Þjóðlíf - 01.02.1990, Blaðsíða 22

SKÁK
MEISTARINN OG
ARFTAKARNIR
Garrí Kasparov meistari allra meistara?
Enn um gyðingastrákinn frá Bakú.
Heimsmeistari, heimsbikarmeistari,
stigahæsti skákmaður sögunnar. Er
hann 26 ára gamall þegar orðinn mesti
meistari allra tíma?
ið gerum sumsé ekki endasleppt við
þennan armenska undramann hér á
síðum Þjóðlífs, enda er nú fátt ritað um
skákmál nema Garrí Kasparov komi þar
við sögu. Ofanritaður fékk orð í eyra frá
nokkrum skákköppum fyrir að hafa gefið
það í skyn í pistli þessum að Garrí væri
ekki heill á sönsum. Verður ekki höggvið
frekar í þann knérunn hér en því slegið
fram að af mörgum óvenjulegum mönn-
um sem borið hafa heimsmeistaratign er
Garrí sá sérstakasti. Hvernig sem á það er
litið ber hann höfuð og herðar yfir skák-
meistara samtímans. Hann lætur hvar-
vetna til sín taka, hefur skoðun á hverjum
hlut og er — sem varla fer framhjá nein-
um— ofjarl annarra á skákborðinu.
Eftir að hafa enn einu sinni haft erki-
fjandann Karpov undir með sigri í heims-
bikarkeppninni, fann hann sér nýtt mark
að keppa að. Kasparov hefur aldrei farið
leynt með aðdáun sína á Bobby Fischer.
Hinn dularfulli Fischer var mikill yfir-
burðamaður á sinni tíð og hefur af mörg-
um verið talinn öflugasti meistari sögunn-
ar og skákstig hans, sem stóðu í 2785 fyrir
einvígið við Spasský 1972, met sem seint
eða aldrei yrði slegið. En Kasparov nægir
ekki að vera núverandi meisturum fremri,
met Fischers skyldi bætt. Hann dró ekki
af sér fremur en endranær; á tveimur öfl-
ugum mótum á síðari hluta ársins — í
Hollandi og Júgóslavíu - beinlínis valtaði
hann yfir keppinautana, sem þó voru eng-
ir aukvisar. Grimmdin, harkan og ofur-
krafturinn lýstu af taflmennsku hans sem
aldrei fyrr. Niðurstaðan kom í ljós þegar
FIDE birti nýjan skákstigalista nú um
áramótin; Kasparov: 2800 stig!
Nú vita kunnugir að þessar stigatölur
eru ekki með öllu sambærilegar, svo mikið
ÁSKELL ÖRN KÁRASON SKRIFAR
hafa aðstæður breyst í skákheiminum frá
því að Bobby var upp á sitt besta. Það er
eins með stigin og peningana; allir vilja fá
sem mest og láta sem minnst af hendi. Á
sama hátt og reynt er að hafa menn góða
með því að prenta meiri peninga þegar
ekki er nóg til skiptanna eru búnar til
reglur sem tryggja hag hinna stigaháu og
gera jafnframt þeim sem eru á uppleið
auðveldara að taka stigaskalann í stórum
stökkum; það hækka fleiri en lækka.
Garrí Kasparov. Óvenjulegur maður, ofjarl
annarra við skákborðið.
I' grófum dráttum eru skákstig reiknuð
þannig í hverju móti fyrir sig að borin
eru saman meðalstig andstæðingsins og
þín eigin stig. Mismunurinn segir til um
hvað þú þarft marga vinninga til að halda
stigunum óbreyttum. Hinn endanlegi
vinningafjöldi er síðan borinn saman við
þessa tölu og lækka þá stigin eða hækka
skv. ákveðnum breytistuðli, sem
ákvarðast m.a. af því hversu margar
reiknaðar skákir viðkomandi á að baki og
hvort hann hafi náð ákveðnu stigahámarki
eður ei. Við getum hugsað okkur að skák-
maður með 2400 stig taki þátt í móti þar
sem hann ætti skv. stigum að fá 6.2 vinn-
inga, en tekst að koma 8 v. í hús. Breyti-
stuðull hans er 20 og dæmið lítur því svona
út: 8.0 — 6.2— 1.8 x 20 — 36. Stig hans
eftir mótið stæðu í 2435.
I þessu dæmi mætti hugsa sér að 8 vinn-
ingar dygðu til sigurs í mótinu og jafn
okkar manni í efsta sæti væri skákmaður
með 2600 stig og hefði skv. reglunni þurft
9 v. til að halda stigunum óbreyttum. Hér
myndi hann njóta einnar af þeim undan-
tekningum sem valda bólgu í stigunum;
þ.e. að sá sem vinnur mót lækkar aldrei að
stigum. Þeir sem stigaháir eru hafa mjög
beitt sér fyrir ýmsum slíkum ákvæðum til
þess að „vernda“ stigatölu sína. Þetta er
þó eins og að pissa í skóinn sinn, þegar til
lengri tíma er litið minnkar tiltrú manna á
stigunum á sama hátt og á peningum þar
sem verðbólga geysar. Til marks um þessa
þróun má nefna að fyrir fjórum árum stóð
hundraðasti maður á alheimslistanum í
2500 stigum, nú eru 100 með 2535 stig eða
meira. Þetta mál á sér þó fleiri hliðar og
skulu nú efnahagsmálin enn tekin til sam-
anburðar. Á sama hátt og þensla og örar
framfarir geta ýtt undir verðbólgu hefur
mikil gróska í alþjóðlegu skáklífi og ör
fjölgun sterkra meistara haft áhrif á þessa
þróun í stigamálum.
Menn hljóta nú að spyrja: hversu lengi
mun hann sitja, þessi ótrúlegi heimsmeist-
ari? Víst er að sá maður er ekki auðfund-
inn sem getur ógnað veldi hans. Þó má
benda á að hlutirnir gerast hratt í skák-
heiminum á síðustu tímum; meistararnir
verða sífellt yngri. Það er ekki óhugsandi
að einhver þeirra ungu meistara sem nú
eru á fermingaraldri verði farinn að knýja
dyra hjá hinum útvöldu eftir 2-3 ár.
Við skoðum nýjan lista yfir stigahæstu
skákmenn veraldar í leit að hugsanlegum
arftaka Kasparovs. Við látum Karpov
bíða um sinn og beinum sjónum okkar að
„Vonum Vesturlanda“, þeim Timman og
Short. Sá fyrrnefndi er enn á góðum skák-
aldri og býr yfir geysilegri reynslu. Hann
mun innan tíðar heyja einvígi við Karpov
22 ÞJÓÐLÍF