Fréttatíminn - 24.10.2014, Blaðsíða 34

S tefán Máni er hættur að velta fyrir sér ódæðis-mönnum og farinn að skrifa
um bresti mannsins, en þó á sinn
dökka hátt. Hann viðurkennir að
hann sé að prófa nýja hluti í sinni
fjórtándu bók sem var að koma
út. „Já, sem betur fer, annars væri
ég ekki svona kátur,“ segir Stefán
á meðan hann hellir upp á kaffi á
heimili sínu í vesturbæ Reykjavík-
ur. „Þetta er ákveðin endurfæðing,
ég var kominn á ákveðna endastöð.
Bæði með útgefanda mínum og
karakternum Herði Grímssyni
sem hefur verið í síðustu bókum.
Mér fannst ég vera að stefna í
stöðnun. Ég ætla þó að reka enda-
hnútinn á Hörð einhvern tímann
en ekki núna og vildi gera eitthvað
nýtt og hressandi.“
Grátköst og hormónasveiflur
„Það er nýr tónn. Aðalpersónan
er venjulegur heimilisfaðir og
mun minna ofbeldi og spennan
og ógnin er meira í höfðinu á
persónunum þó ég vilji ekki segja
of mikið,“ segir Stefán. „Þetta er
sálfræðitryllir. Ég er meira inni
í hausnum á þessum venjulega
manni. Bakgrunnurinn er hrunið
og bókin fjallar um hrun, hrun
gilda og hrun einstaklingsins og
hans fjölskyldu. Grunnstefið er
svik, leyndarmál og lygar.“
Þekkirðu þennan mann sem þú
skrifar um?
„Já og nei, yfirleitt eru persónur
samsull af nokkrum. Maður heyrir
þessar sögur úti um allt,“ segir
Stefán. „Ég er dálítið að skrifa um
nútíma karlmanninn, um krísuna,
karlmennskuna.
Hann reynir að
halda á lofti leik-
riti sem gengur
ekki upp.“
Er erfitt í svona
persónusköpun að
hafa enga fyrir-
mynd?
„Að skrifa
sögur er stór-
furðulegt ferli.
Þegar ég er að
tala um bók sem
er að koma út, er
ég búinn að stein-
gleyma kveikj-
unni að sögunni.
Ég er oft með
sterkar fyrir-
myndir en svo
gef ég þeim nafn
svo á endanum
verður hann að sjálfum sér og
fyrirmyndin er gleymd. Þessi kar-
akter, Kristó fer Sveinbjörnsson, er
alveg sjálfstæður í hausnum á mér
og engum líkur finnst mér. Fólk
þekkir hann samt.“
Hvað er ferlið langt hjá þér, hvað
ertu lengi að skrifa svona bók?
„Ég er orðinn svo sjóaður, ég var
alltaf í svona tvö ár að þessu en í
dag geri ég ekkert annað og ferlið
er meðganga, um það bil 9 mán-
uðir, en þá er búinn að fara fram
getnaður og alls-
konar grátköst
og hormóna-
sveiflur,“ segir
Stefán. „Þegar ég
er að skrifa bók,
þá er ég langt
kominn með
drög að næstu,
er að punkta hjá
mér persónur og
atburðarás.“
Þarf ekki rit-
höfundur að
beita sig miklum
aga þegar hann
starfar bara við
skriftir, er ekki
auðvelt að fara
bara að gera
annað?
„Ég er oft
spurður að
þessu, og í rauninni skil ég ekki
alveg spurninguna því mér finnst
þetta svo gaman. Ég þarf til dæmis
að beita mig miklu meira aga til
þess að fara út að hlaupa,“ segir
Stefán.
Vantar góða vinnu
Kvikmyndin Svartur á leik var
gerð eftir samnefndri sögu Stefáns
og fékk hún frábærar viðtökur.
Hann segir skrifin sín hafa breyst
eftir að hafa séð söguna á hvíta
tjaldinu.
„Ég er ekki farinn að skrifa með
kvikmyndir í huga en ég skrifa
samt öðruvísi,“ segir Stefán. „Ég
tel til dæmis að Litlu dauðarnir sé
kannski ekkert svo hentug fyrir
kvikmyndahandrit en það sem ég
hef lært er að skilja á milli þess
sem skiptir máli og þess sem er
óþarfi. Það finnst mér hressandi,
því ég átti það til að lengja málið.
Lesandinn var löngu búinn að fatta
það sem var í gangi. Þessi bók er
mun styttri en síðustu bækur og
ég ætla að halda mig við það. Ég
er orðinn afhuga doðrantinum. Þó
það sé gaman að gefa slíka bók út.“
Hefur það einhvern tímann
hvarflað að þér að skipta algerlega
um gír? Skrifa bara um eitthvað
allt annað en þú ert vanur?
„Ég held að það sé nauðsyn-
legt að skipta stundum um gír.
Það líður varla sá dagur án þess
að ég hugsi um að hætta þessu
bara. Þetta er svo mikið strögl,
eins og þetta er gaman. Eina sem
mig vantar er bara góð vinna,“
segir Stefán. „En fyrir utan það
þá er það sem ég óttast mest er að
Ég óttast mest að staðna
Rithöfundurinn Stefán Máni hefur verið einn afkastamesti rithöfundur þjóðarinnar um árabil. Bækurnar eru orðnar 13 og flestar
hafa þær notið mikilla vinsælda. Í vikunni kom út 14. skáldsaga Stefáns sem nefnist Litlu dauðarnir, og segir hann kveða við nýjan
tón í sögunni.
Litlu dauðarnir er 14. skáldsaga
Stefáns Mána. Hann flutti sig
nýverið um set frá Forlaginu og
gefur nú út hjá Sögum. Í bókinni
kveður við nýjan tón og lög-
reglumaðurinn Hörður Grímsson
er hvergi nærri. Ljósmynd/Hari
staðna. Ég hræðist það mjög að
skrifa sömu bókina tvisvar, eða
jafnvel þrisvar. Þá vil ég frekar
skrifa barnabók eða ástarsögu,
hvað sem er. Reyndar er ég að
skrifa fyrir unglinga í hjáverkum.
Ég gaf út unglingabók fyrir tveim-
ur árum og ætla að gefa út fram-
hald af henni á næsta ári sem mér
finnst mjög gaman. Það er gaman
að skrifa fyrir unglinga.“
En er það ekki erfitt í ljósi þess
að umræðan snýst mikið um það
að unglingar lesi ekki?
„Ég er búinn að safna í kringum
mig lítilli klíku unglinga sem lesa
fyrir mig handritin. Það er gaman
að kynnast unglingum og það er
mjög efnileg kynslóð í gangi.“
Firring hjá Forlaginu
Stefán Máni flutti sig um set á
árinu og er nú hjá bókaforlaginu
Sögum, eftir að hafa verið hjá
Forlaginu í átta ár. Hann segir það
hafa verið nauðsynlegt í ljósi þess
að honum fannst ákveðinn neista
vanta hjá fyrri útgefanda sínum.
„Þetta var hárréttur tímapunkt-
ur hjá mér. Upphaflega var ég hjá
Máli og menningu sem varð að
Eddu í kringum aldamótin og mér
leið ekki vel þar. Það var bákn og
ákveðin firring sem mér fannst
ég vera týndur í. Þetta var orðið
of stórt,“ segir Stefán. „Þaðan fór
ég til Forlagsins sem voru mjög
hressandi skipti. Þá var Forlagið
lítið fjölskyldufyrirtæki þar sem
allir snéru bökum saman. Það
gekk mjög vel en svo kaupir For-
lagið Edduna og þá var þetta aftur
orðið of stórt. Of margir höfundar
og ákveðin firring í gangi.“
Hvað meinarðu þegar þú segir
firring?
„Firringin er þegar þú veist ekk-
ert hver er að sjá um þig og veist
ekki við hvern þú átt að tala. Mjög
Kafkaísk tilfinning,“ segir Stefán.
„Mikil fjarlægð á milli fólks. Sögur
er svona lítið forlag þar sem allir
skipta máli. Náin og góð sam-
skipti. Mikill samhugur og mikið
fjör. Það er skapandi starf og
útgáfa á að vera það líka.“
Bókmenntaþjóð ofmetið
hugtak
Hvernig leggst jólaharkið í þig
sem er framundan. Þessi sturlun
sem fer fram síðustu mánuðina
fyrir jól?
„Þetta er mjög óeðlilegt ferli.
Bækurnar koma út á tveimur mán-
uðum, 80% þeirra sem kaupa bók
eru ekki að kaupa bók sem þeir
ætla að lesa heldur ætla þeir að
gefa hana,“ segir Stefán. „Sú litla
sala sem er á öðrum tímum ársins
er miklu betri púls á því sem fólk
ætlar að lesa. Þetta er sérstakt
landslag en dreifingin er alltof lítil.
Það eru einhverjar 2-3 bækur sem
stinga af og þá fara stóru kúnnarn-
ir, sem í dag eru matvöruverslanir,
að keppast um viðskiptavinina.
Þeir geta leyft sér að borga með
þessum bókum sem þýðir það að
þessar 3 bækur verða ódýrastar
og stinga enn meira af og skilja
hinar eftir í rykinu. Þetta er mjög
erfitt við að eiga, en þetta er mikil
vertíð og mikið fjör og mikil læti
en ég mundi vilja sjá dreifðari
bóksölu. Ég hef verið mjög hepp-
inn og gengið vel undanfarin 10
ár. Þó finnst mér við ofmeta okkur
mikið þegar við tölum um okkur
sem bókmenntaþjóð,“ segir Stefán
Máni.
Hannes Friðbjarnarson
hannes@frettatiminn.is
Bækur Stefáns Mána
1996 - Dyrnar á Svörtufjöllum
1999 - Myrkravél
2001 - Hótel Kalifornía
2002 - Ísrael: Saga af manni
2004 - Svartur á leik
2005 - Túristi
2006 - Skipið
2008 - Ódáðahraun
2009 - Hyldýpi
2011 - Feigð
2012 - Húsið
2013 - Úlfshjarta
2013 - Grimmd
2014 - Litlu dauðarnir
34 viðtal Helgin 24.—26. október 2014