Skessuhorn - 29.08.2012, Síða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 29. ÁGÚST 2012
Það sem nátt úr an gef ur
Þarf ekki lang an tíma í góða sveppa ferð
Á reið an lega er vand fund in sú mann­
eskja sem nýt ir bet ur það sem nátt­
úr an gef ur en Mar grét Bára Jós efs­
dótt ir sem býr við Suð ur götu á Akra­
nesi. Bára er mik il sveppa mann eskja
og tín ir lauf til tegerð ar. Þá sýð ur hún
einnig seyði úr lauf un um og býr til
nátt úru lækn inga lyf úr vall humli og
mjað ur jurt. „Ég er þó að langstærst­
um hluta í svepp un um og byrj aði
núna í sum ar ó venju snemma að tína
þá, eða í byrj un júlí. Það er hægt að
taka sveppi al veg fram í fyrstu vetr­
ar frost,“ seg ir Bára sem lærði ung að
nýta svepp ina af þýskri móð ur sinni,
Christel Ein varðs son.
Bára seg ist nýta marg ar stund ir til
að fara út og tína. „Það þarf ekki nema
einn til tvo tíma á dag í góða sveppa­
ferð. Ég fer mik ið með barna börn­
um og leik systk in um þeirra. Börn in
elska að tína sveppi og fá leið sögn í
því. Hérna í ná grenn inu er kjör lendi
til sveppa tínslu í öllu skóg lend inu hér
í kring. Ég fer t.d. mik ið í skóg rækt ina
í gamla Skil manna hreppi und ir Akra­
fjalli. Upp í Skorra dal finn ast svepp ir
sem eru með þeim fá gæt ustu og bestu
sem til eru og skóg lendi Borga fjarð­
ar er mjög ríkt af svepp um. Í sveppa­
tínsl unni eins og við nýt ingu á jurt­
um og gróðri í nátt úr unni gild ir það
að ganga ekki ná lægt plönt unni. Ef
það er gert verð ur nóg handa öll um.
Ég er til bú in að kenna fólki að tína
sveppi, ef ein hver
vill læra það get­
ur sá hinn sami
bara boð ið mér
í bíltúr,“ seg­
ir Bára. Hún
seg ir að í raun
séu það all­
ir svepp ir sem
nýt an leg ir eru
til mann eld­
is nema þeir
sem eru með
rauð um og
brún um hatti
og með svoköll uð um fön um, riffl um
í hatt in um neð an verð um.
Best með an jurt in er að
vaxa
Bára á þurrkofn sem hún þurrk­
ar svepp ina og aðr ar jurt ir í. Þeg ar
blaða mað ur Skessu horns heim­
sótti hana á Suð ur göt una sýndi
hún hon um bakka af þurrk uð um
kónga svepp um og aðra krukku
af fá gæt um svepp um ofan úr
Skorra dal. Bára seg ir að eft ir að
búið sé að þurrka svepp ina geym­
ist þeir enda laust. Síð an sé bara
að sjóða upp á þeim mest megn is í
eig in vökva og steikja þá í smjöri
á pönnu. Hún seg ist gera tals vert
af því að senda vin um sín um jóla­
kveðju með svolitlu af svepp um í
poka. Þeim finn ist gott að fá svo­
leið is send ingu fyr ir jól in.
„Varð andi teið þá er þessi tími
að verða und ir það síð asta. Best
er að tína lauf blöð in með an jurt­
in er að vaxa snemma sum ars.
Mun ur inn á tei og seyði, er að
við tegerð ina hell irðu yfir blöð­
in, en við seyð ið er lauf ið soð ið í
vatni í um tíu mín út ur.“
Bára þurrk ar og tín ir ýms ar
jurt ir til neyslu. Þarna var hún
t.d. með stór an poka af blóð bergi
sem hún týndi á Hafn ar mel um
og ilm aði blóð berg ið eins og súr­
hey í pok an um. Eini ber tín ir hún
og nýt ir með villi bráð og þannig
mætti á fram telja það sem Mar­
grét Bára nýt ir af því sem nátt­
úr an gef ur. Hún bend ir á huga­
fólki um nýt ingu jurta úr nátt­
úr unni á góð ar ís lensk ar bæk­
ur um þau efni: Ís lensk ar lækn­
inga jurt ir, söfn un þeirra, notk un
og á hrif eft ir
Arn b jörgu
Lindu Jó­
h a n n s ­
dótt ur og
aðra bók
um sama
efni eft­
ir Önnu
R ó s u
g r a s a ­
l æ k n i .
„ E f t i r
þrjú ár í
Heilsu m­
eist ara skól an um 2007 til 2010,
lærði ég enn meira um jurta eld­
hús ið, hrá fæði og lif andi fæði,
allt með ís lensk um jurt um. Svo
hef ég líka lært mik ið með hjálp
jurta apó teks Kol brún ar grasa­
lækn is sem er á heimsklassa,“
seg ir Mar grét Bára að end ingu.
þá
Mar grét Bára Jós efs dótt ir nýt ir það sem nátt úr an gef ur
Mar grét Bára Jós efs dótt ir hef ur frá unga aldri tínt sveppi.
Nám skeið um nýt ingu
nátt úru af urða
Í görð un um í Ó lafs dal er rækt að úr vals
líf rænt græn meti og krydd jurt ir
Á vor in er plant að for rækt uðu
græn meti og krydd jurt um í garð ana
í Ó lafs dal við Gils fjörð. „Græn met­
ið er sett nið ur á vor in af sjálf boða­
lið um. Garð ur inn er mjög stór og
það er ým is legt í hon um. Margs­
kon ar kál, kart öfl ur, stein selja,
lauk ur, dill, kórí and er og brokk­
olí. Við seld um mik ið upp úr hon­
um á græn met is mark að in um sem
var hald inn á Ó lafs dals há tíð inni
12. á gúst. Fólk hef ur ver ið að koma
langt að til að kaupa græn meti hjá
okk ur í sum ar. Það er svo gott. Þeir
sem hafa kom ið lengst að held ég
að hafi kom ið úr Reykja vík,“ seg­
ir Þóra Sig urð ar dótt ir starfs mað­
ur Ó lafs dals fé lags ins. Í sum ar réði
Ó lafs dals fé lag ið Þóru sem sér um
garð inn og sýn ing ar í Ó lafs dals hús­
inu á samt því að skipu leggja nám­
skeið fé lags ins og hand verks mark­
að Ó lafs dals há tíð ar inn ar.
Sáp ur og græn meti
Ó lafs dals fé lag ið hef ur und an far ið
boð ið upp á nám skeið og á ætl að er
að halda fleiri nám skeið um nýt ingu
margs kon ar nátt úru legra af urða og
hrá efna úr heima byggð. „Ný lega
héld um við nám skeið með Rún ari
Mar vins syni og Dom inigue Plé­
del um söl. Næsta sunnu dag verð ur
Anna Sig ríð ur Gunn ars dótt ir með
nám skeið um sápu gerð. Þá mun
Anna nota nátt úru leg efni og jurt­
ir úr garð in um hjá okk ur eða villtri
nátt úr unni. Þetta er eitt hvað sem
all ir gerðu og kunnu fyr ir hund rað
árum. Menn gerðu bara sína sápu,
bæði til þvotta, hrein gern ing ar og
til að nota í bað ið. Fyrsta sept em­
ber kem ur svo Sól veig Ár sæls dótt ir,
eða Solla í Gló, og held ur nám skeið
sem heit ir Líf rænt rækt að græn­
meti og krydd ­ Gildi og nýt ing
líf ræns græn met is, fyr ir um hverf­
ið og manns lík amann. Hún sýn ir
hvern ig hún býr til rétti úr líf rænt
rækt aða græn met inu og krydd inu
úr mat jurta­ og krydd görð un um
í Ó lafs dal. Dom inigue kem ur líka
aft ur og kynn ir Slow food hreyf ing­
una,“ seg ir Þóra. Nám skeið in hafa
og munu flest vera hald in í Saur bæ,
en Þóra seg ir stefnt á að setja upp
eld hús í Ó lafs dals hús inu í haust og
þá væri hægt að halda nám skeið þar
í fram tíð inni.
Dom inigue Plé del er for mað ur
Slow food á Ís landi og hef ur mætt
á nokk ur nám skeið Ó lafs dals fé lags­
ins. „Slow food hreyf ing in var fyrst
sett fram sem mótafl gegn auk inni
út breiðslu skyndi fæð is. Hreyf ing in
hef ur unn ið mjög gott starf með að
fræða fólk um hvað iðn að ar fram­
leidd ur mat ur er með mikl um auka­
efn um og rot varn ar efn um. Þetta er
mjög á huga vert inn legg inn í um­
ræð una um að njóta mat ar úr hér­
aði sem ekki þarf að flytja langt að
og er góð ur og sann gjarn mat ur.
Þannig fá fram leið end ur mat ar ins
líka það sem þeim ber þeg ar milli­
lið um er fækk að,“ seg ir Þóra. sko
Margs kon ar græn meti og krydd er í garð in um í Ó lafs dal.
Á síð asta ári var hald ið osta nám skeið sem verð ur aft ur hald ið á næsta ári.
Bára þurrk ar mik ið af laufi og ýmsu sem nátt úr an gef ur.