Neytendablaðið - 01.03.2007, Blaðsíða 10

Umhverfis- og samgöngumál haldast
í hendur, enda eru umhverfisáhrif af
bílum ekki einkamál bíleigenda heldur
samfélagslegt vandamál. Neytendablaðið
hefur áður fjallað um samgöngumál,
m.a. í greininni „Bíllaus - fótalaus?”, sem
birtist í október 2004. Þar var fjallað um
þann möguleika að leggja einkabílnum en
það hugnast fæstum enda margir þeirra
skoðunar að daglegu amstri sé ekki hægt
að sinna án einkabílsins. Kosturinn við að
hafa sinn eigin bíl til umráða er óumdeildur
en það hljóta að vera takmörk fyrir því
hversu marga vegi og bílastæði er hægt
að leggja undir sístækkandi bílaflotann.
Góðar almenningssamgöngur hljóta að
vera lykilatriði ef markmiðið er að fækka í
einkabílaflota landsmanna.
Allir með strætó...á Akureyri!
Sveitarfélög hafa farið ólíkar leiðir til að
efla almenningssamgöngur. Bæjarstjórnin á
Akureyri ákvað að bjóða öllum frítt í strætó
frá og með síðustu áramótum og árangurinn
er um 60% aukning á farþegum. Á sama
tíma hækkuðu fargjöld í strætó um 10% á
höfuðborgarsvæðinu, þ.e. hjá Strætó bs. Á
tæplega 6 árum hafa nokkrir gjaldskrárliðir
hjá Strætó bs hækkað um 40-100%.
Vísitala neysluverðs hefur hækkað um tæp
25% á sama tíma. Hér er því um að ræða
tvær gjörólíkar leiðir og forvitnilegt verður
að fylgjast með þróuninni á Akureyri og
því hvort þessar breytingar leiði til minni
bílaumferðar og minni svifryksmengunar
sem hefur verið vandamál þar.
Það er dýrt að reka strætó
Rekstrarvandi Strætó bs er mikill og sveit-
arfélögin á höfuðborgarsvæðinu þræta
um rekstrarframlögin. Þá hefur Strætó
bs höfðað til ríkisins um að lækka álögur
sem lagðar eru á starfsemina, enda um
samfélagslegt verkefni að ræða. Fram
hefur komið að kostnaður á hvern íbúa
við rekstur strætisvagna er mun meiri
á höfuðborgarsvæðinu en á Akureyri.
Árið 2002 var kostnaður á hvern
Akureyring 2.758 kr. en 6.703 kr. á hvern
höfuðborgarbúa. Neytendablaðið kann
ekki skýringu á því hvers vegna munurinn
er svona mikill en að öllu eðlilegu ætti
kostnaður að vera minni eftir því sem stærri
hópur stendur á bak við reksturinn. Þá er
spurning hvort íbúar höfuðborgarsvæðisins
væru ekki almennt sáttir við að greiða um
3.000 kr. á ári í aukaútsvar til að standa
að baki rekstri á ókeypis strætó og minnka
þannig álagið á götum borgarinnar.
Eigðu afganginn
Strætó bs hefur haft þó nokkra búbót af
þeim leiða sið að gefa ekki til baka þegar um
einstök fargjöld er að ræða. Neytendablaðið
hefur ekki tölur um hverju það skilar í
kassann en í dag er fargjaldið 280 kr.
Farþegar sem eru bara með þrjár hundrað
krónu myntir í vasanum eru neyddir til að
gefa Strætó bs 20 kr. í þjórfé. Þessi tekjulind
hefur greinilega ekki hjálpað Strætó bs
nægilega en það er umhugsunarefni hvað
íslenskum neytendum er boðið uppá. Það
eru alltaf færri og færri sem ganga með
smáaura á sér og þá er óskiljanlegt af
hverju ekki er boðið uppá kortagreiðslur
í vögnunum. Það er mun líklegra að
almenningur splæsti í afsláttarmiða (11
ferðir) sem kosta 2500 kr. hjá vagnstjóra
ef hann væri með greiðslukortaposa. Í
dag er það þannig að vagnstjórinn getur
ekki einu sinni gefið til baka af 3.000 kr.
Kannski eru þetta smámunir, en allt skiptir
máli til að fá almenning til að nota strætó.
Ef strætó væri ókeypis næðist að sjálfsögðu
töluverð hagræðing þar sem ekki þyrfti
að kosta umsýslu við sölu á farmiðum og
afsláttarkortum.
Allir geta hjálpast að
Á annatímum myndast oft umferðarteppa
í höfuðborginni og ekki þarf mikið út
af að bregða til að töf verði. Á mörgum
vinnustöðum er veittur styrkur til að stunda
leikfimi og hreyfingu; af hverju ekki að veita
styrk til að kaupa strætókort? „Skildu bílinn
eftir heima”, gæti verið átaksverkefni á
vinnustöðum, t.d. með launauppbót fyrir þá
sem ekki nota bílastæði. Einnig mætti hugsa
sér styrkveitingu til kaupa á reiðhjólum og
tilheyrandi öryggisbúnaði fyrir starfsfólk.
Sveitarfélög ættu einnig að setja samgöngur
hjólandi og gangandi vegfaranda í forgang
í þjónustu sinni, t.d. í hálku eða snjókomu.
Að vetri til væri réttara að byrja fyrst á
göngustígunum við salt- eða sanddreifingu
og hætta þeim leiða sið að ryðja snjónum
af akvegum upp á gangstéttirnar.
Gangandi og hjólandi eiga ekki lengur
að vera annars flokks vegfarendur í
umferðinni. Umhverfisráðherra, Jónína
Bjartmars, hefur kynnt tillögur starfshóps
um svifryksmengun á vegum þar sem
m.a. kemur fram að mikilvægt sé að efla
almenningssamgöngur og örva hjólreiðar
og gangandi umferð með bættu stígakerfi.
Þetta hafa t.d. hjólreiðamenn bent á í mörg
ár en talað fyrir daufum eyrum.
Samnýting á bíl
Það er visst frelsi fólgið í því að eiga sinn
eigin bíl því fólk vill geta tekið bílinn og
skotist í heimsókn, innkaupaferð eða
bara í bíltúr. En það þarf ekki endilega að
eiga bílinn sjálft til að það sé mögulegt.
Svokallað „carsharing” eða samnýting á bíl
hefur fest rætur í mörgum borgum erlendis.
„Carsharing” var upphaflega stofnað í Sviss
fyrir um 30 árum og hefur alls staðar fengið
mjög góðar viðtökur, bæði frá íbúum
og borgaryfirvöldum. Klúbbarnir bera
mismunandi nöfn og hafa sínar eigin reglur
og eigin gjaldskrá og meðlimir geta bókað
bíl á netinu eða í síma með stuttum eða
löngum fyrirvara. Þannig geta meðlimir sem
borga árgjald haft aðgang að bíl þegar þeim
hentar og einungis er greitt fyrir afnotatíma
bílsins. Gjaldið dekkar tryggingar, bensín og
annan rekstrarkostnað. (www.carsharing.
net).
Skipulag Reykjavíkur og nágrennis býður
kannski ekki uppá svona félagsskap, en þó
er ýmislegt hægt að gera. Landsbyggðarfólk
hefur einnig tök á því að samnýta ferðir
og Strandamenn hafa t.d. komið sér upp
samgöngutorgi (www.strandir.is) með
það að markmiði að sameina bíla og nýta
ferðir. Í Reykjavík gefur heimasíðan www.
samferða.is einnig góð fyrirheit en hún er
ekki enn komin í gagnið.
Almenningssamgöngur
- almannaheill
10 NEYTENDABLA‹I‹ 1. TBL. 2007
Cl
ick
to
b
uy
N
OW
!PD
F-
XCh
ange Viewer
w
w
w.docu-track
.c
om
Cl
ick
to
b
uy
N
OW
!PD
F-
XCh
ange Viewer
w
w
w.docu-track
.c
om