Ægir - 01.07.2006, Blaðsíða 30

30
B L E I K J U F Ó Ð U R
Árið 2005 hófst samstarfsverkefni á veg-
um Rannsóknastofnunar fiskiðnaðarins,
Hólaskóla-Háskólans á Hólum, Fóður-
verksmiðjunnar Laxár hf. og Háskólans á
Akureyri, sem ber heitið „Þróun bleikju-
fóðurs“. Meginmarkmið þess er að fram-
leiða ódýrt fóður fyrir bleikju til að lækka
framleiðslukostnað og stuðla að aukinni
arðsemi í bleikjueldi. Verkefnið er styrkt
af AVS sjóðnum.
Síðastliðið vor lauk fyrsta hluta verk-
efnisins sem miðaði að því að auka hlut-
fall próteina af plöntuuppruna í fóðrinu
á kostnað fiskimjöls. Óhætt er að segja
að niðurstöður hafi komið skemmtilega
á óvart og gefi tilefni til aukinnar bjart-
sýni bleikjubænda á Íslandi. Niðurstöður
hafa verið birtar í lokaverkefni höfundar
til BS prófs við Háskólann á Akureyri
vorið 2006 (Útskipting fiskimjöls í fóður
fyrir bleikju, Salvelinus alpinus).
Bleikjueldi á Íslandi
Upp úr 1990 fór áhugi á bleikjueldi að
aukast á Íslandi og hefur framleiðsla á
eldisbleikju aukist úr um 10 tonnum árið
1989 í 1670 tonn árið 2003. Framleiðslan
drógst heldur saman árið 2005, en gert
er ráð fyrir að hún muni nema rúmum
2000 tonnum árið 2006. Þessa aukningu
má rekja til ýmissa þátta og ber þar helst
að nefna gott verð á erlendum mörkuð-
um sem hefur gert bleikjubúskap áhuga-
verðan kost. Kynbættir eldisstofnar hafa
sömuleiðis skilað aukinni hagræðingu,
með meiri vaxtarhraða og auknum gæð-
um afurða, auk þess sem þekking á
bleikjueldi hefur aukist mikið. Íslending-
ar eiga einnig því láni að fagna að hér á
landi eru aðstæður frá náttúrunnar hendi
afar hagstæðar til bleikjueldis, mikið af
fersku, köldu vatni og möguleikar á nýt-
ingu jarðhitavatns að vetrarlagi þar sem
þess nýtur við.
Þrátt fyrir miklar framfarir og fram-
leiðsluaukningu innan greinarinnar eru
ýmsir þættir sem reynst hafa bleikju-
bændum erfiður ljár í þúfu og hafa ýtt
undir rekstrarörðugleika greinarinnar í
gegnum tíðina. Vandamál tengd mark-
aðssetningu, fjarlægð frá mörkuðum og
gengisbreytingar hafa mikil áhrif eins og
í öðrum útflutningsgreinum. Fóðurkostn-
aður er þó það sem hefur einna mest
áhrif á rekstur bleikjueldisfyrirtækja en
hann getur numið allt að 60% af heildar-
framleiðslukostnaði og er því langstærsti
einstaki kostnaðarliðurinn. Ástæður
þessa má einna helst rekja til þess að
fóður fyrir laxfiska er að stærstum hluta
framleitt úr fiskimjöli og lýsi. Verð á
þessum hráefnum hefur hækkað mjög á
síðustu árum og náði fiskimjölsverð
sögulegu hámarki í maí síðastliðnum.
Spár gera ráð fyrir að ástandið sé viðvar-
andi og að verð á fiskimjöli haldist áfram
hátt, enda eftirspurn mikil. Veiðar á upp-
sjávarfiski til bræðslu hafa dregist saman
og olíukostnaður útgerða fer síhækk-
andi. Það er því ljóst að enn eykst þrýst-
ingur á að leita nýrra hráefna sem geta
komið í stað fiskimjöls þótt ekki væri
nema að hluta til.
Verkefnið og skilyrði til árangurs
Markmið verkefnisins er að þróa ódýrara
fóður fyrir bleikju svo lækka megi fram-
leiðslukostnað og auka arðsemi í
bleikjueldi. Þetta verður þó ekki gert
nema að uppfylltum þeim skilyrðum að
fóðrið sé heilsusamlegt fiskinum, nýtist
Árið 1989 var ársframleiðsla á eldisbleikju um tíu tonn, en framleiðslan var orðin 1670 tonn árið 2003.
Lækkun
fóðurkostnaðar
í bleikjueldi
aegirgust06_lagad.qxp 9/11/06 9:42 AM Page 30