Ægir - 01.07.2006, Blaðsíða 19

19
S K Ö T U S E L U R
sköpum um hvort hægt sé að
veita trausta ráðgjöf varðandi
stjórnun veiða í skötusels-
stofninn og þá um leið skyn-
samlega nýtingu hans.
Þarf að huga vel að sókn í
stofninn
Í þessu samvinnuverkefni
voru stigin fyrstu skref í átt
að stofnmati á skötusel. „Í
Noregi, Færeyjum og Íslandi
var gerð fyrsta tilraun til þess
að meta heildardánartölu
stofna og afrakstur á nýliða.
Fyrstu niðurstöður benda til
að í tveim fyrstnefndu lönd-
unum sé fiskveiðidauði of
mikill til þess að sjálfbær nýt-
ing geti átt sér stað og aukn-
ing á núverandi sókn muni
ekki skila auknum afla á land
sé til langs tíma litið. Vís-
bendingar eru um að lang-
tíma afrakstur stofnsins verði
aðeins aukin með því að
minnka sókn um 50-60% frá
því sem nú er ef fiskveiði-
mynstur helst óbreytt. Árang-
ursríkt skref til þess að ná
betri nýtingu út úr stofnunum
er að sótt sé sem mest í
skötuselinn með stórmöskva
netum. Þannig hafa verið
leiddar líkur að því að auka
megi langtímaafrakstur
norska skötuselsstofnsins um
20-25% frá því sem nú er
með því að breyta fiskveiði-
mynstrinu og stunda veiðarn-
ar eingöngu með stórmöskva
netum í stað blandaðra
vörpu- og netaveiða eins og
þekkist í dag,“ segir orðrétt í
skýrslunni.
„Það er vart hægt að segja að byrjað hafi verið að rannsaka
skötuselinn að neinu marki hér við land fyrr en fyrir sex
árum eða svo þegar farið var að veiða hann í einhverjum
mæli. Fram að þeim tíma hafði skötuselurinn fyrst og fremst
verið aukaafli. Áður höfðu Norðmenn hins vegar aflað tölu-
vert mikilla upplýsinga um þennan stofn og það sama má
segja um Færeyinga og Hjaltlendinga,“ segir Einar Jónsson,
fiskifræðingur hjá Hafrannsóknastofnuninni, sem tók þátt í
hinu norræna rannsóknaverkefni af hálfu stofnunarinnar.
Einar segir að almennt megi segja að frekar takmarkaðar
upplýsingar liggi fyrir um skötuselsstofninn í Norður-Atlants-
hafi. Nokkuð snúið sé að aldursgreina hann, sem sé aftur
grunnur að mælingu á stærð stofnsins.
Tvær skötuselstegundir eru til, annars vegar sá skötuselur
sem við þekkjum hér við land - Lophius piscatorius - og hins
vegar litli skötuselur - Lophius budegassa - sem veiðist á
suðlægari slóðum. Aldursgreining á skötusel í norðanverðu
Atlantshafi hefur byggst á rannsóknum á kvörnum og veiði-
stöngum eða fálmurum upp úr haus fisksins. „Menn hafa
verið að áætla stofnstærð á litla skötusel, en sú áætlun er
byggð á fremur ónákvæmum aldursgreiningum, og því er
stofnstærðin töluvert mikilli óvissu háð.“
Einar segir að þó svo að skötuselstegundir við norðanvert
Atlantshaf séu náskyldar verði þó að líta á að hver stofn sé
staðbundinn. „Það er athyglisvert að með hækkandi sjávar-
hita við Ísland á undanförnum árum hefur orðið sprenging í
skötuselsstofninum við landið og veiðisvæðið hefur einnig
verið að stækka umtalsvert. Það má segja að skötuselurinn
sé hástökkvarinn. Skötuselurinn er hlýsjávartegund sem
lengstaf var eingöngu fyrir sunnan land, á svipaðri slóð og
humarinn, frá Hornafirði í austri að Reykjanesi og aðeins inn
í Faxaflóann. En þetta hefur verið að breytast hinn síðari ár
samfara hækkandi sjávarhita. Viðkoma stofnsins hefur sem
sagt verið mjög góð á undanförnum árum og það bendir allt
til þess að stofninn hafi verið að stækka. Hins vegar hefur of
mikið af skötuselnum verið veitt í troll og því veiðst of hátt
hlutfall af ókynþroska fiski. Netaveiðar hafa hins vegar verið
að aukast, sem er jákvætt.“
Árið 2005 voru veidd um 2.800 tonn af skötusel. Hafrann-
sóknastofnunin segir hins vegar lagt til að á komandi fisk-
veiðiári verði ekki veitt meira en 2.200 tonn. Einar segir
ástæðu til þess að menn fari gætilega í sóknina í stofninn,
jafnvel þótt vitað sé að stofninn sé að stækka. Veiðiþol hans
sé hins vegar nokkuð óþekkt stærð.
Einar Jónsson, fiskifræðingur á Hafró:
Skötuselurinn er hástökkvarinn
Þó ýmsar upplýsingar hafi fengist út úr norræna skötuselsverkefninu, er ennþá mörgum spurningum ósvarað.
aegirgust06_lagad.qxp 9/11/06 9:42 AM Page 19