Neytendablaðið - 01.03.2009, Side 21

Mörgum flugfarþegum er ráðgáta hvaða forsendur liggja að baki
verðlagningu á fargjöldum. Svokallaður fargjaldafrumskógur er
samnefnari fyrir mishátt verð og óljós gjöld sem leggjast ofan á
auglýst verð. Flestir neytendur gera sér grein fyrir því að í einni
og sömu flugvélinni geta setið annars vegar farþegar sem hafa
greitt einhvers konar lágmarksfargjald og hins vegar þeir sem hafa
greitt allt að fimmtán– tuttugufalt fargjald, eftir því hvar og hvenær
miðinn var keyptur. Við kaup á farseðlum þurfa neytendur oftast
að fara langleiðina í kaupferlinu á netinu og gera jafnvel margar
tilraunir til að finna hagstæðasta verðið án þess þó að vera vissir
um að vera með besta kostinn í sigtinu.
Skýringin felst í því að framboð og verð gengur út á að flugfélaginu
takist í senn að hámarka sætanýtingu og tekjur. Lægsta fargjaldið
er ekki endilega ódýrasti kosturinn. Hafa þarf í huga hvort tími og
þægindi skipta máli og hvort við bætist annar kostnaður, t.d. vegna
langrar biðar eða tengingar við aðrar samgöngur eða jafnvel vegna
aukanætur í gistingu. Í ákvörðun Samkeppniseftirlitisins nr.11/2007
er ágætis skýring á verðlagningu og mismunandi markhópum
flugfélaganna og birtist hún hér:
Tekjustýring og kvik verðlagning
Þar sem farþegar í áætlunarflugi eru mis tímabundnir miðar verð­
lagning flugfélaga í áætlunarflugi almennt að því að verðaðgreina
á milli tímabila (e. intertemporal price discrimination). Við verð­
lagninguna er almennt notast við svokallaða tekjustýringu og
kvika verðlagningu (e. yield management and dynamic pricing).
Þar sem ótímabundnir farþegar geta skipulagt ferðalög sín löngu
áður en ferð er farin eru þeir líklegastir til þess að kaupa flugmiða
með góðum fyrirvara þegar langur tími er til brottfarar og verð
á flugfargjöldum einna lægst. Ótímabundnir farþegar horfa því
frekar til þess hver býður lægsta verðið en hvenær flogið er. Þeir
eru þar að auki hugsanlega tilbúnir til að leggja á sig tímafrekari
ferðalög ef þau eru ódýrari en beint flug. Þegar nær dregur flugi
hækkar verðið síðan þar sem hlutfall tímabundinna farþega eykst,
þ.e. þeirra farþega sem þurfa að geta bókað flug með skömmum
fyrirvara og eru tilbúnir að sætta sig við hærra verð af þeim
sökum. Viðskiptafarrými eru sérsniðin að þörfum slíkra farþega.
Þeir þurfa ekki að bíða í löngum biðröðum til þess að innrita sig,
hafa forgang við að fara um borð og frá borði og njóta jafnvel
fljótlegri öryggisskoðunar. Fargjöldin eru sömuleiðis sveigjanlegri,
hægt er að breyta þeim með skömmum fyrirvara og hægt er að fá
ónotaða farseðla endurgreidda. Það getur að sama skapi verið mjög
mikilvægt fyrir farþega í viðskiptaerindum sem ferðast mikið og
dveljast hugsanlega skamman tíma á áfangastað að fá sem mesta
hvíld meðan á flugi stendur, eða jafnvel að geta nýtt tímann til
vinnu, sem er vissulega hentugra í viðskiptafarrými þar sem er
meira pláss, betri þjónusta og meira næði en á almennu farrými.
Þrátt fyrir að bæði flug á almennu farrými og viðskiptafarrými feli
í sér flutning farþega á milli tveggja staða leiðir sú verðaðgreining
sem er á milli farþegarýmanna til þess að ekki er um staðgöngu
milli þeirra að ræða.
Á heimasíðu economicexpert.com kemur fram að Yield manage-
ment kerfi tekur tillit til eftirspurnar og framboðs þar sem neytenda-
hegðun er skoðuð eftir árstíð og vikudögum og að sjálfsögðu hefur
verðlagning hjá samkeppnisaðilum einnig áhrif. Þetta kerfi er notað
víðar en í flugi, t.d. í hótelrekstri, óperu- og leikhúsrekstri og jafnvel
við sölu á rafmagni.
Flugfargjöldin lúta ekki frumskógarlögmáli
1 NEYTENDABLA‹I‹ 1. TBL. 2009