Þjóðlíf - 01.02.1990, Blaðsíða 9

Jón Baldvin Hannibalsson. „Égneita þvíekkiað éghafðiþess vegna lúmsktgaman afað sitja undirræðu Anitu Gradin, utanríkisviðskiptaráðherra
Svía, ....Éghef ekkiíannan tíma setið undirþvílíku lofí — oglíkaði vel.“
ungarmál að sum EFTA ríkin, frændur
vorir Svíar, höfðu um það efasemdir að við
gætum valdið þessu verkefni. Það þarf
ekki að koma neitt sérstaklega á óvart. Það
er óskiljanlegur hlutur fyrir stjórnmála-
menn og skriffinna jafnvel í þessum smá-
ríkjum Evrópu, að land með jafn litla ut-
anríkisþjónustu og við höfum, geti valdið
svo umfangsmiklu verkefni. Við erum
með um tíu manns í ráðuneytinu og í
Brussel og í Genf til að fjalla um þessi mál,
meðan önnur Norðurlönd eru með hundr-
uð manna og viðsemjendur okkar þúsund-
ir. Ég neita því ekki að ég hafði þess vegna
lúmskt gaman af að sitja undir ræðu Anitu
Gradin, utanríkisviðskiptaráðherra Svía,
sem hún flutti fyrir hönd EFTA-ríkjanna í
kvöldverðarboði eftir ráðherrafundinn í
Genf, þegar við skiluðum keflinu í hendur
Svía. Ég hef ekki í annan tíma setið undir
þvílíku lofi — og líkaði vel.
— Formennskuhlutverkinu fylgja út
af fyrir sig engin völd, engar ákvarðanir
eru teknar nema öll EFTA ríkin séu sam-
mála. Áhrifin eru miklu meiri vegna þess
að formaður fer með verkstjórn, og er
málflytjandi gagnvart samningsaðilanum,
almenningi og fjölmiðlum. Þetta tókst
bærilega að flestra mati. Það sannar að
stundum er smátt ekki bara fagurt, heldur
líka árangursríkt. I viðræðunum hafði
EFTA ákveðið frumkvæði. Það vorum við
sem komum með tillögur að lausnum. Við
voru fljótvirkari. Við sýndum fram á það
að við gátum talað einum rómi. Ástæðan
er sú, að EFTA er ekki risavaxið kerfi,
boðleiðirnar í EB eru margflóknar með
risavöxnu skrifræði, þúsundum skrif-
finna.
— Þessi lífsreynsla fyrir íslenskan
stjórnmálamann var lærdómsrík. Mér
hefur oft orðið hugsað til þess síðar, að
þjálfun íslenskra stjórnmálamanna í
samningum sé talsvert fyrir ofan meðallag
ef maður ber það saman við stjórnmála-
menn annarra þjóða. Það leiðir ekki bara
af samsteypustjórnareynslu okkar heldur
líka af þeim endalausu samningum sem
eiga sér stað í þessu þjóðfélagi, ekki hvað
síst á vettvangi vinnumarkaðar, fiskverðs
og hverseina. Við erum einfaldlega þraut-
þjálfaðir í samningatækni, aðferðum og
vinnubrögðum sem þarf til að koma mál-
um í höfn með samningaviðræðum. Og
við erum ekki eins verndaðir af embættis-
kerfi og aðrir. Venjulegur evrópskur
stjórnmálamaður hefur á bak við sig tugi
embættismanna sem sjá um málin fyrir
hann, hann er ekki vanur að sitja úti á
berangri og þurfa að undirbúa og flytja sitt
mál sjálfur.
Þess er skemmst að minnast að ríkis-
stjórnin og þú sérstaklega fenguð harka-
lega gagnrýni fyrir hvernig haldið var á
þessu máli, aðallega af hálfu Sjálfstæðis-
flokksins og LÍÚ. Hver er bakgrunnur
þeirrar gagnrýni að þínu mati?
— Flestir þeir sjálfstæðismenn sem ég
hef talað við viðurkenna, sumir beisklega
og í hljóði, að þetta hafi verið alvarleg
mistök hjá forystu Sjálfstæðisflokksins.
Þeim er sárt um að Sjálfstæðisflokkurinn
rjúfi þá áralöngu hefð sína að vera í forystu
þegar kemur að alþjóðlegu samstarfi vest-
rænna ríkja. Og ég held að þetta hafi verið
mistök hjá forystu flokksins, því efnislega
var gagnrýnin gjörsamlega ómarktæk. Við
áttum að hafa vanrækt möguleika á að ná
árangri með tvíhliða viðræðum. Þetta er
misskilningur. Við höfum verið að sækja
fram á tvennum vígstöðvum; annars vegar
með hinum EFTA-ríkjunum eftir að EB
gerði lýðum ljóst, að það væri ekki til við-
ræðu við einstök ríki heldur vildi ná samn-
ÞJÓÐLÍF 9