Skessuhorn - 02.04.2014, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 2. APRÍL 2014
Meðal ferðamannastaða í landinu
hefur Grundarfjörður um árabil
haft þá sérstöðu að eiga einn mesta
sagnasnilling landsins. Slík náðar-
gáfa nýtist vel við móttöku gesta.
Það er Ingi Hans Jónsson sem gjör-
þekkir alla staðhætti í Grundarfirði
og þar um kring og flestar sögur
sem þeim tengjast. Ingi Hans er
aðal tengiliður Íslands við sagna-
meistara um alla Evrópu. Hann
stendur í stórræðum þessar vikurn-
ar eins og oft áður. Meðal þess er að
Ingi Hans vill að Grundarfjörður
taki þátt í því ekkert síður en Dala-
menn og Skagfirðingar að minn-
ast 800 ára árstíðar Sturlu Þórðar-
sonar sagnaritara. Inga Hans finnst
það megi varla minna vera en að
gera Eyrarodda á Öndverðareyri
við Grundarfjörð sýnilegan og að-
gengilegan héraðsbúum og ferða-
mönnum. Það verði m.a. gert með
að koma þar upp söguskilti og gera
aðkomu að staðnum. „Þetta er nú
einu sinni fæðingarstaður Sturlu
Þórðarsonar sagnaritara,“ segir
Ingi Hans sem hefur sent til bæjar-
stjórnar Grundarfjarðar tillögu að
deiliskipulagi fyrir Eyri, Öndverð-
areyri.
Vantar að gera meira
úr Eyrbyggju
Ingi Hans segir að Snæfellingar
hafi engan veginn staðið sig í að
gera eins og hæfir og kostur er úr
Eyrbyggjusögu, sem ekki ómerkari
maður en Jón Böðvarsson sagði að
væri sú Íslendingasagna sem ólík-
legust væri að vera lygisaga. Ingi
Hans segir að það eina í þá veru
sem gert hafi verið á Snæfellsnesi
sé söguskilti sem komið var upp við
Eiði í nágrenni Grundarfjaðar. „Ég
vildi gjarnan sjá söguskilti víðar um
svæðið, þótt sögusvið Eyrbyggju
sé reyndar mun ríkara í Helga-
fellssveitinni og Fróðárhreppi en
Grundarfirði og nágrenni,“ segir
Ingi Hans. Í greinargerðinni með
tillögunni að deiliskipulaginu seg-
ir m.a. um Eyrarodda að hann sé
eitt áhugaverðasta útivistarsvæði á
norðanverðu Snæfellsnesi en hann
er á aðalskipulagi skilgreindur sem
hverfisverndarsvæði. Eyraroddi á
Öndverðareyri er oddi á nesinu
austan Grundarfjarðar.
Fornminjar á Eyrarodda
Mikið af forminjum er við Eyr-
arodda. Í dag má greina hátt í 30
húsarústir og minjar um búskap
til lands og sjávar á eyrinni, allt
frá landnámi til 20. aldar. Reikna
má með að margar af áþreifanleg-
um minjum Eyrarbæjarins séu nú
sokknar í jörðu vegna þessa langa
búsetutíma. Þær sem enn sjást á yf-
irborðinu eru flestar fallnar saman
og breyta sífellt um lögun. Rústirn-
ar voru friðlýstar árið 1927 af þá-
verandi þjóðminjaverði, Matthíasi
Þórðarsyni. Syðst á hinu friðlýsta
svæði má greina rústir þriggja skála
frá landnámsöld. Rúst stærsta skál-
ans mælist núna um 30 metrar að
lengd. Í upphafi 13. aldar bjó Þórð-
ur Sturluson á Öndverðareyri og
er þá bærinn sagður höfuðból og
kirkjustaður. Synir hans tóku síðan
við búinu að honum látnum, fyrst
sagnaritarinn Sturla Þórðarson og
síðar Böðvar. Á sjávarbakkanum,
norðan við lækinn sem rennur eft-
ir miðju bæjarstæðinu, má greina
rústir gangabæjar auk leifa af lítilli
kirkju, líklega frá upphafi kristni-
töku árið 1000. Líklega hvíla flest-
ir þeir sem bjuggu á Öndverðar-
eyri á miðöldum í kirkjugarðinum
sem umlykur kirkjurústina. Þórður
Sturluson er sagður vera jarðaður
fyrir dyrum kirkjunnar.
Verslun við
Grænlendinga?
Ástæðu búskapar Sturlunga á Önd-
verðareyri hinu forna telur Ingi
Hans að hafi verið viðskipti og
verslun, væntanlega við Grænlend-
inga. „Þetta var einmitt á þeim tím-
um sem varningur Grænlendinga
þótti konungsgersemar, tennur og
skinn spendýra, m.a. rostunga og
hvala.“ Ingi Hans hefur kynnt sér
sögu Öndverðareyrar og með til-
lögunni að deiliskipulaginu fylgja
eins og lög gera ráð fyrir uppdrættir
af svæðinu. Í lok lýsingar af svæðinu
segir m.a: „Fremst á Oddanum er
kletthæð sem Oddahaus heitir. Fyrir
vestan Oddahaus eru tvær víkur, sín
hverju megin, er heita Oddabætur.
Inn í miðjan Oddahausinn gengur
lítil vík, sem heitir Vestfirðingavör.
Yfir oddann liggur fornt garðlag,
sem heitir Nautagarður. Suður frá
Nautagarði eru sléttar grasivaxnar
grundir sem heita Klumbugrundir.
Bakkarnir þar suður frá með firðin-
um heita Tóftabakkar, ná þeir suð-
ur að fornminjasvæðinu. Talsvert
fuglalíf er í Eyrarodda og verpa þar
bæði sjó- og mófuglar.“
Markmið
deiliskipulagsins
Í tillögu að deiliskipulaginu segir
meðal annars um markmið þess: Að
vernda sögulegar minjar og svæð-
ið sem landslagsheild, lögð verði
áhersla á að veita upplýsingar um
sögustaði og bæta aðgengi að þeim.
Að bæta aðstöðu og þjónustu við
ferðamenn í Eyrarodda og stuðla
að verndun umhverfisins, þann-
ig að samleið verði með núverandi
nytjum. Það verði gert með mark-
vissum umhverfisúrbótum svo sem
gerð bílastæða, stíga og útsýnisstaða
með viðeigandi upplýsingamiðl-
un og fræðslu. Í deiliskipulaginu er
gert ráð fyrir einni megingöngu-
leið um hið friðlýsta fornleifasvæði
og þaðan fram í Oddahaus. Á rústa-
svæðinu mun stígurinn hlykkj-
ast milli rústanna og fram í Odda-
haus. Frammi í Oddahaus verður
hringur um svæðið og vestur með
ströndinni og þvert yfir oddann að
Gíslahjöllum. Lágmarks rask fylgir
stígagerðinni þar sem hún mun að
mestu fylgja þeim slóðum sem fyrir
eru á svæðinu. Um stígagerð á forn-
leifasvæðinu verði haft samráð við
Minjavörð Vesturlands. þá
Meðal 36 mála sem lögð voru
fram á Alþingi í gær, þriðjudag, var
frumvarp Sigurðar Inga Jóhanns-
sonar umhverfis- og auðlindaráð-
herra um varnir gegn gróðureld-
um. Í frumvarpinu eru reglur um
sinubruna hertar verulega. Þar eru
þeir reyndar bannaðir nema í und-
antekningartilfellum. Þá kveður
frumvarpið á um að sá sem valdi
sinubruna af gáleysi og ásetningi
skuli bera kostnað gagnvart útkalli
slökkviliðs. Í frumvarpinu er með-
al annars hvatt til að gæta skuli ýtr-
ustu varkárni við notkun búnaðar
sem getur valdið íkveikju utan dyra,
svo sem við notkun grilla, útiarna,
kerta og hitagjafa. Hverjum sem
ferðast um landið er skylt að gæta
varkárni í meðferð elds. Sem fyrr
segir verður sinubrenna óheimil,
samkvæmt frumvarpinu. Undan-
þáguákvæði er að heimilt verður að
brenna sinu á býlum þar sem stund-
aður er landbúnaður með skriflegu
leyfi frá sýslumanni, enda sé til-
gangurinn rökstuddur og augljós-
ir hagsmunir vegna jarðræktar eða
búfjárræktar.
Sinu megi þó ekki brenna þar
sem almannahætta stafar af eða
tjón getur hlotist af náttúruminj-
um. Í greinargerð með frumvarp-
inu kemur fram að full ástæða sé
til að þrengja heimild til sinu-
brennu. Félag slökkviliðsstjóra,
Umhverfisstofnun og hluti sýslu-
manna nefndu meðal annars sem
ástæðu; mengun, hættu, kostnað
og óþægindi fyrir íbúa sem ástæð-
ur fyrir nauðsyn á hertum reglum.
Í frumvarpinu er bent á kvörtunum
íbúa vegna sinubrenna hafi fjölgað.
Sinubrenna tíðkast þó einungis á
nokkrum svæðum á landinu og um-
fang leyfisveitinga til bænda virðist
vera frekar lítið.
þá
Freisting vikunnar
Þessi uppskrift ætti að hitta í mark
hjá öllum sem elska súkkulaði eða
súkkulaðikökur. Uppskriftin er
bæði einföld og fljótleg og ekki
spillir að hún er mjög bragðgóð.
Margir hafa prófað nokkrar út-
gáfur af franskri súkkulaðiköku
en flestir sem hafa prófað þessa
eru sammála um að þetta sé sú
besta. Ekki treystum við okkur til
að dæma um það en það er um að
gera að prófa.
Frönsk súkkulaðikaka:
200 gr. smjör
200 gr. suðusúkkulaði (best er að
nota 70%)
4 egg
2 dl. sykur
1 dl. hveiti
Flórsykur til skreytingar
Aðferð: Þeytið saman egg og syk-
ur. Bræðið smjörið og súkkulaðið
saman yfir vatnsbaði og kælið svo
örlítið. Notið sleikju til að blanda
súkkulaðiblöndunni saman við
eggjablönduna ásamt hveitinu.
Klæðið 26 cm. spring form með
bökunarpappír og hellið deig-
inu í. Bakið við 180° C í 20 – 25
mínútur. Styttið tímann ef notað-
ur er blástur. Ath. kakan á að vera
blaut. Sigtið flórsykur yfir kök-
una. Gott er að bera kökuna fram
með þeyttum rjóma eða ís og jafn-
vel ferskum jarðarberjum. Verði
ykkur að góðu!
Besta franska súkkulaðikakan?
Sinubrunar eru ekki síst mikil vá í Borgarfirði.
Reglur um sinubruna
hertar verulega
Vill að fæðingarstaður Sturlu sagna-
ritara verði gerður aðgengilegur
Uppdráttur af Eyrarodda í tillögunni af deiliskipulaginu. Innan rauðu línanna er
útsýnisstaðurinn merktur og bílastæði áætluð þar um kring.
Ingi Hans Jónsson út við Öndverðareyri.
Öndverðareyri austan Grundarfjarðar. Í baksýn til hægri sést í Bjarnarhafnarfjall.