsögnin er fengin úr viðtali
við Söru Helenu Bjarnadóttur í
sérblaði Geðhjálpar sem fylgdi
með Fréttablaðinu 9. október
sl. Sara Helena vísar til þess
að eftir að hún greindist með
þunglyndi var henni sagt að hún
fengi ekki lyf við því fyrr en
hún væri hætt í neyslu. Og hún
er ekki sátt við að þetta hafi
verið eina úrræðið fyrir óharðn-
aðan ungling.
Þetta er ekki eina frásögnin
sem fjölmiðlar hafa birt á und-
anförnum misserum um hvernig
samfélagið tekur á vanda ung-
linga sem leiðst hafa í neyslu.
Margir þeirra glíma nefnilega
við margþættan vanda og finnst
víman eina lausnin við honum.
Sum eru með greiningar eins
og ADHD eða hafa orðið fyrir
einelti og ofbeldi. Rannsóknir
sýna að hafi einstaklingur orðið
fyrir ofbeldi eru stórauknar
líkur á því að hann verði aftur
fyrir ofbeldi miðað við þá sem
ekki hafa orðið fyrir áfalli. Taka
þarf heilstætt á vanda þessara
barna.
Einnig hafa verið til umfjöll-
unar atvik þar sem fullorðnir
einstaklingar, karlmenn í mikl-
um meiri hluta, nýta sér neyð
þessara unglinga og því miður
eru dæmi þess að þeir finni þá
þegar þeir eru saman í afvötnun
á Vogi.
Það er því ekki að ástæðu-
lausu að við í Rótinni höfum
áhyggjur. Börn eiga rétt á að
alast upp við öryggi og í lögum
um réttindi sjúklinga stendur til
dæmis að skylt sé að gera allt
sem unnt er til að sjúkt barn fái
að þroskast og njóta lífsgæða
þrátt fyrir veikindi og meðferð,
eftir því sem ástand þess leyfir.
Auk þess eiga sjúk börn, sem
dveljast á heilbrigðisstofnun,
rétt á að hafa foreldra eða aðra
nána vandamenn hjá sér og skal
sköpuð aðstaða fyrir þá eftir því
sem kostur er. Þá segir einnig í
lögunum að umhverfi og aðbún-
aður sjúkra barna á heilbrigð-
isstofnunum skuli hæfa aldri
þeirra, þroska og ástandi.
http://www.althingi.is/lagas/
nuna/1997074.html
Hagsmunir barnanna
Rótin hefur áhyggjur af því að
börn séu send til meðferðar á
Vogi þar sem samgangur er við
fullorðna og því ákváðum við að
þessu sinni að beina spurningu
til umboðsmanns barna en á
heimasíðu embættisins segir að
„umboðsmaður barna vinnur að
því að bæta hag barna og ung-
linga og á að gæta þess að tekið
sé tillit til réttinda barna, þarfa
og hagsmuna á öllum sviðum
samfélagsins“. Spurning okkar
til umboðsmanns barna er svo-
hljóðandi: Í lögum nr. 74 frá
árinu 1997 um réttindi sjúk-
linga segir í 27. gr: „Umhverfi
og aðbúnaður sjúkra barna á
heilbrigðisstofnunum skal hæfa
aldri þeirra, þroska og ástandi.“
Því spyrjum við, að gefnu til-
efni, er það álit umboðsmanns
barna að aðbúnaður barna á
Sjúkrahúsinu Vogi uppfylli þessi
skilyrði laganna?
Á Landspítala er þess vand-
lega gætt að öll meðferð barna
og fullorðinna sé aðskilin,
hvernig stendur á því að Sjúkra-
húsið Vogur er undanþegið þess-
ari mikilvægu reglu?
Okkur ber að hafa ætíð hags-
muni barnanna að leiðarljósi og
í þriðju grein Barnasáttmála
Sameinuðu þjóðanna er það
orðað svona:
„Það sem barni er fyrir bestu
skal ávallt hafa forgang þegar
félagsmálastofnanir á vegum
hins opinbera eða einkaaðila,
dómstólar, stjórnvöld eða lög-
gjafarstofnanir gera ráðstafanir
sem varða börn“.
„Þau sendu mig á Vog,
þrettán ára gamla“
Tíu ár eru liðin síðan
umfangsmikil breyting
var gerð á lögum um sölu
fasteigna. Ný heildarlög-
gjöf var sett sem hefur
að geyma eina stærstu
neytendalöggjöf landsins.
Megin efni laganna var
vernd neytenda í almennt
stærstu viðskiptum fólks á
lífsleiðinni.
Lögin áttu að fela í sér
ríkar réttarbætur og neyt-
endur m.a. að geta treyst að milli-
göngunni sinntu einungis einstak-
lingar sem hið opinbera hefði veitt
réttindi á grundvelli margháttaðra
strangra krafna, þ.e. hinn löggilti
fasteignasali. Nú tíu árum síðar
hefur flest það sem löggjafinn ætl-
aði að tryggja farið úrskeiðis. Alvar-
legum mistökum löggjafans má
þar um kenna, en galopinn og óljós
lagatexti hefur valdið ríkri óvissu
um hvað sé gildandi réttur. Sé lík-
ingamáli beitt hefur hljóð og mynd
engan veginn farið saman við fram-
kvæmd laganna undanfarin 10 ár.
Vegna óskýrleika hafa eftirlits-
aðilar lítið getað tekið á málum er
varðar grundvallarþætti þeirrar
neytendaverndar er lögin áttu að
tryggja. Fyrir Alþingi liggur nú
frumvarp sem samið var á árinu
2007 og illu heilli er síst betra en
gildandi lög. Þar er lagt til að felld
verði brott skylda fasteignasala
sem opinberra sýslunarmanna að
fylgja ströngum siðareglum gagn-
vart neytendum. Auk þess er lagt til
að lokað verði á ferli sem leitt hefur
til að öll alvarlegustu svik gagn-
vart neytendum sl. 10 ár hafa kom-
ist upp!
Fennt hefur í sporin og lærdóm-
ur sem draga átti af hruninu, m.a.
af skýrslu rannsóknarnefndar og
nefndar um siðferði, virðist gleymd-
ur.
Félag fasteignasala, Neytenda-
samtökin og Húseigendafélagið
hafa í sameiningu bent á alvarlega
ágalla frumvarpsins með engum
árangri.
Þegar svo illa hefur tekist til sem
raun ber vitni við setningu grund-
vallarlaga um fasteignaviðskipti
í landinu ætti hver þingmaður að
staldra við og gæta að því að bætt
sé úr. Fólk á rétt á að því sé tryggð
örugg umgjörð í almennt stærstu
viðskiptum sínum á lífsleiðinni, því
fer hins vegar fjarri í frumvarpinu.
Alvarleg mistök
löggjafans
HEILBRIGÐISMÁL
Guðrún Ebba
Ólafsdóttir
Kristín Pálsdóttir
sitja í ráði Rótarinnar
H
V
ÍT
A
H
Ú
SI
Ð
/
S
ÍA
➜ Því spyrjum við, að
gefnu tilefni, er það álit
umboðsmanns barna
að aðbúnaður barna á
Sjúkrahúsinu Vogi upp-
fylli þessi skilyrði?
➜ Félag fasteigna-
sala, Neytenda-
samtökin og Hús-
eigendafélagið hafa
í sameiningu bent
á alvarlega ágalla
frumvarpsins með
engum árangri.
➜ Hún er því
undarleg, sú ráð-
stöfun þessara aðila,
að ætla að stúta
dýrmætustu jarð-
minjum svæðisins
á sama tíma.
NÁTTÚRU-
VERND
Ellert Grétarsson
varaformaður
Náttúruverndarsam-
taka Suðvesturlands
FASTEIGNIR
Grétar Jónasson
hdl. og fram-
kvæmdastjóri FF