Skessuhorn - 29.08.2012, Síða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 29. ÁGÚST 2012
Það sem nátt úr an gef ur
Nokk uð er um að fólk rækti græn­
meti til heim il is ins, bæði til á nægju
og nytja. Að stæð ur og tími ráða svo
nokkru um um fang slíkr ar rækt un­
ar. Norð ur í Þing eyj ar sýslu, nán­
ar til tek ið á Hrís um í Reykja dal,
býr Borg firð ing ur inn Elín Magn­
ús dótt ir á samt manni sín um Ara
Teits syni. Hrís ar eru um fjöru­
tíu ára smá býli úr jörð inni Brún,
sem nú er efsti bær í byggð áður
en hald ið er á Mý vatns heið ina
á leið is í Mý vatns sveit. Land ið um­
hverf is í búð ar hús ið er kjarri vax ið,
hallandi mót vestri, bjart og skjól­
gott til rækt un ar. Hjón in á Hrís­
um hafa alla tíð stund að rækt un á
græn meti til búdrýg inda. Sáð er
fyr ir græn metis plönt un um síðla
vetr ar í litlu gróð ur húsi þar sem
rækt að ir eru tómat ar og agúrk­
ur, auk þess sem þar er mynd ar­
legt vín berja tré, rós ir og fleiri
blóm. Græn metis plönt urn ar eru
svo færð ar út í mat jurta garð inn
að vori um svip að leiti og kart öfl­
urn ar eru sett ar nið ur. Gul rót um
er sáð í beð þar sem heita vatns af­
fall ið frá í búð ar hús inu renn ur í
stokk und ir. Þá eru ýms ar fjöl ær­
ar krydd plönt ur rækt að ar að auki,
svo sem gras lauk ur og skessu­
jurt. Sam eig in leg ur á hugi þeirra
hjóna fyr ir rækt un hef ur alla tíð
ver ið bæði til á nægju og mik illa
búdrýg inda. Elín gef ur les end um
upp skrift af kjöt súpu sem nær ein­
göngu er úr heima fengnu hrá efni;
græn meti og dilka kjöti af sauð­
fjár búi þeirra. Allt hrá efni í súp­
una er þannig heima rækt að utan
lauks ins.
Kjöt súpa El ín ar
Í súp una not ar Elín lamba læri. Að
sjálf sögðu er hægt að nota verð minni
bita lambs ins en í þessu til felli er bor­
in fram súpa með öllu hrá efni brytj­
uðu sam an við. Lær ið með beini er
soð ið fyrst í hálfa aðra klukku stund,
á samt krydd jurt um sem í þessu til­
felli eru sell erí, stein selja og lauk­
ur auk skessu jurt ar, en það er fjöl­
ær krydd jurt sem gef ur skemmti leg­
an keim, sem minn ir á karrý. Salt að
er í pott inn eft ir smekk. Eft ir það er
kjöt ið brytj að smátt og bætt við kart­
öfl um, gul rót um, róf um og papriku.
Soð ið sam an í þrjú kort er. Þá er
grænkáli og hvít káli bætt við og soð­
ið í kort er til við bót ar. Síð ast er bætt
við spergilkáli en það ein ung is soð ið
í síð ustu fimm mín út urn ar áður en
súp an er bor in fram. Með súp unni
ber Elín fram heima bak að brauð.
mm
Kjöt súpa með ríku legu græn meti
beint frá býli
Kræki ber ið - Upp skeru- og
auð linda há tíð á Vest ur landi
Dag ana 25. á gúst ­ 9. sept em ber
verð ur Upp skeru­ og auð linda­
há tíð in Kræki ber ið hald in vítt og
breitt um Vest ur land. Kræki ber ið
er há tíð sem sam anstend ur af ýms­
um við burð um, nám skeið um og
upp á kom um sem tengj ast á einn
eða ann an hátt haustinu og því sem
land ið gef ur á þess um árs tíma. Það
er Mark aðs stofa Vest ur lands sem
stend ur að þess ari dag skrá í sam­
starfi við ýmsa á Vest ur landi.
Á dag skrá Kræki bers ins í ár verð ur
með al ann ars:
Sápu gerð ar nám skeið á veg um •
Ó lafs dals fé lags ins í Döl un um.
Sultu gerð og úti eld un ar nám­•
skeið á Bjart eyj ar sandi í Hval­
firði.
Sveppa tínslu nám skeið og •
haust fönd ur nám skeið á veg um
Land bún að ar há skóla Ís lands á
Hvann eyri.
Guð rún Bjarna dótt ir kynn ir •
hvern ig jurta lit un á garni fer
fram í Hespu hús inu við Anda­
kíls virkj un.
Rún ar Mar vins son kynn ir •
fjöl breytta nýt ing ar mögu leika
þarans í Langa holti á Snæ­
fells nesi.
Osta gerð á Hót el Brú.•
Fræðsla um tínslu og notk un •
fjalla grasa í sam komu hús inu
á Arn ar stapa.
Rökk urró ­ Kvöld stund í Lýsu­•
hólslaug þar sem boð ið verð ur
upp á sög ur, gít ar spil, söng og
nota lega stemn ingu.
Fleira verð ur gert í til efni dag­
anna og má lesa um það á www.
vesturland.is og www.skessuhorn.
is/adof inni. mm
Túnsúra er til margra
hluta nyt sam leg
Túnsúra er fjöl ær jurt sem vex víða
í Evr ópu og er sums stað ar rækt­
uð vegna blað anna sem græn­
meti. Túnsúra er með al há planta
með gárað an stöngul sem blómg­
ast í maí­júní. Hún er al geng á Ís­
landi og vex allt upp í 800­900 m
hæð. Túnsúra er stund um rang lega
nefnd hunda súra, en um er að ræða
aðra skylda teg und. Túnsúra þekk­
ist best frá hunda súru á blað lög un,
horn in neðst á blöðkunni vísa nið ur
en eru ekki út stæð eins og á hunda­
súru. Í túnsúru er oxal sýra. Sýr an
ver túnsúru fyr ir snigl um og öðr um
mein dýr um en bú fén að ur sæk ir í að
éta hana. Hún var líka köll uð lamba­
súra eða lamba blaðka.
Túnsúr an er góð í sal at og eins til
að krydda mat væli eins og t.d. sil­
ung en hún ein stak lega vel á steikt
sil ungs­ eða laxa flöt. Eins er hún
not uð í ís og ýmsa eft ir­ og for rétti.
Túnsúra er auk þess lækn inga jurt og
tal in góð við bjúg, örv ar og styrk­
ir lifr ina og er góð við lyst ar leysi,
hægða tregðu og gyllinæð. hb
Heima bak að brauð
(í brauð vél)
1 tsk. þurr ger
5 dl. hveiti
1 dl. rúg mjöl
1 tsk. púð ur syk ur
1 tsk. salt
Smá veg is af Itali an lauf kryddi
2­3 matsk. fjög urra korna brauð blanda
1 dl. súr mjólk
2 dl. volgt vatn
1 skvetta mat ar ol ía
„Set allt þetta í brauð vél ina og læt hana hræra í smá stund og bæti
þá við ca. 2 msk. af hafra mjöli til að gera blönd una hæfi lega þurra.
Bæti loks 4­5 þurrk uð um tómöt um (saxa þá) úr krukku og má ol í an af
þeim fara með ef vill. Stilli loks á pró gramm á brauð vél inni sem tek ur
2 klukku stund ir og 45 mín út ur,“ seg ir Elín. Bök un ar tími brauðs ins er
á líka lang ur og suðu tími súp unn ar.
Kjöt súpa beint frá býli.
Elín er hér að ná sér í visk af skessu jurt til að krydda súp una. Hluti af græn met is garð in um á Hrís um.
Gróð ur hús ið er nýtt sem upp eld is hús
síðla vetr ar fyr ir græn metis plönt ur en
þar er auk þess að finna blóm, græn­
meti og mynd ar legt vín berja tré.